Ang Materyal nga Kadagaya Makagarantiya ba sa Kalipay?
“SA MGA 50 ka estudyante sa among eskuylahan, 1 o 2 lang ang nagsul-ob ug sapatos,” nahinumdom ang 45-anyos nga si Poching, kinsa nagdako sa habagatang Taiwan sa katuigang 1950. “Dili kami makaabot pagpalit niana. Bisan pa, wala gayod namo isipa nga kabos kami. Among nabatonan ang tanan nga among gikinahanglan.”
Kadto maoy mga 40 anyos kanhi. Sukad niadto, ang kinabuhi alang kang Poching ug sa uban pa sa 20 ka milyong molupyo nianang islaha nausab pag-ayo. Sumala sa gisaysay sa librong Facts and Figures—The Republic of China on Taiwan, “Ang Taiwan nabag-o gikan sa usa ka agrikultural nga katilingban ngadto sa usa ka bibong industriyal nga katilingban.” Sa hinapos sa katuigang 1970, ang Taiwan giisip nga “usa ka lig-on, bahandianon nga katilingban.”
Sa pagkatinuod, ang ebidensiya sa kadagaya makita bisan diin sa Taiwan. Gikan sa moderno kaayong habog nga mga opisina nga kalit misulbong sa tibuok Taiwan ngadto sa dagkong kadalanan nga punog mahalong inangkat nga mga kotse, ang materyal nga kadagaya sa Taiwan gikasinahan sa ubang nagakaugmad nga kanasoran. Ang China Post, ang pangunang Ingles-ug-pinulongang mantalaan sa Taiwan, nagpasigarbo nga karong adlawa “ang katawhan sa Taiwan nagpahimulos sa kinatas-ang sukdanan sa pagpuyo sa kasaysayang Insek.”
‘Kapid-ang Lisod-Sulbaron nga mga Suliran’
Kini bang tanang materyal nga kadagaya naghatag sa katawhan ug tinuod nga kalipay ug katagbawan? Bisan pag sa walay duhaduha adunay daghan nga ikapasigarbo sa katawhan sa Taiwan, adunay laing bahin niining estorya sa kalamposan. Ang China Post mipunting: “Uban niining dakong sukod sa kabahandianon mitungha ang kapid-ang makuti ug lisod-sulbaron nga mga suliran.” Ang materyal nga kadagaya sa Taiwan wala moabot nga walay panimayad.
Mahitungod sa “makuti ug lisod-sulbaron nga mga suliran” nga karon nagsamok niining kanhi walay-krimen nga isla, ang China Post miingon: “Sa di pa dugayng katuigan ang krimen ug kagubot sa pagkamakapakurat midaghan diha sa atong bahandianong katilingban, nga nahimong nagausbaw nga hulga sa mga kinabuhi ug propiedad sa tanang masundanon-sa-balaod nga mga lungsoranon.” Sa usa ka artikulong nag-ulohang “Bahandi Naghimo sa Taiwan nga Yuta sa Kaulag,” ang Post mimulo bahin sa mga suliran sa midaghang “mga restawran ug mga bar nga may mga babayeng halos naghubo na” ug supak-sa-balaod nga mga balay sa kahilayan nga nagtakobang mga barberohan. Ang panikas ug pangidnap nga may tuyo nga mangayog lukat nga salapi nahimong laing suliran. Usa ka taho naghisgot sa pagkidnap ug mga bata ingon nga “bag-ong nagakabantog nga industriya sa Taiwan.” Daghan ang modangop sa maong mga krimen ingon nga paagi sa pagbayad sa mga utang sa sugal o sa ubang kapildihan sa salapi.
Ang mga bata dili lang inosenteng mga biktima sa krimen. Sila sa mausbawon nalangkit sa paghimo sa mga krimen. Ang mga taho nagpadayag nga sa 1989 lamang, ang gidaghanon sa mga krimen nga gihimo sa mga bata mitubo ug 30 porsiento. Ang pipila nagsubay sa hinungdan sa maong pagtubo ngadto sa pagkabungkag sa pamilya, ug ang estadistika morag nagpaluyo niini. Pananglitan, gikan sa 1977 ngadto 1987, ang gidaghanon sa taga-Taiwan nga mga parisan nga nagminyo mikunhod, apan ang proporsiyon sa nagdiborsiyo milabaw sa doble. Sanglit ang Insek nga kultura sa naandan nagpasiugda sa kahinungdanon sa pamilya diha sa usa ka lig-ong katilingban, dili katingalahan nga daghan ang nabalaka pag-ayo bahin sa nagkadaotang mga kahimtang.
