Putyukan Kontra Kompiyuter
UNSA ka alisto ang ordinaryong putyukan? Dayag nga mas alisto pa kay sa gamhanan kaayong mga superkompiyuter karong adlawa. Ug sila maoy usa ka kahibulongan sa paggama ug gagmayng mga butang.
Usa sa gamhanan kaayong kompiyuter sa kalibotan makakab-ot sa katingalahang gikusgon sa pagproseso nga 16 ka gigaflop. Sa pinulongang masabtan nato, ang maong kompiyuter makahimo ug 16 ka bilyong yanong mga kalihokan sa aritmetika, sama sa pagsuma sa duha ka numero, matag segundo. Sa kasukwahi, ang usa ka konserbatibong ihap sa tanang elektrikal ug kemikal nga mga hitabo diha sa utok sa usa ka putyukan nagpakita nga ang ubos nga putyukan makahimog katumbas nga napulo ka trilyong kalihokan matag segundo. Katingalahan!
Ang putyukan mohimo nianang tanan samtang nagagamit ug menos kaayong enerhiya kay sa usa ka kompiyuter. Sumala sa magasing Byte, “ang utok sa usa ka putyukan makawagtang ug ubos sa 10 ka microwatt. . . . Kini labaw ug mga pito ka ang-ang sa magnitude sa labing episyenteng nagama nga mga kompiyuter karong adlawa.” Busa, kapin sa napulo ka milyong utok sa putyukan ang makalihok nga gigamit ang enerhiya nga gikinahanglan alang sa usa ka 100-watt nga bombilya. Ang labing episyenteng kompiyuter karong adlawa nagagamit ug ginatos ka milyong beses nga labawng enerhiya sa paghimo sa katumbas nga gidaghanon sa kalihokan.
Apan, ang mga putyukan mohimog labaw pa kay sa mga kompiyuter. Sila makaila sa mga kolor, makapanimaho, makalupad, makalakaw, ug makamentenar sa ilang katimbang. Sila makabiyahe latas sa lagyong mga distansiya sa pagpangita ug mga tuboran sa duga sa bulak ug unya mobalik ngadto sa udlan ug ipahibalo ang mga direksiyon ngadto sa kaubang mga putyukan. Sila episyente usab kaayong mga kemiko. Ilang dugangan ug linaing mga enzyme ang duga sa bulak sa paghimog dugos. Sila nagagama ug talo nga gamiton sa pagtukod ug pag-ayo sa ilang mga udlan. Sila nagahimo ug espesyal nga mga pagkaon, sama sa royal jelly ug beebread, alang sa ilang gagmayng mga putyukan. Ilang panalipdan ang ilang udlan pinaagi sa pag-ila ug pag-abog sa mga buot mosulod.
Sanglit sila maayong mga tighinlo, kanunay nilang kuhaon ang basura ug ubang mga hugaw gikan sa udlan. Ilang kontrolahon ang klima diha sa udlan pinaagi sa pagtapok aron mainitan panahon sa tingtugnaw o kaha pinaagi sa pagpasulod ug preskong hangin ug pagbisibis ug tubig panahon sa ting-init. Sa dihang mahimong siot na ang ilang udlan, ang mga putyukan may igong kaalisto sa pagkahibalo nga ang pipila kinahanglang mobiya. Busa magpili sila ug bag-ong rayna alang sa daang udlan, ug ang tigulang nga rayna ug ang daghan sa mga trabahador manghugpa aron sa pagtukod ug bag-ong kolonya. Hinuon, ang mga manunuhid nga putyukan ipadala una sa pagsusi ug bag-ong mga lugar. Inigbalik niini ug human mag-ambitay sa ilang impormasyon, ingnon ta, ang mga putyukan nga nahibalo kon asa nahimutang ang udlan maoy manguna sa duut ngadto sa bag-ong udlan niini.
Ang ubos nga mga putyukan mohimo niining tanan nga walay tabang o pagtultol sa gawas. Sila nagalihok nga independente. Apan, ang mga superkompiyuter nagkinahanglan ug mga tem sa mga tigprograma, mga enhinyero, ug mga teknisyan. Walay kaparehas! Ang mga putyukan kahibulongan gayod sa paghimog gagmayng mga butang.
[Picture Credit Line sa panid 25]
L. Fritz/H. Armstrong Roberts