Gikan sa mga Pulong nga Makasilo Ngadto sa mga Pulong nga Makahupay

“Kamatayon ug kinabuhi maoy anaa sa gahom sa dila.”—PROVERBIO 18:21.

ANG pagyubit​—usa ka tinuyo nga batasan sa paggamit ug mainsultohon, maabusohong sinultihan​—gihukman gayod sa Bibliya. Ilalom sa Moisesnong Kasugoan, ang usa nga nagayubit sa iyang mga ginikanan mapahamtangan ug silot nga kamatayon. (Exodo 21:17) Busa, gilantaw ni Jehova nga Diyos kining mga butanga nga seryoso. Ang iyang Pulong, ang Bibliya, wala magpaluyo sa ideya nga bisan unsay mahitabo ‘sa pribasiya sa panimalay sa usa’ dili importante basta ang usa nag-angkong nag-alagad sa Diyos. Ang Bibliya nag-ingon: “Kon ang si bisan kinsang tawhana nagaisip sa iyang kaugalingon ingong masubayon sa lagda nga magsisimba apan wala magabusal sa iyang dila, hinuon nagapadayon sa paglimbong sa iyang kaugalingong kasingkasing, ang dagway sa pagsimba niining tawhana walay-pulos.” (Santiago 1:26; Salmo 15:1, 3) Busa kon ginaabusohan sa sa usa ka tawo ug mga pulong ang iyang asawa, ang tanan niyang ubang Kristohanong mga buhat walay bili sa mga mata sa Diyos.a—1 Corinto 13:1-3.

Dugang pa, ang usa ka Kristohanong yubitan makaatubang ug pagpalagpot gikan sa kongregasyon. Mawala pa kaniya ang mga panalangin sa Gingharian sa Diyos. (1 Corinto 5:11; 6:9, 10) Matin-aw, ang usa ka tawo nga makasilo sa iyang mga pulong kinahanglang maghimo ug dihadiha nga kausaban. Apan sa unsang paagi mahimo kini?

Ibutyag ang Problema

Dayag, ang usa ka tagsala dili mag-usab gawas kon siya nakasabot gayod nga siya adunay seryoso nga problema. Sa pagkaalaot, sama sa giingon sa usa ka magtatambag, daghang lalaki nga nagagamit ug maabusohong sinultihan “wala gayod maglantaw sa ilang batasan ingong abuso. Alang niining mga tawhana, ang maong mga aksiyon normal gayod ug mao ang ‘natural’ nga paagi sa mga bana ug mga asawa sa pagpakiglabot sa usag usa.” Busa, daghan ang dili makakita sa panginahanglan sa pagbag-o hangtod ang kahimtang prangkang ipadayag ngadto kanila.

Kasagaran, human sa mainampoong pagtimbangtimbang sa iyang kahimtang, ang asawa mapugos sa pagtug-an​—alang sa iyang kaayohan ug sa iyang mga anak ug sa pagkabalaka sa baroganan sa iyang bana uban sa Diyos. Tinuod, anaa kanunay ang higayon nga ang pagtug-an mopasamot sa mga butang ug nga ang iyang mga pulong basin sugaton ug nagpungasi nga mga paglimod. Tingali mapugngan kini sa usa ka asawa pinaagi sa paghatag ug mainampingong pagpamalandong kon unsaon niya sa pagbukas sa ulohan. “Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa mga kinulit nga plata mao ang pulong nga gisulti sa hustong panahon alang niana,” nag-ingon ang Bibliya. (Proverbio 25:11) Ang malumo apan prangka nga pagduol sa kalmado nga panahon basin makaabot sa iyang kasingkasing.​—Proverbio 15:1.

Imbes mangakusar, angay nga ipatin-aw gayod sa asawa ang iyang kaugalingon gikan sa baroganan nga kon sa unsang paagi siya naapektohan sa makasilo nga sinultihan. Ang mga pulong “ako” sagad mosaler gayod. Pananglitan, ‘Nasakitan ako tungod kay . . .’ o ‘Nasubo kaayo ako sa dihang giingnan mo ako . . .’ Kining mga pulonga dakog kalagmitan nga makaabot sa kasingkasing, kay giatake niini ang problema imbes ang tawo.​—Itandi ang Genesis 27:46–28:1.

