Unsay Umaabot Alang sa Kababayen-an?
“ANG kasaysayan sa katawhan maoy kasaysayan sa sublisubling mga kadaot ug pagdominar sa lalaki sa babaye.” Mao kanay mabasa sa Seneca Falls, New York, nga Pagpahibalo sa mga Hunahuna, nga gisulat sa Amerika 150 ka tuig kanhi ingong protesta batok sa inhustisya ngadto sa kababayen-an.
Ang pag-uswag sa walay duhaduha nahimo sukad niadto, apan sumala sa giingon sa publikasyon sa Hiniusang Kanasoran nga The World’s Women 1995, angay pang himoon ang dakong pag-uswag. “Kasagaran kaayo, ang mga babaye ug mga lalaki nagpuyo sa lainlaing natad,” kini nagtaho, “mga natad nga nagkalainlain maylabot sa kahigayonan sa pagtungha ug pagtrabaho, ug sa pag-atiman sa panglawas, personal nga kasegurohan ug panahon sa paglingawlingaw.”
Ang nag-uswag nga kaamgohan niini mitultol sa mga nasod sa pagpatuman ug mga balaod nga nanalipod sa mga katungod sa kababayen-an. Apan ang mga balaod dili makausab sa mga kasingkasing, diin nakagamot ang inhustisya ug pagpihig. Pananglitan, tagda ang kahimtang sa mga batang babaye nga pampam. Ang Newsweek nag-ingon bahin niining internasyonal nga kaulawan: “Ang pamalaod nga gitumong sa pagpahunong sa seksuwal nga pagpahimulos sa kabataan maayog tumong apan sagad nga dili epektibo.” Sa susama, ang balaod mismo dili makasanta sa kapintasan. “Ang pamatuod nagpadayag nga ang kapintasan batok sa kababayen-an maoy kaylap nga suliran sa tibuok yuta,” nag-ingon ang Human Development Report 1995. “Kadaghanang balaod dili makaarang sa pagpahunong sa maong kapintasan—gawas kon mausab ang presenteng kultural ug sosyal nga mga prinsipyo.”—Italiko amoa.
Ang “kultural ug sosyal nga mga prinsipyo” kasagarang gipasikad sa nakagamot nga tradisyon—lisod kaayong usbon. “Ang tradisyon nagpatuo sa mga lalaki nga ang mga babaye angayng gamiton inay higugmaon, pahimuslan inay atimanon,” matod sa usa ka babaye nga taga-Tungang Silangan. “Ingong resulta, ang usa ka babaye dili makapahayag sa iyang opinyon, walay katungod, ug halos walay kahigayonan sa pagpaarang-arang sa iyang kahimtang.”
Pag-edukar sa mga Bana ug mga Amahan
Ang Platform for Action nga gipahayag didto sa Beijing, Tsina, sa 1995 nga komperensiya sa kalibotan bahin sa kababayen-an nag-ingon nga ang “dihadiha ug hiniusang aksiyon sa tanan” lamang ang makakab-ot ug “malinawon, matarong ug makitawhanong kalibotan” diin tahoron ang mga babaye.
Ang bisan unsang aksiyon sa paghimo sa kinabuhi sa kababayen-an nga mas ‘malinawon, matarong, ug makitawhanon’ kinahanglang magsugod sa panimalay, sa mga bana ug mga amahan. Niining bahina, ang mga Saksi ni Jehova kombinsido nga ang edukasyon sa Bibliya maoy yawi sa kalamposan. Ilang nasabtan nga sa dihang ang mga lalaki mahibalo nga gidahom sa Diyos nga ilang trataron ang ilang mga asawa ug mga anak nga babaye uban ang pagtahod ug konsiderasyon, gihunahuna nila kini pag-ayo ug gibuhat kini.
Sa Sentral Aprika, si Pedro, usa ka minyong lalaki nga may upat ka anak, sa pagkakaron mahunahunaon na sa mga panginahanglan sa iyang asawa. Motabang siya kaniya sa pag-atiman sa mga anak, ug modalit pa gani siyag pagkaon sa dihang ang mga bisita mokaon uban sa pamilya. Ang maong mahunahunaong tinamdan talagsaon kaayo sa iyang nasod. Unsay nakapaapresyar niya sa iyang asawa ug nakapakooperar niya kaniya?
“Sa dihang nagsugod ako sa pagtuon sa Bibliya, akong nakat-onan ang duha ka hinungdanong mga prinsipyo mahitungod sa papel sa bana,” misaysay si Pedro. “Kini dunay dakong epekto sa akong pag-isip sa akong asawa. Ang una, sa 1 Pedro 3:7, nagsaysay nga pasidunggan sa bana ang iyang asawa ingong “sudlanan nga mas mahuyang, ang usa nga babaye.” Ang ikaduha, sa Efeso 5:28, 29, nag-ingon nga trataron sa bana ang iyang asawa ‘sama sa iyang kaugalingon lawas.’ Sukad nga akong gisunod ang maong tambag, nahimo kaming mas suod. Busa kitang mga lalaki kinahanglang magpabili pag-ayo sa tambag sa Diyos kay sa lokal nga mga kostumbre.”
