Ang Hunahuna sa Bibliya

Nagpaluya ba ang Bibliya sa Edukasyon?

“Kadto lamang walay alamag ang motamay sa edukasyon.”—Publilius Syrus, Moral Sayings, unang siglo W.K.P.

ANG Bibliya nag-awhag kanato sa ‘pagbantay sa praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna.’ (Proverbio 3:​21) Si Jehova, ang Diyos sa kahibalo, buot nga ang iyang mga magsisimba mahimong edukadong katawhan. (1 Samuel 2:3; Proverbio 1:​5, 22) Apan, ang pipila ka pahayag sa Bibliya tingali magpatunghag mga pangutana. Pananglitan, sa paghisgot sa iyang kanhing mga pangagpas, lakip na sa iyang mas taas nga edukasyon, si apostol Pablo misulat: “Giisip ko kanang tanan ingong basura.” (Filipos 3:​3-8, Today’s English Version) Sa laing dinasig nga sulat, siya kusganong mipahayag: “Ang kaalam niining kalibotana maoy kabuangan para sa Diyos.”​—1 Corinto 3:19.

Busa, nagpaluya ba ang Bibliya sa edukasyon? Hangtod asa kutob nga ang Kristohanon mangab-ot ug sekular nga edukasyon? Igo na ba ang minimo nga gikinahanglan sa balaod, o kinahanglan bang mangagpas ug dugang nga edukasyon?

Edukasyon sa Unang Siglo

Taliwala sa unang siglong mga Kristohanon, dihay halapad nagkadaiyang edukasyonal nga mga kagikan. Gilantaw sa pipila ka inilang kalalakin-an ang Galileanhong mga apostol nga sila Pedro ug Juan ingong “dili-edukado ug ordinaryo.” (Buhat 4:​5, 6, 13) Nagpasabot ba kini nga kining duha ka lalaki di-makabasa ug wala makatungha? Dili. Nagpasabot lamang kini nga ang ilang edukasyon wala naggikan sa Hebreohanong mga tunghaan sa mas taas nga edukasyon sa Jerusalem. Ang mga sinulat niining duha ka maisogong mga manlalaban sa Kristiyanidad sa ulahi nagpamatuod sa kamatuoran nga sila edukado kaayo, intelihenteng mga lalaki, nga makaarang sa paghimog tin-aw Kasulatanhong pakigpulong. Ang ilang edukasyon naglakip sa praktikal nga instruksiyon sa pag-atiman sa materyal nga mga panginahanglan sa ilang mga pamilya. Magkauban sila sa kanhi dayag nga dakog-kitang negosyo sa panagat.​—Marcos 1:​16-​21; Lucas 5:​7, 10.

Sa kasukwahi, si Lucas, ang tinun-an nga nagsulat sa usa sa mga Ebanghelyo maingon man ang basahon sa Mga Buhat, nakadawat ug mas taas nga edukasyon. Usa siya ka mananambal kanhi. (Colosas 4:​14) Ang iyang medikal nga kahibalo naghatag ug linaing estilo sa iyang dinasig nga mga sinulat.​—Tan-awa ang Lucas 4:​38; 5:​12; Buhat 28:8.

Sa wala pa mahimong Kristohanon, gitudloan si apostol Pablo sa Hudiyohanong balaod, ilalom sa pagbantay sa usa sa labing utokang mga eskolar sa maong panahon, si Gamaliel. (Buhat 22:3) Ang pagtungha ni Pablo mahimong ikatandi sa edukasyon sa unibersidad karon. Dugang pa, sa Hudiyohanong katilingban giisip nga dungganon alang sa mga batan-on nga makakat-on ug trabaho, bisan kon kab-oton ang mas taas nga edukasyon sa ulahing katuigan. Dayag nga si Pablo nakadawat ug pagbansay ingong tighimog-tolda bisan ug usa pa ka bayong. Ang maong mga katakos nakapaarang kaniya sa pagsuportar sa iyang kaugalingon diha sa iyang bug-os-panahong ministeryo.

