Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Dili Ako Makahupot ug mga Higala?

“Ako ug ang akong higala managsamag mga interes ug mga kalihokan; malingaw kaming mag-uban sa usag usa. Apan kalit lang ang among panaghigalaay nagkabugnaw. Nakapaguol kaayo kana kanako.”​—Maria.

SA KATAPOSAN nakakita kag higala, usa nga nakasabot kanimo ug dili maghukom kanimo. Unya, sa kalit lang, ang inyong panaghigalaay anam-anam nga nagkadaot. Naningkamot ka nga matabang kini, apan sa walay kapuslanan.

Ang usa ka maunongong higala hamili kaayo. (Proverbio 18:24) Ug ang pagkamawad-ag usa ka higala maoy usa ka masakit nga kasinatian. Ang Bibliya nagsugid kanato nga sa dihang gitalikdan si Job sa iyang mga higala, siya nagmahay: “Ang akong suod nga mga higala nangawala, ug nakalimot na kanako ang akong mga kaila.” (Job 19:14) Tingali gibati nimo ang sama nga kaguol kon ikaw may panaghigalaay nga bag-o pang nadaot. Sama sa pagkapahayag niana sa batan-ong si Patrick, “bation nimo nga daw namatyan ka ug usa sa imong minahal.” Apan komosta kon halos ang imong tanang panaghigalaay nangadaot?

Dili Lig-ong mga Panaghigalaay

Ang librong Adolescence ni Eastwood Atwater nag-ingon nga ang mga panaghigalaay sa mga tin-edyer “moinit ug mobugnaw, nga may kalit, dagkong mga kausaban ug mapait nga mga pagbati kon magbulagay ang mga higala.” Nganong dili malig-on ang mga panaghigalaay sa tin-edyer? Ang usa ka katarongan mao nga sa magkaedaran ka na, ang imong mga pagbati, mga hunahuna, mga tumong, ug mga interes mosugod pagbag-o. (Itandi ang 1 Corinto 13:11.) Imong makita ang imong kaugalingon nga nanguna​—o nangulahi​—sa imong isigkaingon sa pila ka bahin.

Busa sa magkadako ang mga higala, usahay sila magkalayo​—dili tungod kay nasuko sila sa usag usa, kondili tungod kay nakaugmad sila ug lahi nga mga tumong, mga interes, ug mga sukdanan. Tingali mas maayo pa ganing taposon ang usa ka relasyon. Sa magkaedaran ka ug mosugod sa paglantaw sa espirituwal nga mga butang nga mas seryoso, tingali maamgohan mo nga ang pipila sa imong mga higala kanhi dili maayong impluwensiya. (1 Corinto 15:33) Nahingawa ka kanila, apan dili ka na malipayng makig-uban kanila sama sa miagi.

Mga Butang nga Makahilo sa mga Panaghigalaay

Apan, komosta kon padayong mawad-an ka ug mga higala​—mga relasyon nga buot nimong huptan? Sa prangkang pagkasulti, mahimong aduna kay pipila ka kahuyangan sa personalidad nga pagabuntogon. Ang kasina, pananglitan, makahilo sa panaghigalaay. Handurawa nga aduna kay higala nga mas dato, mas abilidaran, mas madanihon, o mas popular kay kanimo. Maglagot ka ba sa dugang atensiyon nga iyang madawat? “Ang kasina makadunot sa mga bukog.” (Proverbio 14:30) “Naibog gayod ako sa pagkapopular sa akong higala ug sa tanang butang nga iyang nabatonan nga wala ako,” miadmiter ang batan-ong si Keenon, “ug naapektohan niini ang among panaghigalaay.”

Ang pagkamapanag-iyahon maoy laing makadaot nga kinaiya. Komosta kon imong mahibaloan nga mas daghang panahon ang gigugol sa usa ka higala diha sa uban ug diyutay ra ang panahon uban kanimo? Usa ka batan-on miadmiter: “Masina ako bisan kon makig-estorya ang uban sa pipila nako ka higala.” Tingali imo pa ganing sabton ang pagpakig-uban sa imong higala sa uban ingong usa ka pagbudhi.

Ang pagpangitag kahingpitan makadaot usab sa panaghigalaay. Imong mahibaloan, pananglitan, nga gilibak ka sa imong higala, tingali gibutyag pa ang kompidensiyal nga mga butang. (Proverbio 20:19) “Dili na gayod ako makasalig kaniya pag-usab!” masuk-anong moingon ka.