Ang malig-on apan mataktikanhong pagpangilabot sa asawa mahimong mosangpot ug maayo. (Itandi ang Salmo 141:5.) Usa ka lalaki nga tawgon nato ug Steven nakakita nga tinuod kini. “Nakita sa akong asawa ang akong maabusohong kiling nga wala nako matikdi, ug may kaisog siya sa pagsulti bahin niini kanako,” siya miingon.

Pagpangayog Tabang

Apan unsay mahimo sa asawa kon ang iyang bana dili modawat sa problema? Niining puntoha ang ubang mga asawa nangita ug tabang sa gawas. Sa ingon niini nga panahon sa kalisod, makaduol ang mga Saksi ni Jehova sa mga ansiyano sa kongregasyon. Giawhag sa Bibliya kining mga tawhana nga magmahigugmaon ug magmaluloton sa dihang magbantay sa espirituwal nga panon sa Diyos ug, sa samang higayon, ‘badlongon kadtong kinsa mosumpaki’ sa makapahimsog nga mga pagtulon-an sa Pulong sa Diyos. (Tito 1:9; 1 Pedro 5:1-3) Samtang dili ilang dapit ang pagpanghilabot sa personal nga kalihokan sa mga magtiayon, ang mga ansiyano tukmang mabalaka sa dihang ang usa ka kapikas gisakit sa masakit nga sinultihan sa usa. (Proverbio 21:13) Nagsunod gayod sa mga sukdanan sa Bibliya, dili ipalabay o pakamenoson niining mga tawhana ang maabusohong sinultihan.b

Ang mga ansiyano makapasayon sa komunikasyon tali sa bana ug asawa. Pananglitan, ang usa ka ansiyano giduol sa usa ka babaye nga nagsugilon bahin sa daghang katuigang pag-atake sa iyang bana pinaagi sa mga pulong, nga usa ka isigkamagsisimba. Ang ansiyano naghikay sa pakigkita kanilang duha. Samtang ang matag kapikas nagpatin-aw, iyang gihangyo ang usa nga kapikas sa pagpamati nga dili mosalga. Sa dihang turno na sa asawa, siya miingon nga dili na siya makaagwanta sa pagsilaob sa kasuko sa iyang bana. Sa daghang tuig, matod pa niya, sa kataposan sa matag adlaw siya mahadlok, kay wala mahibalo kon siya ba gisapot inigsulod niya sa pultahan. Inigsilaob niya, mosulti siya ug makapaubos nga mga butang bahin sa iyang pamilya, sa iyang mga higala, ug sa iya mismong pagkatawo.

Ang ansiyano nangutana sa asawa sa pagpatin-aw kon unsay gibati niya sa mga pulong sa iyang bana. “Gibati ko nga ingon niana ako ka daotan nga walay usa ang makahigugma,” siya mitubag. “Usahay pangutan-on nako ang akong inahan, ‘Ma, lisod ba gayod ako nga tawo nga ikaipon? Dili ba ako hiligugmaon?’” Samtang giasoy niya kon unsay iyang gibati sa mga pulong sa iyang bana, ang iyang bana misugod sa paghilak. Sa unang higayon, iyang nakita kon unsa ka grabe siyang nakapasakit sa iyang asawa pinaagi sa iyang mga pulong.

Ikaw Makahimo sa Pagbag-o

Ang ubang mga Kristohanon sa unang siglo may problema sa maabusohong sinultihan. Ang Kristohanong apostol Pablo nagtambag kanila sa pagsalikway sa “kapungot, kasuko, pagkadaotan, maabusohong sinultihan, ug law-ayng sulti.” (Colosas 3:8) Apan, ang masakit nga sinultihan mas problema sa kasingkasing kay sa dila. (Lucas 6:45) Maoy hinungdan nga si Pablo midugang: “Hukasa ang daang pagkatawo uban ang mga buhat niini, ug isul-ob ang bag-o nga pagkatawo.” (Colosas 3:9, 10) Busa ang pagbag-o nalangkit dili lamang sa pagsulti sa lahi nga paagi kondili usab sa pagbati sa lahi nga paagi.

