Katungod sa Pag-atiman sa Bata—Usa ka Balanseng Hunahuna

KASAGARAN, ang tinuod nga suliran mosangpot human sa diborsiyo, diha sa pakigbisog alang sa pagmahal ug paggahom sa bata. Ang panultihong “Duha ang kinahanglan alang sa panag-away” dili kanunayng tinuod. Mahimong gikinahanglan ang usa lang ka dominanteng ginikanan nga gustong masunod ang iyang pamaagi. Usa ka abogado sa pamilya sa Toronto, Canada, mipahayag: “Sa pamilyahanong balaod, ang tanang butang maoy emosyonal kaayo ug duol sa kasingkasing.”

Inay hunahunaon ang kaayohan sa bata, ang pipila ka ginikanan magpadayon sa panag-away pinaagi sa pagpayl sa mga mosyon mahitungod sa way-kalangkitang mga isyu. Pananglitan, ang pipila misulay sa pagpamatuod nga ang katungod sa pag-atiman ibalhin kay ang laing ginikanan usa ka Saksi ni Jehova ug mahikawan ang bata ug ‘normal nga pagkinabuhi.’

Ang dili-Saksi tingali maghimong isyu sa pagsaulog sa mga adlawng-natawhan, Pasko, o bisan sa Kalagkalag. Ang pipila mahimong moreklamo nga mapig-otan ang panag-uban ug sosyal nga pagpasibo sa bata kon ang bata mohukom nga dili mosaludar sa bandera. O ang uban mahimong magpasabot nga ang utok sa bata madaot pinaagi sa pagkuyog sa ginikanan aron makigsulti sa uban bahin sa Bibliya. Gipatuo pa gani sa pipila ka dili-Saksing mga ginikanan nga ang kinabuhi sa bata mameligro tungod kay ang Saksing ginikanan dili motugot nga ang bata modawat sa abuno sa dugo.

Unsaon pagsagubang sa Kristohanon ang suliran nianang emosyonal kaayong mga argumento? Ang emosyonal nga pagbalos​—“pagpatay sa kalayo pinaagi sa kalayo”​—dili epektibo. Kon kana dad-on sa atubangan sa usa ka huwes, ang matag ginikanan makabatog higayon nga madungog. Labing hinungdanon ang paghinumdom sa tambag sa Bibliya: “Itugyan ang imong kabug-at kang Jehova mismo, ug siya magasapnay kanimo. Dili gayod niya itugot nga ang matarong matarog.” (Salmo 55:22) Pinaagi sa pagpalandong niini ug pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya, ang mga ginikanan, uban sa tabang ni Jehova, makasagubang sa bisan unsang sangpotanan nga nalangkit sa katungod sa pag-atiman sa bata.​—Proverbio 15:28.

Pagkamakataronganon

Ang kaayohan sa bata mao ang dakong isyu. Kon ang usa ka ginikanan sobra ka mapugsanon, basin mawad-an siya sa katungod sa pag-atiman ug basin pig-otan pa ang iyang mga pribilehiyo sa pagduaw. Ang maalamong ginikanan magagawi sa madaitong paagi, nga maghinumdom sa tambag sa Bibliya: “Ayaw balosig daotan ang daotan. . . . Hatagig dapit ang kapungot . . . Ayaw itugot ang imong kaugalingon nga daogon sa daotan, apan padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo.” (Roma 12:17-21) Kon kaha diha sa korte, sa opisina sa abogado, o uban sa tigtimbangtimbang sa katungod sa pag-atiman sa bata, ang mga ginikanan kinahanglang ‘magpaila sa [ilang] pagkamakatarunganon ngadto sa tanang tawo.’​—Filipos 4:5.

Usahay ang usa ka gibulagang kapikas mosulay paglimbong sa uban pinaagi sa pagpahayag sa makapahisalaag ug mapangagpasong mga problema. Maalamon nga pugngan ang tawhanong kiling sa pagkasuko tungod nianang binabang mga pag-atake. Ang maayong panglawas, relihiyon, ug edukasyon maoy paboritong mga ulohan nga gamiton sa gibulagang mga kapikas aron pagtukodtukod ug mga tinonto panahon sa husay sa panagbangi bahin sa katungod sa pag-atiman.​—Proverbio 14:22.

