Paghimog Suwiter—Sa Patagonia
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ARGENTINA
“GITUGNAW ko!” Sa bugnawng mga rehiyon, kinsa ang sa usa ka panahon wala molitok sa maong mga pulong? Ug ang sanong lagmit maoy, ‘Asa ang akong suwiter?’
Kon ikaw usa sa minilyon nga nagsul-ob ug suwiter, nahibulong ka na ba kon giunsa kini paghimo? Sa unsang paagi gibilik ang balhibo sa karnero? Sa unsang paagi nabatonan ang mga kolor? Dinhi sa Argentina aduna kitay lumad nga mga Indian nga nagbuhat niining tanan nga kinamot. Ato silang duawon ug tan-awon kon giunsa nila kini pagbuhat.
Paghimog Suwiter sa Kinaraang Paagi
Daghang Mapuche, usa ka tribong Indian sa Araucania nga katawhan, nagpuyo sa habagatang Patagonia, sa Argentina. Ilang gigamit ang tradisyonal nga mga paagi sa pagbilik ug balhibo sa karnero ug sa pagtina niana. Sa tingpamulak sa Habagatang Hemispera, sa hinapos sa Nobyembre ug sa pagsugod sa Disyembre, ilang awtan ang mga karnero, ginamit ang espesyal nga mga gunting nga puthaw. Ang pagpang-alot ug karnero maoy arte nga angayng sud-ongon!
Klaro, ang balhibo nga matangtang gikan sa karnero adunay mga sagbot, mga tanom, ug nagtibug-ok nga yuta. Busa kini kinahanglang hugasan pag-ayo. Mahimo kini pinaagi sa paghumol niini sa init nga tubig ug dayon haw-ason kini aron mauga. Sunod, ang nanghibiling mga hugaw kuhaon. Nailhan kining escardado, o paghinlo sa balhibo sa karnero. Kon kining prosesoha hustong pagkahimo, ang balhibo sa karnero mahinloan, mauga, ug mahumok pag-ayo. Kini nagkahulogan nga ang balhibo sa karnero andam nang himoon nga iggagansilyong hilo nga delana, o linubid.
Adunay duha ka tradisyonal nga paagi sa paghimo sa linubid. Sa usa, kalinyasan ang gigamit. (Tan-awa ang hulagway 1.) Ang tigbilik maghimo sa delana nga linubid pinaagi sa pagbubod niini sa kalinyasan samtang nagbagnos sa balhibo sa karnero sa iyang bitiis pinaagi sa usa ka kamot ug naglubid niini. Dayon matigom ang linubid diha sa kalinyasan. Ang gibag-on sa linubid gikontrolar sa gidaghanon sa balhibo sa karnero nga gibubod sa kalinyasan.
Sa laing paagi sa paghimog linubid, ang bilikan maoy gigamit, nga gipaobra sa tigkalinyas pinaagig tindakanan. Ipahungit ang balhibo sa karnero ngadto sa ligid agi sa usa ka lungag, ug ang tigbilik magkontrolar sa gibag-on sa linubid. (Tan-awa ang hulagway 2.) Sa dihang maporma na ang linubid, kini mahimong naandan nga bola sa hilong delana nga paliton sa kadaghanang kababayen-an. Apan komosta ang pagtina sa hilo nga delana sa nagkalainlaing kolor? Giunsa kana paghimo?
Ang Mapuche maghimog mga tina gikan sa pipila ka mga gamot o mga tanom pinaagi sa pagpabukal niini ug mga 30 minutos diha sa paratparat nga tubig. Susama kini sa paagi sa pipila ka mga Indian nga Navajo sa Arizona, T.B.A., sa paghimog tina alang sa mga habol nga ilang gihablon. Sa Argentina, alang sa dalag nga tina, pabukalan sa Mapuche ang mga gamot sa kahoykahoy nga michai, ang Indian nga ngalan para sa tanom nga Berberis darwinii; alang sa kolor nga brawon nga may pat-akpat-ak nga puti, ilang gamiton ang mga dahon sa kahoykahoy nga radal, o ihalas nga nuwes; alang sa pula, ilang gamiton ang mga rimulatsa. Bisan tuod hago kining paagiha, ang mga kolor dili daling mapughaw. Karon, nga natina na ang tanang linubid, makasugod na kita sa paggansilyo ug suwiter.