Ang bana nga mosulti ug makadaot nga sinultihan tingalig nagkinahanglag tabang sa pagtino kon unsay nagtukmod sa iyang paggawi.c Siya angay magbaton sa tinamdan sa salmista: “Susiha ako, Oh Diyos, ug hibaloi ang akong kasingkasing. Sulayi ako, ug hibaloi ang akong makatugaw nga mga hunahuna, ug tan-awa kon aduna bay bisan unsang dili maayo dinhi kanako.” (Salmo 139:23, 24) Pananglitan: Nganong mibati siya nga kinahanglang modominar, o mokontrolar, sa iyang kapikas? Unsay makapukaw sa pag-atake ug mga pulong? Kini ba nga mga pag-atake maoy usa ka simtoma sa mas lalom nga kahiubos? (Proverbio 15:18) Siya ba nag-antos sa mga pagbati nga walay-kapuslanan, nga hayan maoy resulta sa pagkamatuto nga nagtimaan sa masawayong sinultihan? Ang maong mga pangutana makatabang sa usa ka tawo sa pagbutyag sa mga gamot sa iyang paggawi.

Hinunoa, ang maabusohong sinultihan lisod lukahon ilabina kon kini napasilsil sa mga ginikanan diin sila mismo mangantalita o sa usa ka kultura nga nagpasiugdag mahariharion nga paggawi. Apan ang bisan unsang butang nga makat-onan mahimong​—uban sa panahon ug paningkamot​—mawagtang. Ang Bibliya mao ang labing dakong tabang niining bahina. Kini makatabang sa usa sa pagpukan bisan sa nakagamot pag-ayong paggawi. (Itandi ang 2 Corinto 10:4, 5.) Sa unsang paagi?

Ang Hustong Paglantaw sa Hinatag-sa-Diyos nga mga Papel

Kasagaran, ang mga lalaki nga makidaoton nga manulti adunay sayop nga pagsabot sa hinatag-sa-Diyos nga mga papel alang sa bana ug asawa. Pananglitan, ang magsusulat sa Bibliya nga si Pablo nag-ingon nga ang mga asawa ‘magpasakop sa ilang mga bana’ ug nga “ang bana maoy ulo sa iyang asawa.” (Efeso 5:22, 23) Ang bana tingali mobati nga ang pagkaulo naghatag kaniya ug katungod sa bug-os nga pagkontrolar. Apan dili kini ingon niini. Ang iyang asawa, bisan tuod nga magpasakop, dili iyang ulipon. Siya mao ang iyang “katabang” ug “katugbang.” (Genesis 2:18) Busa, si Pablo midugang: “Ang mga bana angay nga magahigugma sa ilang mga asawa sama ug ilang kaugalingong lawas. Siya nga nagahigugma sa iyang asawa nagahigugma sa iyang kaugalingon, kay wala gayoy tawo nga nagdumot sa iyang kaugalingong unod; apan nagapakaon ug nagapangga niini, ingon sa ginahimo usab sa Kristo sa kongregasyon.”​—Efeso 5:28, 29.

Ingong ulo sa Kristohanong kongregasyon, wala gayod tamaya ni Jesus ang iyang mga tinun-an, nga nagpalibog kanila nga pangulbaan kon kanus-a ang sunod nga pagsilaob sa pagsaway. Hinunoa, siya malumo, sa ingon nagtipig sa ilang dignidad. “Ako magapalagsik kaninyo,” siya misaad kanila. “Ako malumog-buot ug mapaubsanon sa kasingkasing.” (Mateo 11:28, 29) Ang mainampoon nga pagpamalandong kon giunsa pagpasundayag ni Jesus ang iyang pagkaulo makatabang sa bana sa paglantaw sa iyang pagkaulo sa mas timbang nga paagi.

Sa Dihang Motungha ang mga Kalisod

Ang pagkahibalo sa mga prinsipyo sa Bibliya maoy usa ka butang; ang pagpadapat niini samtang anaa sa kalisod maoy laing butang. Sa dihang motungha ang kalisod, sa unsang paagi makalikay ang bana sa pagbalik sa usa ka sumbanan sa masakit nga sinultihan?

Dili usa ka timaan sa pagkalalaki alang sa usa ka bana ang pagkahimong agresibo sa pulong sa dihang siya masuko. Ang Bibliya nag-ingon: “Siya nga mahinay sa kasuko labi pang maayo kay sa usa ka tawong gamhanan, ug siya nga nagapugong sa iyang espiritu kay sa usa nga nakaagaw ug usa ka siyudad.” (Proverbio 16:32) Ang usa ka tinuod nga lalaki nagapugong sa iyang espiritu. Siya magpakitag empatiya pinaagi sa pagpalandong: ‘Sa unsang paagi makaapekto ang akong mga pulong sa akong asawa? Unsa kahay akong bation kon ako pa ang anaa sa iyang kahimtang?’​—Itandi ang Mateo 7:12.