Panaghigalaay​—Pagdawat ba o Paghatag?

Kon nadaot sa kasina, pagkamapanag-iyahon, o mapangitaon ug kahingpitan ang imong panaghigalaay, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay gusto ko gikan sa usa ka panaghigalaay?’ Gihunahuna mo ba nga ang panaghigalaay naglangkit ug usa ka tawo nga mosugot dayon sa imong isugo, usa ka matang sa ulipon nga motuman sa tanan nimong gusto? Nangita ka bag mga higala alang sa kadungganan, popularidad, o ganansiya? Nagpaabot ka ba ug bug-os nga debosyon gikan sa usa ka higala, nga walay kahigayonan alang sa uban diha sa relasyon? Nan kinahanglang bag-ohon nimo ang imong hunahuna sa panaghigalaay.

Gikan sa mga pagtulon-an sa Bibliya atong mahibaloan nga ang maayong mga relasyon sa uban moresulta, dili gikan sa pagdawat, kondili sa paghatag! Sa Mateo 7:12, si Jesu-Kristo mismo miingon: “Busa, ang tanang butang nga buot ninyo nga buhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kamo usab kinahanglang magbuhat sa ingon ngadto kanila.” Natural lamang nga magpaabot ug pipila ka butang gikan sa mga higala. Ang librong Understanding Relationships nag-ingon: “Kita sagad nagapaabot ug usa ka higala nga matinud-anon ug prangka, nagapakitag pagmahal, nagabutyag kanato sa iyang mga tinagoan ug mga problema, motabang kanato sa panahong magkinahanglan kita niana, may pagsalig kanato ug usab . . . andam sa pagsulbad sa mga di-pagsinabtanay.” Apan, dili kana kataposan sa butang. Ang libro midugang: “Mao kining mga butanga ang ginadahom sa mga tawo sa usa ka higala nga maoy pagabuhaton alang kanila ug nagadahom nga maoy pagabuhaton alang sa higala agig balos.”​—Italiko amoa.

Matikdi ang paagi sa pagtratar ni Jesus mismo sa mga tawong suod kaniya. Siya miingon sa iyang mga disipulo: “Wala na ako magatawag kaninyo nga mga ulipon, tungod kay ang usa ka ulipon wala mahibalo kon unsay ginabuhat sa iyang agalon. Apan ginatawag ko kamong mga higala.” Apan ang panaghigalaay ba ni Jesus uban sa iyang mga disipulo gipasukad sa kon unsay mahimo nila alang kaniya? Dili. Siya miingon: “Walay usa nga may gugmang labaw pa niini, nga ang usa magatugyan sa iyang kalag alang sa iyang mga higala.” (Juan 15:13, 15) Oo, ang tinuod nga basehanan alang sa panaghigalaay mao ang nagasakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma! Kon gugma ang pundasyon, ang usa ka relasyon molahutay sa mga kasamok ug mga problema.

Sa Dihang Motungha ang mga Problema

Handurawa, pananglitan, nga ang imong higala mas dato, mas utokan, o mas abilidaran kay kanimo. Ang dili-mahakogong gugma motabang kanimo sa pagkalipay uban sa imong higala. Gawas pa, ang “gugma dili abughoan,” nag-ingon ang Bibliya.​—1 Corinto 13:4.

O ingnon ta nga ang imong higala nakasulti o nakabuhat ug usa ka butang nga nakasakit sa imong pagbati. Nagkahulogan ba kana nga nadaot na ang inyong panaghigalaay? Dili gayod. Si apostol Pablo nahigawad pag-ayo sa dihang gibiyaan siya sa iyang higalang si Marcos sa usa ka misyonaryong panaw. Dako gayod ang iyang pagkahigawad nga wala na niya paubana si Marcos sa iyang sunod nga panaw! Nagtinubagay pa ug masakit nga mga pulong si Pablo uban sa ig-agaw ni Marcos nga si Bernabe, bahin niining butanga. Apan, sa mga tuig sa ulahi, mahigugmaong gihisgotan ni Pablo si Marcos, gidapit pa gani siya ngadto sa Roma aron sa pagtabang kaniya. Dayag nga nahusay nila ang ilang mga kasungian.​—Buhat 15:37-39; 2 Timoteo 4:11.