Bisan pa niana, giila ni Pablo nga maylabot sa labawng bili sa kahibalo sa Diyos, ang sekular nga edukasyon​—bisan tuod kinahanglanon​—limitadog bili lamang. Sa ingon, gipabilhan pag-ayo sa Bibliya ang pagbaton ug kahibalo sa Diyos ug sa Kristo. Maayo kon sagopon sa mga Kristohanon karon kining realistikanhong panglantaw sa sekular nga edukasyon.​—Proverbio 2:​1-5; Juan 17:3; Colosas 2:3.

Maampingong Pagtimbangtimbang sa Butang

Nakaplagan sa pipila ka Kristohanon nga ang pagpangab-ot ug dugang nga edukasyon, sa pormang akademiko o bokasyonal nga mga pagtuon, nakatabang kanila sa pag-atiman sa materyal nga mga panginahanglan sa ilang pamilya. Tukma ang pag-atiman sa pamilya sa usa, kay ang ‘pagtagana sa panimalay sa usa’ maoy sagradong buluhaton. (1 Timoteo 5:8) Ang pagbaton sa gikinahanglang mga katakos sa pagbuhat niini maoy butang sa praktikal nga kaalam.

Bisan pa niana, kadtong mibati sa panginahanglan sa pagbaton ug labaw pa kay sa paninugdang edukasyon aron maabot kining maong tumong kinahanglang magtimbangtimbang sa mga bentaha ug mga disbentaha. Ang kalagmitang mga kaayohan maglakip sa pagkanasangkapan sa pagbaton ug trabaho nga makapahimo sa usa ka tawo sa pagsuportar sa iyang kaugalingon ug sa usa ka pamilya sa igoigong paagi samtang masibotong nagapangagpas sa Kristohanong ministeryo. Dugang pa, tingali makatabang siya sa uban sa materyal nga paagi, ‘aron adunay ikaapod-apod sa usa nga nanginahanglan.’​—Efeso 4:​28.

Unsa ang pipila ka potensiyal nga mga disbentaha? Kini hayan maglakip sa pagkaladlad sa mga pagtulon-an nga makadaot sa pagtuo sa Diyos ug sa Bibliya. Gitambagan ni Pablo ang mga Kristohanon nga magmabinantayon sa “bakak gitawag nga ‘kahibalo’” ug “sa pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa tradisyon sa mga tawo.” (1 Timoteo 6:​20, 21; Colosas 2:8) Dili ikalimod, ang pagkaladlad sa pipila ka dagway sa edukasyon mahimong makadaot sa pagtuo sa usa ka Kristohanon. Kadtong maghunahuna ug dugang pagbansay o mga pagtuon kinahanglang masayod sa kakuyaw sa maong makadaot nga mga impluwensiya.

Si Moises, nga “natudloan sa tanang kaalam sa mga Ehiptohanon,” nagmentinar ug lig-ong pagtuo luyo sa pagkadawat ug edukasyon nga sa walay duhaduha naglakip sa pagsimba ug daghang diyos, nagapasipala-sa-Diyos nga mga pagtulon-an. (Buhat 7:22) Sa susama, ang mga Kristohanon karon mabinantayon nga dili magpadala sa daotang mga impluwensiya diha sa bisan unsang palibot nga ilang mahimutangan.

Ang laing potensiyal nga kapeligrohan sa pagkab-ot ug dugang edukasyon mao nga ang kahibalo nagapaburot, o nagapatunghag pagkamapahitas-on. (1 Corinto 8:1) Daghan ang mangitag kahibalo pinaagi sa edukasyon tungod sa hinakog nga mga katarongan, ug bisan ang sinserong pagpangab-ot ug kahibalo mahimong moresulta sa mga pagbati sa pagkalabaw ug pagkaimportante sa kaugalingon. Ang maong mga tinamdan dili makapahimuot sa Diyos.​—Proverbio 8:13.