Ang Bibliya miadmitir, hinunoa, nga ang ubang mga kahimtang makahagit ug kasuko. Bahin sa ingon niana nga mga kahimtang ang salmista nagsulat: “Kasuko, apan ayaw pagpakasala. Pakigsulti sa imong kasingkasing, diha sa imong higdaanan, ug paghilom.” (Salmo 4:4) Giingon usab kini niining paagiha: “Walay daotan ang pagkasuko, apan daotan ang pag-atakeg mga pulong nga makantalitahon, makapakaulaw o makapaubos.”

Kon ang bana mobati nga mawad-an na siya ug pagpugong sa iyang sinultihan, iyang matun-an ang pagpahimudlay usa. Tingali mas maalamong mobiya sa lawak, maglakawlakaw sa gawas, o mangitag pribadong dapit aron magpakalma. Ang Proverbio 17:14 nag-ingon: “Lumakaw ka sa dili pa moulbo ang panag-away.” Pagpakigsultig balik sa dihang mahupay na ang kasuko.

Siyempre, walay tawo ang hingpit. Ang bana nga may problema sa masakit nga sinultihan basin mobalik pag-usab. Kon kini mahitabo, angayng mangayo siya ug pasaylo. Ang pagsul-ob sa “bag-o nga pagkatawo” maoy padayon nga proseso, apan usa kini ka proseso nga moanig dagkong mga ganti.​—Colosas 3:10.

Mga Pulong nga Makahupay

Oo, ang “kamatayon ug kinabuhi maoy anaa sa gahom sa dila.” (Proverbio 18:21) Ang makasilo nga sinultihan kinahanglang pulihan ug mga pulong nga makapalambo ug makapalig-on sa kaminyoon. Ang sanglitanan sa Bibliya nag-ingon: “Ang makalilipay nga mga pulong maoy sama sa udlan sa dugos, matam-is sa kalag ug makapalig-on sa mga bukog.”​—Proverbio 16:24.

Sa pipila ka tuig sa miagi, usa ka pagtuon ang gihimo sa pagtino kon unsang mga butanga ang nagpahimo sa malig-ong mga pamilya sa paglihok nga mahapsay. “Nakaplagan sa pagtuon nga ang mga sakop niining mga pamilyaha gusto sa usag usa, ug padayong nagsulti sa usag usa nga sila gusto sa usag usa,” nagtaho ang espesyalista labot sa kaminyoon nga si David R. Mace. “Ginapadayag nila ang ilang pag-uyon sa usag usa, naghatag sa usag usa ug pagbati nga may bili sa kaugalingon, ug naningkamot kutob sa maarangan sa pagsulti ug sa paglihok sa mahigugmaong paagi. Siyempre, ang resulta mao nga sila malingaw nga magkauban ug naglig-onay sa usag usa sa mga paagi nga naghimo sa ilang mga relasyon nga matagbawon kaayo.”

Walay mahinadlokon-sa-Diyos nga bana ang matinud-anong makaingon nga gihigugma niya ang iyang asawa kon siya malipayng mopasakit sa iyang asawa pinaagi sa iyang mga pulong. (Colosas 3:19) Sa pagkatinuod, tinuod usab kini sa usa ka asawa nga managmal ug bana pinaagig mga pulong. Dayag, obligasyon sa duha ka kapikas ang pagsunod sa tambag ni Pablo ngadto sa mga taga-Efeso: “Ayaw pagulaa ang usa ka dunot nga sulti gikan sa inyong baba, kundili ang unsa mang sulti nga maayo alang sa pagpalig-on sumala sa gikinahanglan, aron makahatag kini ug unsay paborable sa mga tigpaminaw.”​—Efeso 4:29.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 9]

Makatabang ang Kristohanong ansiyano sa magtiayon nga magkasultihanay

[Hulagway sa panid 10]

Ang mga bana ug mga asawa kinahanglang maningkamot gayod sa pagsabot sa usag usa