Ang pagkamakataronganon naglakip sa katakos nga palandongon ang mga kamatuoran ug makigsabot sa makiangayong kasabotan. Angayng dili hikalimtan sa ginikanan nga bisan human sa diborsiyo, duha pa ang ginikanan sa bata. Ang mga ginikanan nakigbulag sa usag usa apan wala makigbulag sa bata. Busa, gawas sa hingaping mga kahimtang, ang matag ginikanan angayng adunay kagawasan sa pagsilbing ginikanan kon kauban niya ang bata. Ang matag usa angayng magbaton sa kagawasan nga ipahayag ang iyang mga pagbati ug mga prinsipyo ug paapilon ang bata sa uyon-sa-balaod nga mga kalihokan sa ginikanan, relihiyoso man o dili.

Atong tagdon ang posibleng mga sangpotanan sa usa ka husay: (1) magkaubang katungod sa pag-atiman, (2) solong katungod sa pag-atiman, ug (3) mga limitasyon sa mga pribilehiyo sa pagduaw. Unsay kalainan tali sa magkaubang katungod sa pag-atiman ug solong katungod sa pag-atiman? Sa unsang paagi makasagubang ka kon mawad-an ka sa katungod sa pag-atiman? Unsa man kon ang usa ka ginikanan napalagpot?

Magkaubang Katungod sa Pag-atiman

Ang pipila ka huwes mibati nga hinungdanong ipadayon ang kontak tali sa bata ug sa duha ka ginikanan. Ang ilang pangatarongan gipasukad sa madukidukiong mga pagtuon nga nagpakitang ang mga bata mahimong makaagom ug menos nga kabug-at ug emosyonal nga kadaot human sa diborsiyo kon ang mga ginikanan makaarang sa pagpakig-ambit sa katungod sa pag-atiman. Inay mobati nga pinasagdan sa usa ka ginikanan, ang bata mobati nga gihigugma sa duha ka ginikanan ug may kalangkitan sa duha ka panimalay. “Ang magkaubang katungod sa pag-atiman maoy usa ka paagi sa pagpalangkit sa duha ka ginikanan,” miingon ang usa ka abogado sa pamilyahanong balaod.

Ugaling lang, si Dr. Judith Wallerstein, ehekutibong direktor sa Center for the Family in Transition, sa Corte Madera, California, nagpasidaan nga aron mosaler ang magkaubang katungod sa pag-atiman, gikinahanglan nimo ang mga ginikanan nga mokooperar ug usa ka batang makapahiuyon ug maayong makig-uban sa mga tawo. Kining mga hiyasa kinahanglanon tungod kay sa magkaubang katungod sa pag-atiman ang duha ka ginikanan naghawid sa legal nga katungod nga mag-ambitay sa paghimog desisyon bahin sa dagkong mga isyu nga naglangkit sa maayong panglawas, edukasyon, relihiyosong pagmatuto, ug sosyal nga pagkinabuhi sa ilang anak. Apan molampos lamang kini kon ang duha ka ginikanan magpabiling makataronganon sa pagpalandong kon unsay labing maayo alang sa ilang anak inay sa kon unsay maayo alang kanila.

Solong Katungod sa Pag-atiman

Ang korte basin mohatag ug solong katungod sa pag-atiman ngadto sa ginikanan si kinsa, sa opinyon niini, mas nasangkapan sa pagtagana sa mga panginahanglan sa bata. Ang huwes mahimong mohukom nga ang ginikanang may katungod mao ang solong tigdesisyon bahin sa hinungdanong mga isyu maylabot sa kaayohan sa bata. Kasagaran, ang korte makahukom human sa pagpamati sa mga kaplag sa mga tigtimbangtimbang​—sila kasagaran maoy mga sikologo, sikyatrista, o mga social worker.

Gibati sa mga tigduso sa solong katungod sa pag-atiman nga ang kahikayan mohatag ug labawng kalig-on sa bata. Sa dihang ang mga ginikanan dili makaarang o lagmit dili magkasinabot sa usag usa, daghang huwes nga tighusay mopalabi niining kahikayana sa katungod sa pag-atiman. Hinuon, ang dili-tig-atiman nga ginikanan dili kay ipahigawas sa kinabuhi sa bata. Ang mga katungod sa pagduaw kasagarang ihatag ngadto sa dili-tig-atimang ginikanan, ug ang duha ka ginikanan makapadayon sa paghatag sa bata sa gikinahanglang giya, gugma, ug pagbati.

