Aids—Ang Epidemya Nagpadayon

SI Karen nagdako sa kasadpang Tinipong Bansa.a Ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, gihuptan niya ang taas nga mga sukdanan sa moral sulod sa iyang pagkabatan-on. Sa 1984, sa dihang siya 23 anyos, naminyo siya kang Bill, nga usa ka Saksi sulod lamang sa duha ka tuig. Gipanalanginan sila ug duha ka anak, usa ka lalaki ug usa ka babaye.

Pagka-1991 ang ilang gugma misamot pa, ug sila kontento ug malipayon. Sa ulahing bahin nianang tuiga, gituboan si Bill ug puti nga puntik diha sa iyang dila nga wala mawala. Miadto siya sa doktor.

Wala madugay human niana, si Karen ug ang mga anak diha sa gawas nga nagkahig sa mga dahon. Si Bill milingkod sa hagdan sa kayda ug mitawag kang Karen aron molingkod tupad niya. Gibalikos niya ang iyang mga bukton sa hawak ni Karen ug miingon nga naghilak nga gihigugma niya si Karen ug buot nga mabuhi sa walay kataposan uban kaniya. Apan nganong naghilak man? Ang doktor nagsuspetsa nga si Bill gitakboyan ug HIV, ang virus nga mosangpot sa AIDS.

Gieksamin ang pamilya. Positibo ang mga resulta ni Bill ug Karen. Si Bill gitakboyan sa wala pa siya mahimong usa sa mga Saksi ni Jehova; siya, sa baylo, nagpasa sa impeksiyon ngadto kang Karen. Negatibo ang mga resulta sa mga bata. Sulod sa tulo ka tuig, namatay si Bill. Si Karen miingon: “Wala ko masayod kon unsaon pagpahayag kon sama sa unsa ang pagtan-aw sa kanhi guwapong lalaki nga imong gimahal ug gihunahunang makauban pagpuyo sa walay kataposan nga inanayng naluya ug nanguyos nga nahimong bukog ug panit na lang. Naghilak ako sa daghang gabii. Namatay siya tulo ka bulan una pa sa among ikanapulong anibersaryo sa kasal. Siya usa ka buotang amahan ug usa ka buotang bana.”

Bisan tuod giingnan sa doktor si Karen nga sa dili madugay mosunod siya pagkamatay sa iyang bana, siya buhi pa gihapon. Ang impeksiyon miuswag ngadto sa unang mga hugna sa AIDS.

Si Karen maoy usa lamang sa mga 30 ka milyong tawong buhi karon nga dunay HIV/AIDS, usa ka ihap nga mas daghan pa kay sa gitingob nga populasyon sa Australia, Irlandia, ug Paraguay. Ang mga banabana nagpakita nga ang Aprika dunay 21 ka milyon niining mga biktimaha. Sumala sa mga ihap sa Hiniusang Kanasoran, inigsugod sa ika-21ng siglo, kanang gidaghanona mousbaw ngadto sa 40 ka milyong tawo. Usa ka taho sa HK nag-ingon nga ang sakit motumbas sa kinadak-ang mga epidemya sa kasaysayan. Sa aktibo sa sekso nga mga hamtong sa kalibotan nga nag-edad ug 15 ngadto sa 49, 1 sa 100 ang gitakboyan na sa HIV. Niini nila, 1 lamang sa 10 ang nakaamgo nga siya gitakboyan. Sa ubang dapit sa Aprika, 25 porsiyento sa mga hamtong ang gitakboyan.

Sukad sa pagsugod sa epidemya sa 1981, ang gibanabanang 11.7 ka milyong tawo ang nangamatay sa AIDS. Gibanabana nga sa 1997 lamang, mga 2.3 ka milyong tawo ang nangamatay. Bisan pa niana, dunay bag-ong mga hinungdan nga maayo ang kalaoman sa pagpakigbugno sa AIDS. Sulod sa milabayng pipila ka tuig, dunay pag-us-os sa bag-ong mga kaso sa AIDS diha sa adunahang mga nasod. Dugang pa, ang lagmit mosaler nga mga tambal naghatag ug paglaom sa mas maayong panglawas ug mas taas nga kinabuhi.

Unsaon nimo pagpanalipod ang imong kaugalingon batok sa AIDS? Unsa ang kinaulahiang mga kaugmaran sa pagtambal ug sa mga bakuna? Mabuntog ba gayod ang maong sakit? Kining mga pangutanaha tubagon sa mosunod nga mga artikulo.

[Footnote]