“Makahimo Ka sa Paghunong—Among Nahimo!”
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HAPON
Sumala sa pipila ka asoy, ang mga barkong taga-Uropa nga midunggo sa Hapon panahon sa ulahing katuigan sa 1500 may sakay nga nanabakong mga bisita, nga daw “naghaling ug kalayo diha sa ilang mga tiyan.” Ang katingala gipulihan sa kamausisaon, mao nga sa pag-abot sa katuigang 1880, ang pagpanabako nahimo nang komon sa Hapon. Kinsa bay maghunahuna nga ang mga kaliwat niadtong nahinganghang mga Hapones maapil karong adlawa sa kinagrabehang mga tigtabako sa kalibotan?
“BUOT namong mobating hingkod, nga makasinati sa mga pagbati sa hamtong.”—Akio, Osamu, ug Yoko.
“Buot kong magpakunhod ug timbang.”—Tsuya.
“Tungod kadto sa pagkamausisaon.”—Toshihiro.
“Wala kami magtuo nga ang tabako makadaot kanamo.”—Ryohei, Junichi, ug Yasuhiko.
“Buot kong santaon ang pagkakasukaon sa sayong buntag panahon sa akong ikaduhang pagmabdos.”—Chieko.
“Nagtabako ako aron mahulipan ang makauulaw nga mga gutlo panahon sa mga miting sa negosyo.”—Tatsuhiko.
Mao kadto ang mga katarongan nga gihatag sa dihang gipangutana ang usa ka grupo dinhi kon nganong misugod sila sa pagtabako. Ang maong mga pagpatin-aw masabtan pag-ayo, tungod sa kamatuoran nga gitawag sa pipila ang Hapon nga paraiso sa mga hinabako. Apan, sa talagsaong paagi, ang mga tawong gihinganlan sa ibabaw nakahunong tanan sa bisyong pagpanabako. Buhat gayod kini nga nagkinahanglag talagsaong katakos kon imong tagdon ang kababagan nga gipresentar sa ilang palibot. Natingala ka ba kon giunsa nila paghimo kini? Tagdon una nato kon unsa ka kaylap ang pagpanabako sa Hapon karong adlawa.
Ang Esena sa Pagpanabako
Mga 56 porsiyento sa hamtong nga mga lalaking Hapones ang nanabako, kon itandi sa 28 porsiyento lamang sa Amerikanong kalalakin-an nga 15 anyos ang pangedaron o mas gulang pa. Ang 34,000,000 ka tigtabako sa Hapon naglakip sa mga 22 porsiyento sa kababayen-an niini, kadaghanan kanila maoy mga batan-on. Ang panig-ingnan sa mga hamtong ug ang binatid nga pag-anunsiyo nakaamot ug dako sa kusog nga pagdaghan sa batan-ong mga tigtabako. Ang pag-anunsiyo sa sigarilyo diha sa TV ug radyo, nga gidili sa Tinipong Bansa kapin sa duha ka dekada ang miagi, gidili na karon sa Hapon.
Dugang pa, ang mga sigarilyo dali rang mapalit sa daghang makinang mobaligya diha sa mga kanto sa Hapon. Sa dihang gigunitan na nila ang pakete, diyutay ray magtagad sa dili kusganon ug wala-kaayoy-kabalakang mga mensahe nga naimprenta niini. Ang marka tingalig mabasa lamang nga: “Dili kita magpalabig panabako; tingalig makadaot kini.” Ug dugang pa sa kamatuoran nga ang kawalay-alamag sa grabeng mga kapeligrohan sa tabako maoy sagad mopatigbabaw, ang daotang panig-ingnan sa ubay-ubay nga inilang mga tawo nagdasig usab sa mga Hapones sa pagtabako, nga nagdala kanila ngadto sa bakak nga pagbati sa kasegurohan.
Dili ikatingalang ang mga tigpaluyog batok-tabako nagsaway sa pagpasagad sa Hapon nga wala magkombinsir sa dugang pang mga lungsoranon niini nga moundang sa pagtabako. Apan ang mga edukador nagsugod nang makasabot sa kahinungdanon sa pagpasidaan sa mga tawo nga ang pagtabako magpameligro sa ilang panglawas ug kinabuhi. Oo, ang Hapones nga mga tigtabako nakasinati sa samang mga simtoma ingon sa mga tigtabako sa ubang dapit—kasukaon, lisod nga pagginhawa, kanunayng pag-ubo, sakit sa tiyan, walay ganang mokaon, daling matakboyan sa sip-on ug ubo, ug tingali, sa ulahi, sayong kamatayon tungod sa kanser sa baga, sakit sa kasingkasing, o uban pang mga suliran.