Mga Pribilehiyo sa Pagduaw

Dili realistiko nga isipon sa mga ginikanan nga adunay “mananaog” ug “napildi” bahin sa katungod sa pag-atiman sa bata. Ang mga ginikanan maoy malamposon ug “makadaog” sa dihang ilang makita nga ang ilang mga anak motubo ingong hamtong, may-katakos, respetadong hingkod nga mga tawo. Ang kalamposan sa pagmatuto ug anak dili direktang nalambigit sa legal nga katungod sa pag-atiman. Pinaagi sa pagsunod sa gimando-sa-korteng mga kondisyon sa mga butang maylabot sa katungod sa pag-atiman sa bata, bisan pag kini morag dili makataronganon, ang usa ka Kristohanon magpakitag ‘pagpasakop sa labaw nga mga awtoridad.’ (Roma 13:1) Hinungdanon usab ang paghinumdom nga karon dili panahon sa pagpakig-indig alang sa pagbati o pagkamaunongon sa inyong mga anak pinaagi sa pagtamay sa laing ginikanan sa paninguhang daoton ang iyang relasyon uban kanila.

Adunay mga panig-ingnan sa Bibliya sa mahadlokon-sa-Diyos nga mga ginikanan si kinsa, tungod sa nagkalainlaing mga hinungdan, nabulag sa ilang mga anak. Pananglitan, si Amram ug Jochebed, ang mga ginikanan ni Moises, nga milihok sa kaayohan sa ilang anak, nagbutang kaniya sa usa ka gamay molutawng arka “taliwala sa mga tangbo sa tampi sa subang Nilo.” Sa dihang ang masuso gikuha sa anak babaye ni Paraon, sila nagpadayon sa pagsalig kang Jehova. Kining maalamon ug matinuohong mga ginikanan gigantihan ug dagayang mga pribilehiyo sa “pagduaw” nga gigamit nilang epektibo aron bansayon ang batang lalaki diha sa dalan ni Jehova. Si Moises mitubo nga nahimong usa ka talagsaong alagad sa matuod nga Diyos.​—Exodo 2:1-10; 6:20.

Apan, unsa na man kon usa sa mga ginikanan napalagpot? Ang Kristohanong ginikanan ba motugot nga maduaw ang bata? Ang proseso sa pagpalagpot sa kongregasyon nag-usob lamang sa espirituwal nga relasyon tali sa indibiduwal ug sa Kristohanong kongregasyon. Ngani, kini nagbugto sa espirituwal nga bugkos. Apan ang ginikanan-anak nga relasyon nagpabiling wala mabugto. Ang ginikanang may katungod sa pag-atiman kinahanglang motahod sa mga katungod sa pagduaw sa napalagpot nga ginikanan. Ugaling lang, kon ang dili-tig-atimang ginikanan maoy dihadiha ug dakong kapeligrohan sa lawasnon o emosyonal nga kaayohan sa bata, nan ang korte (dili ang ginikanang may katungod sa pag-atiman) mahimong maghikay nga ang pagduaw sa bata mabantayan sa ikatulong partido.

Wala Ka Gayod Mag-inusara

Ang mga palakaw sa diborsiyo ug ang mosangpot nga mga panagbangi bahin sa katungod sa pag-atiman sa bata maoy hago sa emosyon nga mga kasinatian. Ang panagtiayon nga nagsugod nga masaaron kaayo nabungkag duyog sa mga damgo, mga plano, ug mga panahom sa magtiayon. Pananglitan, ang pagluib o hingaping pag-abuso mahimong magpugos sa usa ka maunongong asawa sa pagtinguhag panalipod alang sa iyang kaugalingon ug sa iyang anak. Bisan pa, ang mga pagbati sa pagkasad-an ug kakulangan mahimong magpabilin samtang palandongon niya kon unsay nasayop o kon sa unsang paagi ang butang nasulbad unta nga mas epektibo. Daghang magtiayon ang mabalaka bahin sa sanong sa ilang mga anak ngadto sa pagkabungkag sa pamilya. Ang away diha sa korte alang sa katungod sa pag-atiman sa anak tingali mahimong kulba kaayo nga dili lamang magtigi sa integridad ingong mabinationg ginikanan kondili magtigi usab sa pagtuo ug pagsalig usab kang Jehova.​—Itandi ang Salmo 34:15, 18, 19, 22.

Sa dihang ang usa ka inosenteng kapikas mopili sa paglihok tungod sa pag-abuso sa bata o hinobrang pag-abuso sa kapikas o aron pagpanalipod sa iyang panglawas batok sa risgo sa mga sakit nga ipasa pinaagig pakigsekso gikan sa maluibong kapikas, ang maong inosenteng kapikas dili kinahanglang mobating sad-an o mobating gibiyaan ni Jehova. (Salmo 37:28) Ang maluibon o abusador nga kapikas mao ang naglapas sa sagradong kontrata sa kaminyoon ug “nagmaluibon” sa iyang kapikas.​—Malakias 2:14.