Si Michael, nga taga-Kasadpang Aprika, miangkon nga una pa siya magtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi, wala niya trataha ang iyang asawa sa hustong paagi. “Suntokon ko pa gani siya sa dihang masuko ako,” siya miangkon. “Apan ang Bibliya nagtudlo kanako nga angay nakong usbon ang akong mga paagi. Karon naningkamot ako pag-ayo sa pagpugong sa akong kaugalingon ug paghigugma sa akong asawa sama sa akong kaugalingong lawas. Ug kami parehong mas malipayon.” (Colosas 3:9, 10, 19) Ang iyang asawa, si Comfort, miuyon: “Karon si Michael nagtratar kanako uban ang labawng pagtahod ug pagmahal kay sa kostumbre sa kadaghanang bana sa among komunidad. Magkaestoryahay kami bahin sa among mga suliran ug makatrabaho ingong usa ka tem.”
Si Pedro ug Michael nakakat-on sa pagtahod ug pagpangga sa ilang mga asawa tungod kay gituman nila ang mga instruksiyon gikan sa Pulong sa Diyos, nga nagpatin-awng ang inhustisya ngadto sa mga babaye dili gayod makapahimuot sa atong Maglalalang.
Kahangawa sa Diyos Alang sa Kababayen-an
Ang Diyos kanunayng nahangawa sa mga babaye ug sa ilang kaayohan. Bisan tuod giingnan niya ang atong unang mga ginikanan nga tungod sa ilang pagsupak, ang pagkadili-hingpit mosangpot nga ‘dominahon’ ang mga babaye, dili gayod kini mao ang katuyoan sa Diyos. (Genesis 3:16) Gilalang niya si Eva ingong “usa ka katimbang” ni Adan ug ingong kauban niya. (Genesis 2:18) Sa Moisesnong Balaod, nga gihatag sa karaang Israel, si Jehova tinong nagsaway sa sayop nga pagtratar sa mga balo ug nagsugo sa mga Israelinhon sa pagtratar kanila sa malulotong paagi ug pagtabang kanila.—Exodo 22:22; Deuteronomio 14:28, 29; 24:17-22.
Sa pagsundog sa iyang langitnong Amahan, si Jesus wala mosunod sa kaylap nga tradisyon sa iyang adlaw nga nagpakaulaw sa kababayen-an. Maluloton siyang nakigsulti sa kababayen-an—bisan kadtong ngil-ad ug dungog. (Lucas 7:44-50) Dugang pa, si Jesus nalipay nga motabang sa mga babayeng masakiton. (Lucas 8:43-48) Sa usa ka okasyon, sa dihang nakita niya ang usa ka babayeng balo nga nagbalata sa di pa dugayng pagkamatay sa iyang bugtong anak, dihadiha miduol siya sa prosesyon sa lubong ug nagbanhaw sa batan-ong lalaki.—Lucas 7:11-15.
Ang mga babaye lakip sa unang mga tinun-an ni Jesus ug mao ang unang nakasaksi sa iyang pagkabanhaw. Ang Bibliya nagdayeg sa mga babaye sama kang Lydia, Dorcas, ug Prisca ingong mga panig-ingnan sa pagkamaabiabihon, pagkamaluluy-on, ug kaisog. (Buhat 9:36-41; 16:14, 15; Roma 16:3, 4) Ug ang unang mga Kristohanon gibansay sa pagpakitag pagtahod sa kababayen-an. Giingnan ni apostol Pablo ang iyang kaubang misyonaryo nga si Timoteo sa pagtratar sa “magulang nga mga babaye ingong mga inahan, sa mas batan-ong mga babaye ingong igsoong mga babaye uban sa bug-os nga kaputli.”—1 Timoteo 5:2.
Kababayen-an nga Gitahod
Kon ikaw usa ka Kristohanong lalaki, ipakita nimo ang samang pagtahod ngadto sa mga babaye. Dili gayod nimo gamiton ang tradisyon ingong katarongan sa pagmaltratar kanila. Dugang pa, ang matinahurong pagtratar sa kababayen-an makahatag ug dayag nga pamatuod sa imong pagtuo. (Mateo 5:16) Si Salima, usa ka batan-ong Aprikana, nagbatbat kon sa unsang paagi siya nakabenepisyo gikan sa pagkakita nga gipadapat ang Kristohanong mga prinsipyo.
