Matahom nga mga Linalang sa Kalangitan
Lakip sa labing nindot nga mga linalang sa kalangitan mao ang bolahong mga hugpong sa kabituonan. Kini maoy linginon ug porma, ug ang matag usa dunay gikan sa napulo ka libo ngadto sa gatosan ka linibong bituon. Dunay mga 100 ka nailhang bolahong mga hugpong diha sa atong galaksiyang Milky Way.
Diha sa atong silinganan sa Milky Way, ang mga bituon may aberids nga gilay-on sa usag usa nga upat ngadto sa lima ka light-year.a Diha sa usa ka bolahong hugpong, ang mga bituon naghuot, mga usa sa napulo ka bahin sa light-year ang gilay-on sa usag usa.
Ang hugpong diha sa hulagway mao ang Omega Centauri. Sa kinaiyanhong mata, maora kinig nag-inusarang bituon. Apan, kon tan-awon pinaagi sa dakong teleskopyo, mahimo kining usa ka masulaw nga hugpong sa daghang bituon, mga usa ka milyon tanan. Ang Omega Centauri mas makita pag-ayo diha sa Habagatang Hemispera, bisan pag sa mga kagabhion sa tingpamulak ug ting-init abot ngadto sa tungatunga sa amihanang mga latitud, makit-an kini sa ubos nga bahin sa habagatang kalangitan.
Ang diametro sa Omega Centauri maoy mga 150 ka light-year; mokabat ug duolan sa 150 ka tuig ang pagbiyahe sa kahayag gikan sa ubos sa hulagway paingon sa ibabaw! Ang gilay-on gikan sa yuta paingon sa Omega Centauri gibanabanang 17,000 ka light-year.
Sa daghang katuigan, ang Omega nailhan ingong nag-inusarang bituon. Sa ika-17ng siglo, ang Aleman nga bag-ohang astronomong si Johann Bayer nagngalan niini sa Gregong letrang Omega (ω). Apan, una kining namatikdan ingong usa ka bolahong hugpong sa Ingles nga astronomong si Edmond Halley niadtong 1677.
Sa Amihanang Hemispera, usa sa kinanindotang mga hugpong nga mapanid-an mao ang M13, sa Hercules nga konstelasyon. Aduna kiniy mga usa ka milyong bituon ug 4,000 ka light-year nga mas layo gikan kanato kay sa Omega Centauri. Busa kini mas gamayng tan-awon.
Kon aduna kay higayon sa pagsud-ong sa usa ka bolahong hugpong pinaagi sa teleskopyong may igoigong gidak-on, himoa gayod kini. Kini usa sa labing makapahingangha nga mga linalang nga imong makita sa gabii sa kalangitan.
[Footnote]
a Ang usa ka light-year katumbas sa 9,460,530,000,000 kilometros.
[Mga hulagway sa panid 31]
Omega Centauri
[Credit Line]
National Optical Astronomy Observatories
[Hulagway sa panid 31]
M13
[Credit Line]
Milky Way nga galaksiya ug M13: Courtesy United States Naval Observatory