Magpadayon nga “maghupot ug maayong tanlag” atubangan sa tawo ug kang Jehova pinaagi sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya, pagpakitag pagkamatinud-anon sa imong gibulagang kapikas, ug pagpakitag pagkamapauyonon sa inyong mga kasabotan sa katungod sa pag-atiman. “Mas maayong mag-antos tungod kay nagabuhat kamo ug maayo, kon ibuot man kini sa kabubut-on sa Diyos, kay sa tungod kay nagabuhat kamo ug daotan.”​—1 Pedro 3:16, 17.

Mahitungod sa mga anak, kinahanglang sila pasaligan nga ang pagkabungkag sa pamilya dili ilang sala. Usahay ang mga butang dili mahitabo sumala sa giplano. Apan ang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya makapagaan sa epekto sa diborsiyo pinaagi sa pagdasig sa way-lipodlipod ug masinabtanong panag-estoryahay sa mga ginikanan ug mga anak. Pananglitan, kini mahimo pinaagi sa pagtugot nga ang mga anak dunay aktibong bahin sa pagplano alang sa tapos-diborsiyong pamilyahanong pagkinabuhi. Pinaagi sa pagkamapailobon ug pagkamaluluton ug pagkainteresado sa mga pagbati sa mga anak ug pagpamati sa ilang mga komento, dako kag mahimo sa pagtabang kanila nga makapasibo ngadto sa bag-ong mga eskedyul ug mga kahikayan sa pagpuyo.

Ang Uban Makatabang

Ang mga ginikanan dili mao lamang ang makatabang sa usa ka bata nga nakasinati sa pagkabungkag sa usa ka pamilya. Ang mga sakop sa pamilya, mga magtutudlo, ug mga higala dakog mahimo sa pagpaluyo ug pagpasalig sa mga anak sa nagdiborsiyong mga ginikanan. Sa linain, ang mga apohan dakog mahimo sa pagtabang alang sa kalig-on ug emosyonal nga kaayohan sa mga anak.

Ang Kristohanong mga apohan makatanyag sa mga bata sa espirituwal nga pagtudlo ug maayong mga kalihokan, apan kinahanglang magmatinahoron sila sa mga desisyon sa mga ginikanan bahin sa relihiyosong pagbansay, kay ang mga ginikanan, dili ang mga apohan, ang dunay moral ug legal nga awtoridad sa paghimo sa maong mga desisyon.​—Efeso 6:2-4.

Tungod sa maong pagpaluyo, ang mga anak sa nagdiborsiyong mga ginikanan makalabang sa pagkabungkag sa kaminyoon sa ilang mga ginikanan. Ug makapadayon sila sa pagpaabot sa mga panalangin sa bag-ong kalibotan sa Diyos, diin ang tanang pamilya mahigawas na gikan sa “pagkaulipon sa pagkadunot ug makabaton sa mahimayaong kagawasan sa mga anak sa Diyos.”​—Roma 8:21; 2 Pedro 3:13.

[Kahon sa panid 11]

Pagtul-id sa Sayop nga mga Pagsabot

“Ang dila sa mga makinaadmanon nagabuhat ug maayo tungod sa kahibalo,” ug ang Kristohanong ginikanan dunay maayong higayon sa pagtul-id sa sayop nga mga pagsabot o mga katunga-tinuod. (Proverbio 15:2) Pananglitan, bahin sa pag-atiman sa panglawas sa ilang mga anak, “ang mga Saksi ni Jehova modawat sa medikal ug surhikal nga pagtambal,” apan sa dihang itudlo ingong ginikanang may katungod sa pag-atiman, ang usa ka Saksi dunay katungod sa may-kasayoran nga pagtugot alang sa bisan unsang paagi sa pagtambal.a—The Journal of the American Medical Association.

Seryoso ang pag-isip sa mga Saksi ni Jehova sa ilang relihiyon, nga gipasukad sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Tungod niini sila maoy mas maayong mga amahan, mga inahan, mga anak, mga higala, mga silingan, ug mga lungsoranon. Ang Kristohanong mga ginikanan nagpadapat sa disiplina diha sa gugma, nga nag-ugmad sa pagtahod alang sa awtoridad ug nagsangkap sa ilang mga anak sa hugpong sa maayong mga prinsipyo alang sa kinabuhi.b—Proverbio 13:18.

Ang sekular nga edukasyon maoy usa ka hinungdanong bahin sa pagmatuto sa usa ka anak, ug buot sa mga Saksi ni Jehova nga ang ilang mga anak makabaton sa labing maayo nga gitagana.c—Proverbio 13:20.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 10]

Ang ginikanang may katungod sa pag-atiman angayng mamati nga mapailobon sa dihang ang usa ka bata moestorya bahin sa iyang pagduaw sa dili-tig-atiman nga ginikanan