Nganong dili mosulay sa paghimog sama niini kon may motunghang mga problema sa imong mga panaghigalaay? Ayaw itugot nga mograbe kining mga butanga. (Efeso 4:26) Sa dili pa magdalidali sa paghimog mga paghukom o masuk-anong mangakusar, pamati kon unsay ikasulti sa imong higala. (Proverbio 18:13; 25:8, 9) Tingali adunay pipila ka di-pagsinabtanay. Apan komosta kon sad-an gayod ang imong higala sa pagpakitag dili maayong paghukom? Hinumdomi nga tawo lamang ang imong higala. (Salmo 51:5; 1 Juan 1:10) Ug kitang tanan sad-an sa pagsulti ug sa pagbuhat ug mga butang nga basolan nato sa ulahi.​—Itandi ang Ecclesiastes 7:21, 22.

Bisan pa, mahimong isulti nimong prangka nga nasakitan ka kaayo sa mga aksiyon sa imong higala. Basin mopalihok kana sa imong higala sa pagpangayog tim-os nga pasaylo. Sanglit ang gugma “dili magahambin ug talaan sa kadaot,” tingali kalimtan na lang nimo ang maong butang. (1 Corinto 13:5) Nahinumdom sa nadaot nga panaghigalaay, ang batan-ong si Keenon miasoy: “Kon mabalik ko pa lang ang nangagi, dili ako unta angay magpaabot ug kahingpitan sa among panaghigalaay. Angay unta nga mamati akog maayo ug tabangan siya ug dili padakoon ang iyang mga kahuyangan. Nakasabot na ako karon nga ang malamposong panaghigalaay magasagubang sa mga pagsulay ug mga problema.”

Apan komosta kon di na kaayo mogugol ug panahon ang imong higala kanimo kay sa miagi o sa mas daghang panahon nga imong gusto? Mahimo kaha nga ikaw sobra ra kaayo ka mapanag-iyahon sa panahon ug atensiyon sa imong higala? Makadaot kinig relasyon. Ang mga tawo diha sa malamposong mga relasyon naghatag sa usag usa ug igong kagawasan. (Itandi ang Proverbio 25:17.) Naghatag sila ug dakong luna alang sa ikalipay sa ubang tawo! Gawas pa, ang Bibliya nagdasig sa mga Kristohanon nga “magpasangkad” sa ilang panaghigalaay. (2 Corinto 6:13) Busa kon himoon kini sa usa ka higala, dili kinahanglang lantawon siya nga mabudhion.

Sa pagkatinuod, dili maayong ideya nga mahimong sobra ka maagaron sa partikular nga tawo. (Salmo 146:3) Maalamong mag-ugmad ug mga panaghigalaay uban sa pipila nga dili nimo isigkaingon, sama sa imong mga ginikanan, mga ansiano, ug ubang matinagdanon, responsableng mga hamtong. Si Ana sa dakong kahinangop miasoy: “Ang akong inahan mao ang akong labing suod nga higala. Masulti ko kaniya ang bisan unsang butang ug ang tanang butang.”

Matunhayong mga Panaghigalaay Mapahimuslan!

Ang Bibliya nag-ingon sa 1 Pedro 3:8: “Sa kataposan, pagbaton kamong tanan sa samang panghunahuna, nga magapakitag pagbati nga alang sa isigkaingon, nga magabaton ug inigsoong pagmahal, sa kalumo mabination, mapainubsanon sa hunahuna.” Oo, pakitag kalulot, kahangawa, moral nga kalig-on, ug tinuod nga kabalaka sa uban, ug ikaw makadani kanunay ug mga higala! Ingnon ta, ang matunhayong mga panaghigalaay nagkinahanglag paningkamot ug determinasyon. Apan ang mga ganti naghimo niini nga takos paningkamotan.

Makaiikag, ang Bibliya nag-asoy bahin kang David ug Jonathan. Gitagamtam nila ang usa ka talagsaong panaghigalaay. (1 Samuel 18:1) Nabuntog nila ang walay kapuslanang kasina ug mga kahuyangan sa personalidad. Nahimo kini tungod kay giuna ni David ug Jonathan ang panaghigalaay ug pagkamaunongon ngadto kang Jehova nga Diyos labaw sa tanang butang. Himoa ang sama, ug dili ka maglisod sa paghupot ug mga higala nga mahinadlokon-sa-Diyos!

[Mga hulagway sa panid 26]

Sagad madaot ang mga panaghigalaay kon bation sa usa nga pagbudhi ang pagbaton ug laing mga higala