Hinungdan sa Suliran
Gitanyag ang lainlaing mga katin-awan sa tinguha nga matino ang hinungdan sa pagkadaot sa kahusay sa katilingban taliwala sa bahandianong katilingban. Ang pila ka tawo, nga nagpinilosopo, nag-ingon nga kini gayod ang panimayad sa kalamposan. Apan ang pagbasol sa kalamposan o kadagaya maoy sama sa pagbasol sa pagkaon alang sa pagkaulitan. Dili ang tanang nagkaon mga ulitan, ni ang tanan nga bahandianon materyalistiko o kriminal. Dili, ang materyal nga kadagaya sa kaugalingon dili magpahinabo sa krimen ug kagubot sa katilingban.
Usa ka editoryal sa China Post mipunting ngadto sa usa ka dakong nakaamot nga hinungdan. Kini miingon: “Latas sa tinagpulo ka katuigan, kita nagbutang ug dako kaayong pasiugda sa materyal nga kaugmaran. Mao kini ang nakaingon sa pag-us-os sa moral ug espirituwal nga mga sukdanan sa atong katilingban karong adlawa.” (Italiko amoa.) Oo, ang sobrang pagpasiugda sa pagpangagpas ug materyal nga mga butang mosangpot sa espiritu sa materyalismo ug kadalo. Mopausbaw kini sa pagkamahunahunaon-sa-kaugalingon. Ang ingon nga espiritu mao ang mosangko sa pagkabungkag sa pamilya ug pagkaylap sa mga sakit sa katilingban. Ang giingon sa Bibliya 2,000 ka tuig kanhi matuod gihapon: “Ang gugma sa salapi [dili ang salapi mismo] maoy usa ka gamot sa tanang matang sa makadaot nga mga butang.”—1 Timoteo 6:10.
Usa ka Tibuok-Kalibotang Suliran
Sa pagpangita sa kalinaw ug kahilom—ug pagkalayo sa peligro—libolibong taga-Taiwan ang nanglalin ngadto sa ubang mga nasod. Apan ang mga suliran nga nasinati sa Taiwan dili lang iya sa Taiwan. Kana kaylap sa tibuok kalibotan.
Pila ka tuig kanhi ang usa ka pagtuon nagpakita nga ang labing datong distrito sa California, T.B.A., nakabaton sa kinalabwang proporsiyon sa diborsiyo sa nasod. Mga 90 porsiento sa tanang transaksiyon sa propiedad sa pila ka dapit sa distrito mao ang resulta sa nagbulag nga mga magtiayon. Gitaho ang dobleng paghikog kay sa aberids sa nasod. Ang proporsiyon sa alkoholismo maoy usa sa kinatas-an sa nasod ug giingon nga dihay mas daghang sikyatrista ug ubang mananambal sa utok diha sa distrito, matag pundok sa mga tawo kay sa bisan diin sa Tinipong Bansa.
Si Jesu-Kristo mipunting sa usa ka pasukaranang kamatuoran sa miingon siya: “Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay lamang, apan sa matag pamulong nga nagagula sa baba ni Jehova.” (Mateo 4:4) Ang materyal nga mga butang, bisan pag unsa ka daghan, dili makatagbaw sa tanang panginahanglan sa usa ka tawo, ni kana makagarantiya ug kalipay. Sa kaatbang, kasagaran nga kini maoy sumala sa pagpahayag niana sa usa ka Insek nga panultihon: “Sa dihang ang usa maayog kaon ug wala tugnawa, ang mga hunahuna niya moliso ngadto sa mga paghingapin ug unodnong mga pangibog.” Kini gipasundayag sa nagakahitabo sa Taiwan ug sa ubang dapit—ang materyal nga kadagaya lamang sagad mosangpot nga maoy pasiuna sa moral ug sosyal nga kadunotan ug ang duyog niining mga suliran.
Nan, unsay gikinahanglan aron ang materyal nga kadagaya mahimong usa ka bahin sa tinuod ug malungtarong kalipay? Alang sa tubag, palihog basaha ang sunod nga artikulo.
[Blurb sa panid 6]
“Sa dihang ang usa maayog kaon ug wala tugnawa, ang mga hunahuna niya moliso ngadto sa mga paghingapin ug unodnong mga pangibog.”—Insek nga panultihon
[Hulagway sa panid 5]
Ang materyal nga kabahandianon nagbalhin sa gagmayng mga lungsod ngadto sa napunog-tawo, sinugaan-ug-neon nga mga siyudad