Paggansilyo—Lainlaing mga Estilo
Sa kasiglohan ang mga babaye naggamit ug tag-as nga mga dagom sa paggansilyog hilo nga delana aron mahimong lapad nga panapton nga tahion aron mapormang besti. Upat ka tag-as nga mga dagom ang magamit sa paggansilyog mga medyas, bukton, ug linginong mga porma. Usa ka tinubdan nag-ingon nga ang paggansilyo lagmit nagsugod sa Arabia sa mga 200 K.P. Kining abilidara mikaylap dayon ngadto sa Uropa, ug ang mga Katsila nagdala sa paggansilyo ngadto sa Sur ug Sentral Amerika sa ika-16 nga siglo, bisan tuod ang arte lagmit gihimo nga una pa niana sa lokal nga mga magbabaol.
Ang among mahigalaong tiggansilyo karon nangutana, “Unsay gusto ninyong gibag-on sa suwiter?” Kanang desisyona magtino sa gitas-on sa mga dagom ug sa gibag-on sa hilo nga delana nga iyang gamiton. Dayon, “Unsang kolora ang inyong gusto?” Dihang kana nadesisyonan na, makasugod na siya karon sa paggansilyo.
Ang makapatingala sa mga wala-masinati mao nga ang arte sa paggansilyo gilangkoban sa duha ka paninugdang mga pagtagik—knit stitch, o yano, ingon sa pagtawag niana sa pipila, ug ang purl. Ang purl maoy binali nga yanong pagtagik ug maoy magpormag tanos nga tudlingtudling. Gikombinar paggamit, kining duha ka pagtagik magpatunghag lainlaing mga disenyo.
Ang among tiggansilyo naghimo sa suwiter nga parteparte, ug dayon tahion kini—ang atubangan, ang likod, ang mga bukton, ug ang liog—aron mahimong suwiter. Siyempre, mokabat ug mga oras, ngani mga adlaw, ang paghimo sa besti. Busa kon makadawat kag usa ingon nga gasa, ayaw kana pakamenosa! Gihagoan kana pag-ayo.
Ang Modernong mga Paagi
Sukad magsugod ang kausaban sa industriya, giimbento ang mga makina nga makagansilyog linibong suwiter sa mubong panahon. Karon kining industriyal nga mga makinang panggansilyo sagad nga gikontrolar sa mga kompiyuter. Daghang babaye naggamit ug mas gamay nga makina sa balay, nga dili gastosog panahon.
Sa Patagonia, ang paggansilyo maoy kalihokan gihapon sa pamilya diin ang inahan maoy mogansilyo ug ang bana ug mga anak motabang nga mahuman sa bug-os ang suwiter. Kasagaran, ilang gamiton ang usa ka makinang panggansilyo sa balay ug dayon ibaligya ang ilang ekstrang produksiyon ngadto sa pabrika nga naggansilyog mga sinina. Makatabang kini sa badyet sa pamilya.
Mopalit Ka bag Suwiter?
Unsay angay nimong tagdon kon mopalit kag suwiter? Kon gusto ka ug gikinamot-paghimo nga suwiter, lagmit dako kag mabayran, busa maayong mokuha ka sa labing maayo nga imong maarangan sa maong presyo. Piliag maayo ang imong suwiter, sumala sa imong mga panginahanglan, ug susiha ang kalidad. Unsaon nimo pagbuhat kana? Susiha kon maayo bang pagkatahi ang besti ug kon mohaom ba ang liog. Tan-awa ang grano ug ang komposisyon sa linubid. Kini ba 100-porsiyentong hilo nga delana? Sinagolan ba? Kon inaton, mangluag ba dayon kini ug di na maulian, o mobalik ba kini sa orihinal nga porma niini? Dayon, matag panahon nga imong isul-ob ang imong suwiter, hunahunaa ang tanang trabahong nalangkit, ilabina kon kini gikinamot paghimo sa Patagonia!
[Mapa sa panid 22]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
AMERIKA DEL SUR
ARGENTINA
Patagonia
[Credit Line]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Mga hulagway sa panid 23]
1. Paggamit ug kalinyasan sa paghimog linubid
2. Ang bilikan maoy mas paspas nga paagi sa paghimog linubid
3. Duol nga pagtan-aw sa balhibo sa karnero nga gihungit sa bilikan
4. Paggansilyo sa tradisyonal nga paagi
5. Atubangang mga bahin sa usa ka suwiter
6. Moderno, gikontrolar-sa-kompiyuter nga makinang panggansilyo