“Nagdako ako sa palibot diin gimaltratar ang hamtong nga mga babaye ug mga batang babaye. Ang akong inahan nagtrabahog 16 ka oras kada adlaw, apan ang iya lamang nadawat mao ang mga reklamo kon may usa ka butang nga wala mahimo. Mas grabe pa, suntokon siya sa akong amahan sa dihang mahubog siya. Ang ubang babaye sa among dapit nag-antos usab. Apan nasayod ako nga sayop ang maong pagtratar—nga natugob niana ang among kinabuhi sa kapakyasan ug kasubo. Bisan pa niana, daw walay paagi nga mausab kining maong mga kahimtang.
“Apan, sa pagkatin-edyer nako nagtuon ako sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Natandog ako pag-ayo sa dihang nabasa nako ang mga pulong ni apostol Pedro, kinsa miingon nga ang mga babaye kinahanglang pasidunggan. Apan ako naghunahuna, ‘Wala gayoy purohan nga ipadapat sa mga tawo kining tambaga, ilabina tungod sa among lokal nga tradisyon.’
“Bisan pa niana, sa dihang miadto ako sa Kingdom Hall, diin nagtigom ang mga Saksi, ang mga lalaki maingon man ang mga babaye malulotong nagtratar kanako. Mas makapatingala pa, ang mga bana taliwala kanila nagtagad gayod sa ilang mga asawa. Samtang nasinati ko pa ang mga tawo didto, akong naamgohan nga kini maoy usa ka butang nga gidahom nga buhaton sa tanang Saksi. Bisan tuod ang pipila sa mga lalaki naggikan sa mga kahimtang nga sama sa akoa, sila karon nagtahod na sa mga babaye. Buot kong mahisakop niining dako nga pamilya.”
Usa ka Permanenteng Solusyon
Ang pagtahod nga namatikdan ni Salima dili sulagma. Resulta kadto sa programa sa pagtudlo, pinasikad sa Pulong sa Diyos, nga nagtabang sa mga tawo sa pagpabili sa usag usa sama sa gibuhat sa Diyos. Kini maoy pamatuod kon unsay mahimo bisan karon ug kon unsay himoon bisan asa sa dihang ang Gingharian sa Diyos magmando sa tibuok yuta. (Daniel 2:44; Mateo 6:10) Kining langitnong gingharian magwagtang sa tanang inhustisya. Ang Bibliya nagpasalig kanato: “Sa dihang adunay mga paghukom gikan kanimo [Jehova] alang sa yuta, ang pagkamatarong mao gayoy makat-onan sa mga molupyo sa mabungahong yuta.”—Isaias 26:9.
Bisan karon, ang pag-edukar sa pagkamatarong nagausab sa paagi sa panghunahuna sa minilyong katawhan. Sa dihang ang tanang buhing mga tawo mahimong sakop sa Gingharian sa Diyos, kining maong edukasyon magpadayon sa tibuok yuta ug magtapos sa pagdaogdaog sa mga lalaki sa mga babaye, usa ka sangpotanan sa sala ni Adan. Si Jesu-Kristo, ang tinudlong Hari sa Diyos, dili motugot sa inhustisya ngadto sa mga babaye nga magdaot sa iyang pagmando. Nagbatbat niana nga pagmando ni Kristo, ang Bibliya nag-ingon: “Iyang pagaluwason ang kabos nga nagatuaw sa tabang, maingon man ang sinakit ug bisan kinsa nga walay magtatabang. Maluoy siya sa ubos ug sa kabos, ug luwason niya ang mga kalag sa mga kabos. Gikan sa pagdaogdaog ug gikan sa kapintasan iyang luwason ang ilang kalag.”—Salmo 72:12-14.
Ang serye sa mga artikulo nagtumong sa pagtagad sa mga suliran sa kababayen-an. Bisan pa niana, giila nga daghang lalaki usab ang gimaltratar. Latas sa kasaysayan ang gamhanan ug daotang mga tawo naghimog dili-mahubit nga makalilisang nga mga buhat batok sa mga lalaki maingon man sa mga babaye. Ug ang pipila ka babaye naghimo usab niana. Pananglitan, ang Bibliya naghisgot nga giula ang inosenteng dugo sa daotang mga babaye sama kang Jezebel, Atalia, ug Herodias.—1 Hari 18:4, 13; 2 Cronicas 22:10-12; Mateo 14:1-11.
Busa, ang tanang katawhan nagkinahanglan sa bag-ong kalibotan sa Diyos, ubos sa pagmando sa iyang Gingharian. Sa dili madugay, sa dihang moabot na kanang adlawa, ang mga babaye ni mga lalaki dili na gayod pagapihigon o maltratahon. Hinunoa, ang matag adlaw mahimong adlaw sa “tumang kalipay” alang sa tanan.—Salmo 37:11.
[Hulagway sa panid 13]
Ang Kristohanong mga bana nagsunod sa mga lagda sa Bibliya ug nagtahod ug nagpasidungog sa ilang mga asawa