Pagdisdis nga Walay Kortang Pang-opera nga Gamiton

SA SINUGDAN, ang labad sa ulo ni Christine, bisag grabe, gituohang dili angay kabalak-an; total, nahanaw kadto sulod sa usa ka adlaw. Apan unya mitikig ang liog ni Christine. Sunod, ang iyang labad sa ulo misugmat, ug nagkaliboglibog siya​—talagsaong mga simtomas alang kang bisan kinsa, ilabina sa usa ka otso anyos nga bata.

Sa ospital ang computed tomography (CT) scan nagpadayag nga si Christine dunay arteriovenous malformation (AVM) diha sa iyang utok​—usa ka kahimtang diin ang dagkong mga ugat nalambod sa gagmayng mga ugat.a Kondili matambalan, ngadtongadto si Christine mahimong mahiagom sa makamatay nga estrok.

Hangtod sa di pa dugayng katuigan ang maong mga AVM matambalan lamang pinaagig pagdisdis sa utok ginamit ang kortang pang-opera. Niining paagiha ang siruhano magtuklap sa panit sa bagolbagol ug mohiwa sa bagolbagol. Unya, kinahanglang mosiot siya latas sa delikado daghan kaayong mga nerbiyos ug mga tisyu sa utok aron makaabot sa samad. Ang klinikal nga mga surbi nagpadayag nga sulod sa 1995, dihay mga komplikasyon sa mga 12 porsiyento sa mga operasyon sa AVM.

Ang mga ginikanan ni Christine mipili sa Gamma Knife inay kay sa kutsilyong pang-opera. Ang ngalan morag makalimbong, sanglit ang Gamma Knife dili tinuod nga kutsilyo. Hinunoa, kini maoy usa ka galamiton nga mobuga ug 201 ka gisentro pag-ayong mga sidlak sa radyasyon latas sa wala disdising bagolbagol. Ang matag sidlak kon mag-inusara kulag puwersa sa pagdaot sa tisyu nga dutlan niini. Apan ang tanang 201 ka silaw mainampingong ipunting aron makalusot ug makabuga ug taas nga dosis sa radyasyon ngadto sa hustong lokasyon sa samad.

Ang Gamma Knife sa pipila ka pagtuon napamatud-ang mas madaginoton kon konsiderahon ang mga sangpotanan, ug adunay diyutay kaayong mga kaso sa impeksiyon human sa operasyon kay sa naandang pagdisdis sa utok. Apan sa unsang paagi ginahimo ang maong paagi?

Ang Upat ka Tikang sa “Radiosurgery”

Ang Gamma Knife radiosurgery ginahimo sa upat ka pasikaranang mga tikang. Una, ang ulo sa pasyente pahaoman ug gaan nga panghawid, aron dili makalihok ang pasyente panahon sa pagtambal. Ikaduha, ang usa ka “mapa” sa utok sa pasyente himoon, pinaagi kaha sa CT scan, magnetic resonance imaging (MRI), o sa angiogram. Sunod, ang mga hulagway gikan sa utok ibalhin ngadto sa usa ka kompiyuterisadong plano sa pagtambal nga sistema, nga mopunting sa target ug magtino sa katumbas nga numero niini.

Sa kataposan, panahon na alang sa hugna sa pagtambal, nga nianang panahona ang ulo sa pasyente ipahimutang sa usa ka helmet nga adunay 201 ka lungaglungag nga anha ipaagi ang mga gamma ray. Ang gidugayon sa pagtambal? Mga 15 ngadto sa 45 minutos lamang, nga nianang panahona ang pasyente hatagag diyutayng pangpakalma ug walay bationg kasakit.

Sa dihang matapos ang pagtambal, ang pasyente magpabilin sa ospital aron panid-an ug kasagarang pagulaon pagkasunod buntag. Mao kini ang nahitabo sa kaso ni Christine, nga gihisgotan sa sinugdan. Gitambalan siya sa Huwebes, gipagula sa Biyernes, ug mieskuyla pagkasunod nga Lunes.

Unsay Mahitabo sa AVM?

Ang radiosurgery dili literal nga magdugmok sa arteriovenous malformation. Hinunoa, padaghanon niini ang mga selula nga naglinya sa mga ugat, sa ingon sap-ongan ang agos sa dugo ngadto sa dapit nga may daot. Ingong resulta, sa mga usa o duha ka tuig, ang depektosong mga ugat bug-os nga nasap-ongan. Unya ang arteriovenous malformation mokuyos ug ngadtongadto hilison sa lawas.

Ang Gamma Knife gigamit usab sa pagtambal ug gagmayng makamatay nga mga tumor nga adunay klaro kaayong mga daplin maingon man sa pipila ka nagabalhin nga mga tumor nga mikaylap ngadto sa utok gikan sa kanser sa laing mga bahin sa lawas. Dugang pa, nagpakita kinig maarang-arang nga mga resulta sa trigeminal neuralgia (usa ka masakit nga balatian nga nag-apektar sa mga nerbiyos sa nawong), patol, sakit nga Parkinson, ug pipila ka kaso sa dugay mahupay nga sakit.

Siyempre, aduna gihapoy pipila ka tumor sa utok ug mga sakit nga dili moepekto ang Gamma Knife. Kon kaha ang mga pag-uswag sa pagdisdis sa utok motultol sa labi pang epektibong mga pagtambal pagatan-awon pa. Sa kasamtangan, ang Gamma Knife radiosurgery nagataganag paglaom ngadto sa daghang mga pasyenteng may tumor.

[Footnote]

[Kahon sa panid 21]

Ang Kaugmaran sa Radiosurgery

Ang Gamma Knife giugmad duolan sa 50 ka tuig kanhi sa usa ka siruhano sa utok nga si Lars Leksell ug sa biopisiko nga si Börje Larsson. Nadiskobrehan ni Leksell nga ang usa ka buok, grabeng dosis sa radyasyon makadugmok sa lawom nga mga samad sa utok nga walay pagdisdis—busa, walay pagdugo o risgo sa impeksiyon.

Si Leksell nagtawag sa iyang bag-ong pamaagi nga stereotactic radiosurgery. Sa kataposan, ang mga doktor adunay usa ka paagi sa pagtambal kaniadto sa dili-maabot nga mga bahin sa utok, nga dili kinahanglang mogamit ug kortang pang-operasyon aron sa pagsiotsiot latas sa daghan kaayong delikadong mga nerbiyos ug mga tisyu sa utok sa dili batid nga paagi. Bisan pa niana, ang kapadapatan niining bag-ong pamaagi naghulat pa ug daghang tuig alang sa kaugmaran sa modernong mga teknik sa pagkuhag hulagway, sama sa CT scan ug MRI, nga eksaktong makapakita sa mga siruhano kon asa ipunting ang radyasyon. Ang unang Gamma Knife nga yunit giinstalar sa Stockholm niadtong 1968.

[Mga hulagway sa panid 20]

Ang Upat ka Tikang sa Gamma Knife Radiosurgery

1. Pagpahaom sa panghawid

2. Paghimog mga hulagway sa utok

3. Ang kompiyuterisadong mga hulagway makatabang sa pagplano sa pagtambal

4. Hugna sa pagtambal

[Credit Line]

Mga hulagway kortesiya sa Elekta Instruments, Inc., tiggama sa Gamma Knife®