Sa Abril 1, 1985, ang industriya sa tabako sa Hapon pribadong gipanag-iya, nga nagtapos sa mga dekada sa pagmonopoliya sa gobyerno. Bisan pa niana, nagpahimulos gihapon kinig suod nga mga kalangkitan sa gobyerno nga nakapugong sa bisan unsang tinuod nga pag-uswag sa pagdasig nga likayan ang pagpanabako. Kini nagpatin-aw kon nganong ang batok-tabakong mga grupo nag-isip sa Hapon karong adlawa ingong nindot nga dapit alang sa mga hinabako. Ug kini nagpatin-aw kon nganong ang The Daily Yomiuri nagtaho nga ang mga doktor dinhi naguol tungod sa kamatuoran nga ang Hapon maoy “usa ka katilingbang nagdasig sa pagpanabako.”
Aron masabtan kon sa unsang paagi ang pipila milampos sa paghunong, tan-awa ang kahong “Kon Giunsa Namo Paghunong.”
Unsaon Nimo Paghunong?
Ang tambag gikan sa kanhing mga mahigugmaog tabako, sama niadtong diha sa kahon, masuma niining mga pulonga: Pagbaton ug tin-awng motibo sa paghunong. Ang gugma sa Diyos ug ang tinguha nga mapahimut-an siya maoy kinamaayohang motibo. Ug ang paghigugma sa imong silingan maoy laing maayong motibo. Paghimog tumong, ug pagtapot diha niana. Ipahibalo nga ikaw mohunong—sultihi ang imong mga higala, ug hangyoa ang tabang sa mga membro sa imong pamilya. Kalita pag-undang, kon posible. Ug himoa ang imong maarangan nga makalikay sa usa ka palibot sa hinabakong mga tawo.
Kon ikaw nagtuon sa Bibliya, dugangi ang imong pagpakig-uban sa mga Saksi ni Jehova. Kay diha taliwala nila, mawala nimo di madugay ang imong pangandoy nga manabako. Sa laing bahin, kon usa ka sa mga Saksi ni Jehova nga nagtuon sa Bibliya uban sa usa ka tigtabako, ayaw wad-a ang imong paglaom kaniya. Tabangi siya nga higugmaon si Jehova nga labaw pa kay sa iyang daotang bisyo.
[Kahon/Mga hulagway sa panid 16, 17]
“Kon Giunsa Namo Paghunong”
Mieko: “Sa dihang misugod ako sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova, ako nakaseguro nga dili ako makahunong sa pagtabako. Ang akong motibo sa pagtuon, sa labing menos, mao ang pagpakat-on sa akong mga anak sa dalan padulong sa kinabuhi. Apan wala madugay akong naamgohan nga ang usa ka ginikanan kinahanglang maghatag sa panig-ingnan, busa kinasingkasing akong miampo kang Jehova nga Diyos alang sa tabang. Nanginahanglag paningkamot sa paglihok sumala sa akong giampo, ug mibati akog pagkamiserable sa makadiyot. Apan dili ko gayod malimtan ang nindot nga pagbati sa usa ka hinlo nga tanlag nga akong naeksperyensiyahan sa dihang napahigawas ko sa kataposan ang akong kaugalingon niining hugaw nga bisyo.”
Masayuki: “Human nga nahimong tigtabakog tulo ka pakete sa usa ka adlaw ug human nga nasulayan ang daghang paagi, sa kataposan akong gipalong ang akong kataposang sigarilyo ug nanamilit sa tabako. Ang akong pamilya, akong kaubang mga Saksi, ug si Jehova nga Diyos mitabang kanako sa paghunong. Walay usa diha sa bangko nga akong gitrabahoan ang motuo nga mihunong ako. Ako misugyot nga isip pagtahod sa among mga kustomer, ang mga nag-opisina diha sa komon nga luna sa bangko dili magtabako sa mga oras sa pagtrabaho. Gisunod ang akong sugyot, bisan tuod 80 porsiyento sa mga nagtrabaho ang mga tigtabako. Kini nga batasan nagkaylap na karon ngadto sa 260 ka sanga sa among bangko.”
