Gibaligya Ngadto sa Pagkaulipon
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Aprika
SI Olaudah Equiano natawo niadtong 1745 sa dapit nga karon nailhang silangang Nigeria. Ang kinabuhi sa iyang balangay mahulagwayon sa kapanahonang iyang gikinabuhian. Nagtinabangay ang mga pamilya sa pagbaol nga nagtanom ug mais, gapas, mga ubi, ug mga balatong. Ang kalalakin-an namuhig mga baka ug mga kanding. Ang kababayen-an nagbilik ug naghabol sa gapas.
Ang amahan ni Equiano maoy usa ka iladong pangulo sa kabanayan ug maghuhukom sa komunidad. Kadto maoy usa ka katungdanan nga sa usa ka adlaw panundon ni Equiano. Wala gayod kadto mahitabo. Si Equiano, sa bata pa, gikidnap ug gibaligya ngadto sa pagkaulipon.
Nga nabaligya ngadto sa lainlaing mga negosyante, wala siya makatagbog mga Uropanhon hangtod nga nakaabot siya sa baybayon. Katuigan sa ulahi, gibatbat niya ang iyang mga nadumdoman: “Ang unang butang nga misugat sa akong panan-aw sa pagkaabot nako sa baybayon mao ang dagat, ug ang usa ka barko sa mga ulipon nga niadto naangkla ug naghulat sa mga kargamento niini. Nahupngan ako sa kahingangha tungod sa dagat ug barko, nga sa taudtaod nahimong kalisang sa dihang gipasakay ako. Giaswat ako ug giitsa dayon sa pipila ka tripulante aron pagsusi kon maayo ba akog lawas, ug nakatuo ako niadto nga nahisulod ako sa kalibotan sa daotang mga espiritu ug ila akong patyon.”
Sa pagtan-aw sa iyang palibot, nakakita si Equiano ug “kapid-ang mga tawong itom sa tanang kahubitan nga giusa pagkadena, nga milakra sa matag usa sa ilang mga panagway ang kaminghoy ug kasub-anan.” Kay wala makaantos, siya gikuyapan. Gitabang siya ug gisulayan siya paghupay sa kaubang mga Aprikano. Si Equiano miingon: “Ako silang gisukna kon kan-on ba kami niadtong mga tawong puti.”
Si Equiano gipadala ngadto sa Barbados, dayon ngadto sa Virginia, ug sa ulahi sa Inglaterra. Kay gipalit sa usa ka kapitan sa barko, nagsige siyag biyahe. Nakakat-on siya pagbasa ug pagsulat, nga ngadtongadto nakasapi aron ibayad sa iyang kagawasan, ug misalmot sa iladong paagi sa kalihokan alang sa pagwagtang sa pagpangulipon sa Britanya. Niadtong 1789 gipublikar niya ang estorya sa iyang kinabuhi, nga usa sa pipila ka asoy (ug lagmit kinamaayohan) nga nahisulat bahin sa negosyo sa mga ulipon pinaagi sa usa ka Aprikanong biktima niini.
Wala intawon mabulahan ang milyonmilyong ubang Aprikano. Nga gilangkat gikan sa ilang mga balay ug mga pamilya, sila gipadala tabok sa Atlantiko diha sa tuman ka bangis nga mga kahimtang. Sila, uban sa mga anak nga ilang gipanganak, gipamalit ug gipamaligya nga samag mga baka ug gipugos sa pagbudlay nga walay suhol aron modako ang bahandi sa mga estranyo. Ang kadaghanan walay mga katungod ug mahimong silotan, abusohan, o patyon pa tungod sa kapritso sa ilang mga tag-iya. Alang sa kadaghanan niadtong gidaogdaog, kamatayon ang bugtong kaluwasan gikan sa kaulipnan.