Tagda ang mga Pariseo. Ang mga membro niining ilado relihiyosong sekta nagpagarbo sa ilang kaugalingon bahin sa ilang kinaadman ug gikaingong pagkamatarong. Sinati sila kaayo sa daghang rabbinikong tradisyon, ug ilang gipakamenos ang komon nga mga tawo, nga kulag edukasyon, nga nag-isip kanila ingong way-kabangkaagan, talamayon, ngani tinunglo. (Juan 7:49) Gawas pa niini, ilang gihigugma ang salapi. (Lucas 16:14) Ang ilang panig-ingnan nagpakita nga kon kab-oton gumikan sa sayop nga mga motibo, ang edukasyon makapahambogiro sa usa ka tawo o motultol sa iyang pagkamahigugmaon ug salapi. Busa, sa pagtino sa matang ug gidak-on sa pagtungha nga kab-oton, maayong suknaon sa usa ka Kristohanon ang iyang kaugalingon, ‘Unsa ang akong mga motibo?’

Usa ka Butang sa Personal nga Pagpili

Ingon nga tinuod sa unang siglo, ang halapad nagkadaiyang edukasyonal nga mga kagikan nagalungtad taliwala sa mga Kristohanon karon. Ubos sa paggiya sa ilang mga ginikanan, ang mga batan-on kinsa nakahuman sa ilang pagtungha sumala sa gitino sa balaod mahimong mopili sa pagkab-ot ug dugang sekular nga edukasyon. Sa susama, ang mga hamtong nga interesado sa pagpauswag sa ilang mga pangita sa pagtagana sa ilang mga pamilya tingali mag-isip sa maong dugang nga pagtungha ingong paagi nga magamit alang sa maong tumong.a Ang pipila ka bahin sa tradisyonal akademikong edukasyon nagpasiugda sa pag-ugmad ug kinatibuk-ang intelektuwal nga kapasidad inay propesyonal o bokasyonal nga mga kahanas. Busa, tingali makaplagan sa usa ka tawo nga bisag human sa paggahin ug dakong panahon sa pagbaton sa maong edukasyon, siya makulangan sa mga kahanas nga maoy gikinahanglan sa mga magpatrabaho. Tungod niini, ang pipila mopili sa pagkab-ot ug mga pagtuon diha sa bokasyonal nga mga programa o teknikal nga mga tunghaan, uban ang paglantaw nga mas daling makahupot sa aktuwal nga mga panginahanglan sa panarbaho.

Sa bisan unsang kahimtang, ang maong mga desisyon personal na sa usa. Ang mga Kristohanon angayng dili mosaway o mohukom sa usag usa niining butanga. Si Santiago misulat: “Kinsa ka ba nga maghukom sa imong silingan?” (Santiago 4:12) Kon ang usa ka Kristohanon naghunahuna sa pagpangab-ot nga makatunghag dugang, maayong iyang susihon ang iyang kaugalingong mga motibo aron sa pagtino nga ang hinakog, materyalistikanhong intereses dili mao ang nagatukmod nga puwersa.

Tin-aw nga ang Bibliya nagdasig sa usa ka timbang nga panglantaw sa edukasyon. Ang Kristohanong mga ginikanan nagaila sa labawng bili sa espirituwal nga edukasyon nga gipasukad sa dinasig nga Pulong sa Diyos ug nagahatag ug timbang nga tambag ngadto sa ilang mga anak bahin sa dugang nga edukasyon. (2 Timoteo 3:​16) Kay realistiko bahin sa kinabuhi, ilang gidawat ang bili sa sekular nga edukasyon sa pagbaton ug mga kahanas nga gikinahanglan sa ilang nanagkong mga anak sa pagtagana sa ilang kaugalingon ug sa ilang umaabot nga mga pamilya. Busa, sa pagtino kon kaha ang dugang edukasyon kab-oton, ug sa unsang gidak-on, ang matag Kristohanon makahimog maayong personal nga mga desisyon pinasukad sa debosyon kang Jehova nga Diyos, nga “mapuslanon sa tanang butang, kay nagahupot kini ug saad sa kinabuhi karon ug nianang sa umaabot.”​—1 Timoteo 4:8.

[Footnote]

[Blurb sa panid 20]

“Bantayi ang praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna.” —Proverbio 3:21

[Blurb sa panid 21]

Sa paghunahuna kon kaha mangitag dugang pagtungha, maayong suknaon sa usa ka Kristohanon ang iyang kaugalingon, ‘Unsa ang akong mga motibo?’