Osamu: “Samtang nagtuon ako sa kamatuoran gikan sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya, ako nasayod nga kinahanglan akong moundang sa pagtabako. Mikabat kini ug halos usa ka tuig. Bisan human sa akong paghunong, sulod sa laing unom ka bulan, kinahanglan akong makigbugno sa pangandoy nga manabako. Ako nasayod diha sa akong kasingkasing nga ako mismo kinahanglang may tinguha sa pag-undang.”
Toshihiro: “Ang halad lukat ni Jesus dulot nga nakaapekto kanako nga akong gibating makahimo ako sa pagsakripisyo bisan lamang pinaagi sa paghunong sa akong pagtabako.”
Yasuhiko: “Ang akong desisyon sa pagtuman kang Jehova nga Diyos ug sa paghunong sa pagtabako nakaluwas sa akong kinabuhi. Usa ka adlaw niana, ang lawak nga akong gitrabahoan napuno sa propane gas nga mihungaw. Sa naandan, modagkot akog sigarilyo, nga makapahinabo untag pagbuto. Apan tungod kay nakahunong na ako sa pagtabako pila ka adlaw antes niana, ania ako karon sa pag-estorya bahin niini.”
Akio: “Sa dihang ako misugod sa pagbati nga kasukaon matag karon ug unya, ako nagtuo nga ang pagtabako nagdaot kanako. Apan wala ako mohunong. Ang unang binase-sa-kamatuorang impormasyon nga akong nadawat bahin sa mga kapeligrohan sa pagtabako naggikan sa akong asawa, nga nahimong usa sa mga Saksi ni Jehova. Wala madugay misugod ako sa pagtuon sa Bibliya, ug akong natun-an gikan sa mga publikasyon sa Watch Tower nga ang tigtabako modaot dili lamang sa iyang kaugalingon apan sa mga membro sa iyang pamilya usab. Mihunong ako dihadiha!”
Ryohei: “Ang akong asawa maoy mopalit kanhi sa akong mga sigarilyo alang kanako—20 ka pakete matag higayon. Apan human nga nakatuon sa Bibliya uban sa mga Saksi, mibalibad siya sa pagpalit sa butang nga nakahibalo siyang makadaot kanako. Busa akong gibuksan ang akong kaugalingong tindahan sa tabako. Nagtabako akog tulo ug tunga ka pakete kada adlaw. Dayon misugod ako pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi. Wala madugay buot kong mahimong epektibong mamumulong bahin sa mga topiko sa Bibliya. Busa mihunong ako sa pagtabako aron mokuwalipikar alang niini nga pagbansay diha sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo.”
Junichi: “Ang akong batan-ong anak nga babaye, nga usa ka Saksi, nabalaka sa akong kinabuhi. Iya akong gipasaad nga mohunong sa pagtabako, ug gihimo ko kini.”
Tsuya: “Sa dihang mitambong ako sa Kingdom Hall sa unang higayon, nangayo akog butanganag upos ug posporo sa akong pagsulod. Sa akong katingala, gisultihan akong walay manabako didto. Ako nasayod nga kinahanglan akong mohunong sa pagtabako. Ang walo ka miserableng mga adlaw diha sa ospital nakapakombinsir kanako nga dili ko na gayod buot pa nga maeksperyensiyahan pag-usab ang pag-antos nga dala sa paghunong.”
Yoko: “Akong gitun-an ang ulohan diha sa mga magasin ug ubang mga publikasyon sa mga Saksi ni Jehova, nga nagrepaso kon sa unsang paagi si Jesus midumili sa ilimnon nga makahupay sa sakit nga gitanyag kaniya sa dihang hapit na siyang ilansang sa sakitanang estaka. Miampo ako kang Jehova nga Diyos, nga nagsulti kaniyang buot kong mahimong hinlong magdadayeg sa iyang ngalan. Pagkahuman niana, wala na gayod ako manabako pag-usab. Kon nanabako ang mga tawo sa akong palibot, halos buot kong hanggabon ang ilang aso, apan mopalayo ako dayon, tungod kay dili ko gusto nga mobalik ang akong pangandoy nga manabako.”
Kining kanhing mga tigtabako determinado tanan nga dili na gayod manabako pag-usab. Ikaw ba usa ka tigtabako nga buot nang mobiya niining bisyoha?
Si Mieko
Si Osamu
Si Yasuhiko
Si Akio ug iyang asawa, si Sachiko
Si Junichi ug anak nga babayeng si Meri
Si Yoko