Sa Dihang ang Paglaom ug Gugma Mapasig-uli
ANG mga ginikanan, mga magtutudlo, ug uban pa nga nakiglabot sa mga batan-on nahibalo nga sila ni ang mga batan-on ni ang si bisan kinsang uban pang tawo makausab sa kalibotan. Adunay mga puwersa nga nagalihok nga samag higanteng mga balod, nga walay usa ang makapugong. Bisan pa niana, adunay daghan nga mahimo natong tanan nga makaamot sa paghimo sa mga batan-on nga mas malipayon, mas mahimsog, ug mas makapasibo.
Sanglit ang pagpanagana mas maayo kay sa tambal, kinahanglang hunahunaon pag-ayo sa mga ginikanan kon sa unsang paagi ang ilang estilo-sa-kinabuhi ug mga butang nga ginauna makaumol sa mga tinamdan ug paggawi sa ilang mga anak. Ang pagtaganag usa ka mahigugmaon ug matinagdanong palibot diha sa balay mohatag ug kasegurohan nga labing makasanta sa nagadaot-sa-kaugalingon nga batasan. Ang usa sa gikinahanglag dako sa mga batan-on mao ang pagkabaton ug usa ka tawo nga mamati kanila. Kon ang mga ginikanan dili mamati, tingali ang mga tawong way-hinungdan maoy mamati.
Unsay ipasabot niana alang sa mga ginikanan karon? Hatagig panahon ang imong mga anak kon kini ilang gikinahanglan—sa dihang sila bata pa. Alang sa daghang pamilya dili kini sayon. Sila nangamas taman sa ginhawa aron adunay kapangabuhian, diin ang duha ka ginikanan walay kapilian kondili sa pagtrabaho. Kadtong andam ug makaarang sa paghimog mga pagsakripisyo aron adunay dugang panahon sa ilang mga anak sagad nakaani ug ganti sa pagkakita sa ilang mga anak nga lalaki ug babaye nga mas malamposon sa kinabuhi. Apan, ingon sa gihisgotan na sa sinugdan, usahay bisan pa sa labing maayong mga paningkamot sa bahin sa mga ginikanan, mahimong motungha ang seryosong mga problema diha sa ilang mga anak.
Mga Higala ug Ubang mga Hamtong Makatabang
Ang mga gubat, panglugos, ug pag-abuso diha sa mga batan-on nagkinahanglan ug talagsaong mga paningkamot sa pagkontrolar sa kadaot sa bahin sa mga hamtong nga tinuod gayod nga may kahingawa kanila. Ang mga batan-on nga nakaagom ug masakit nga kasinatian sa maong negatibong mga eksperyensiya tingali dili maayog pagsanong bisan sa mga paningkamot sa pagtabang kanila. Mahimong nagkinahanglan kini ug dakong puhonan sa imong panahon ug paningkamot. Dayag nga dili maalamon o mahigugmaon ang pagtamay kanila o pagsalikway kanila. Makahatag ba kita ug luna sa atong kaugalingong mga emosyon ug magpakitag gikinahanglang kalulot ug gugma sa pag-abot niadtong posibleng maghikog?
Dili lamang mga ginikanan kondili mga higala ug bisan mga igsoon ang ilabinang magmaigmat sa pagmatikod ug mga kiling diha sa mga batan-on nga magpakitag timaan sa usa ka delikado ug tingali dili-timbang nga emosyonal nga kahimtang. (Tan-awa ang kahong “Kuwalipikadong Tabang Gikinahanglan,” panid 8.) Kon anaa ang mga timaan, magmaalisto sa pagpamati. Kon mahimo, daniha ang batan-on sa pagsulti pinaagig malulot nga mga pangutana sa pagpasalig kanila sa imong tiunayng pagpakighigala. Ang kasaligang mga higala ug mga paryente makahimo sa pagtabang sa mga ginikanan sa pag-atiman sa malisod nga mga kahimtang; apan, siyempre, sila kinahanglang mag-amping sa dili pag-ilog sa papel sa mga ginikanan. Kasagaran ang mga kiling sa paghikog sa mga batan-on maoy desperadong pagpangayog pagtagad—pagtagad sa mga ginikanan.
Ang usa sa labing maayong gasa nga ikahatag ni bisan kinsa ngadto sa mga batan-on mao ang malig-ong paglaom alang sa usa ka malipayong umaabot, usa ka pagpadasig sa pagpabiling buhi. Daghang batan-on nakasabot sa pagkatinuod sa mga saad sa Bibliya bahin sa usa ka mas maayong sistema sa kalibotan nga moabot sa dili madugay.
Naluwas Gikan sa Posibleng Paghikog
Gikan sa Hapon, usa ka dalagita nga kanunayng naghunahuna sa paghikog miingon niini: “Daghang higayon nga ako nagplano sa paghikog. Sa bata pa ako, giabusohan ako sa sekso sa usa ka tawo nga akong gisaligan. . . . Sa nangagi, nakasulat ako ug daghan kaayong mga sulat nga nag-ingon nga ‘Gusto ko nang mamatay’ nga dili na nako maihap. Nahimo na akong usa sa mga Saksi ni Jehova, ug ako karon nag-alagad ingong bug-os-panahong ebanghelisador, apan kini nga pangagda motumaw gihapon sa akong hunahuna matag karon ug unya. . . . Apan gitugotan ako ni Jehova sa pagpabiling buhi, ug siya daw nagsulti kanako sa malumo, ‘Padayon sa pagkinabuhi.’”
Usa ka 15-anyos nga dalagita gikan sa Rusya nag-asoy: “Sa otso anyos pa ako, nagsugod ako sa pagbati nga walay nagkinahanglan kanako. Ang akong mga ginikanan walay panahon sa pagpakigsulti kanako, ug naningkamot ako sa pagsulbad sa akong mga problema sa akong kaugalingon. Nagpalain ako sa akong kaugalingon. Kanunay akong makig-away sa akong mga paryente. Dayon ang hunahuna sa paghikog mitungha sa akong hunahuna. Pagkadako sa akong kalipay nga nakahibalag ug mga Saksi ni Jehova!”
Ug gikan sa Australia midangat kining makapadasig nga mga komento gikan kang Cathy, nga karon bag-o pang nag-30, nga nagpakita nga ang pagkawalay-paglaom tinuod nga mahimong pagkaadunay paglaom: “Ako kanunayng naghunahuna ug nagkalainlaing mga paagi sa pagtapos sa akong kinabuhi ug sa kataposan misulay sa paghikog. Buot kong makalingkawas niining kalibotana, nga puno sa kasakit, kasuko, ug pagkawalay-kahulogan. Ang depresyon nagpalisod kanako sa paggawas sa ‘balay sa kaka’ nga akong gibati nga ako nalaang diha. Busa, ang paghikog daw mao ang tubag niadtong panahona.
“Sa una kong pagkadungog bahin sa posibilidad sa yuta nga mahimong usa ka paraiso, nga may malinawon, malipayong kinabuhi alang sa tanan, gipangandoy ko gayod kana. Apan daw sama kinig usa ka imposibleng damgo. Apan, anam-anam akong nakasabot sa hunahuna ni Jehova bahin sa kinabuhi ug kon unsa ka bililhon ang matag usa kanato diha sa iyang mga mata. Nagsugod ako sa pagbati nga masaligon nga adunay paglaom alang sa umaabot. Sa kataposan, nakakita ako ug dalan sa paggawas nianang ‘balay sa kaka.’ Apan, ang paggawas niana malisod. Dag-on usahay ako sa depresyon, ug bation ko ang dakong kalibog. Bisan pa niana, ang paghimo kang Jehova nga Diyos nga maoy sentro sa akong pagtagad mas nagpasuod kaayo kanako kaniya ug nagpabating may kasegurohan. Nagpasalamat ako kang Jehova sa tanan nga iyang nahimo alang kanako.”
Wala nay mga Kamatayon sa mga Batan-on
Pinaagi sa pagtuon sa Bibliya, ang usa ka batan-on makaamgo nga adunay usa ka butang nga mas maayo nga paaboton—nga gitawag sa Kristohanong si apostol Pablo nga “tinuod nga kinabuhi.” Iyang gitambagan ang batan-ong lalaki nga si Timoteo: “Ihatag ang sugo kanilang kinsa dato . . . nga magpahimutang sa ilang paglaom, dili sa walay-kasegurohang bahandi, kondili sa Diyos, kinsa nagahatag kanato sa tanang butang nga dagaya alang sa atong kalipayan; nga magbuhat sa maayo, nga magmadato sa maayong mga buhat, . . . nga maampingong magatipig alang sa ilang kaugalingon ug usa ka maayong patukoranan alang sa umalabot, aron nga sila makagunit nga hugot sa tinuod nga kinabuhi.”—1 Timoteo 6:17-19.
Ang tambag ni Pablo, sa pagkatinuod, nagpasabot nga kita angay makiglabot sa ubang mga tawo, tabangan sila nga makabaton ug malig-ong paglaom alang sa umaabot. Ang “tinuod nga kinabuhi” maoy gisaad ni Jehova diha sa iyang bag-ong kalibotan nga “bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta.”—2 Pedro 3:13.
Daghang batan-on nga kaniadto nameligrong maghikog nakasabot nga ang pag-abuso sa droga ug imoral nga mga estilo-sa-kinabuhi maoy usa lamang ka taas ug naglikolikong dalan ngadto sa kamatayon, diin ang paghikog maoy usa lamang ka laktod nga dalan. Sila nakaamgo nga kining kalibotana, uban sa mga gubat, pagdumot, maabusohong paggawi, ug walay-gugma nga mga paagi niini, sa dili madugay mawala na. Sila nakakat-on nga kining sistema sa kalibotan dili na mabawi pa. Sila hugot nga nagtuo nga ang Gingharian sa Diyos mao lamang ang tinuod nga paglaom, kay kini magtultol ug usa ka bag-ong kalibotan diin dili lamang mga batan-on kondili ang tanang tawong masinugtanon dili na kinahanglang mamatay pa—dili, dili bisan magtinguha pang mamatay.—Pinadayag 21:1-4.
[Kahon sa panid 8]
Kuwalipikadong Tabang Gikinahanglan
Ang The American Medical Association Encyclopedia of Medicine nag-ingon nga “kapin sa 90 porsiyento sa mga paghikog nahitabo tungod sa sakit sa hunahuna.” Kini naglista ug mga sakit sama sa grabeng depresyon (mga 15 porsiyento), schizophrenia (mga 10 porsiyento), pagkagiyanon sa alkoholikong ilimnon (mga 7 porsiyento), batok-katilingban nga problema sa personalidad (mga 5 porsiyento), ug pipila ka matang sa sakit sa utok (ubos sa 5 porsiyento). Kini nagtambag: “Ang tanang pagsulay sa paghikog kinahanglang seryosong tambalan. Bayente ngadto sa 30 porsiyento sa mga tawo nga nagsulay sa paghikog mosulayg balik sa paghikog sulod sa usa ka tuig.” Si Dr. Jan Fawcett nagsulat: “Kapin sa 50 porsiyento sa mga paghikog [sa Tinipong Bansa] nahitabo diha sa mga tawo nga wala makigkitag propesyonal sa mental nga kahimsog.” Ug laing tinubdan nag-ingon: “Ang labing hinungdanong bahin sa pagtambal mao nga ang tawo makigkita ug sikyatrista sa labing madali nga maarangan aron matabangan sa pagsulbad sa hinungdan sa depresyon.”