Mga Batan-on Nangutana . . .

Aduna bay Kapeligrohan sa mga Dula nga Magsundog ug Karakter?

“Kini maoy bug-os nga handurawan. Sa usa ka higayon madyikero ka. Sa laing higayon ikaw manggugubat. Puwede kang mahimong daghang lainlaing mga karakter nga imong mahanduraw. Walay mga limite.”—Christophe.

“PUWEDE kang mahimong bisan unsa nga dili nimo mahimo sa tinuod nga kinabuhi.” Gikutlo sa usa ka magasin kining maong eslogan sa dihang naghubit sa usa ka popular nga dula sa pantasya. Alang sa minilyong batan-on, ang pag-ikyas ngadto sa kalibotan sa pantasya sa mga dula nga magsundog ug karakter maoy makapadani kaayo. Apan, unsa ba gayod ang mga dula nga magsundog ug karakter?

Sumala sa librong Jeux de rôle (Mga Dula nga Magsundog ug Karakter), “ang tagsa ka magdudula maghawas sa usa ka karakter sa sugilanon nga may misyon o may gipangita ug nangandam sa pagsinatig adbentura diha sa usa ka hinanduraw nga kalibotan.” Ang tumong sa dula mao ang pag-ugmad niining gidula nga karakter pinaagi sa pagbatog kasinatian, salapi, hinagiban, o gahom sa salamangka nga gikinahanglan aron mahimo ang misyon.

Ang mga dula nga magsundog ug karakter nahimong popular sa katuigang 1970 tungod sa dulang Dungeons and Dragons.a Sukad niadto, kini nahimong multimilyong-dolyar nga industriya, nga naglakip sa mga board game, baraha, interactive nga mga libro, mga dula sa kompiyuter, ug bisan may-aksiyon nga mga dula nga niana iakto sa mga sumasalmot ang mga adbentura. Dayag, dunay kapin sa unom ka milyong regular nga mga magdudula sa Tinipong Bansa ug ginatos ka libo sa Uropa. Sa Pransiya daghang hayskul ang dunay mga klab alang sa mga dula nga magsundog ug karakter, samtang sa Hapon kini mao ang labing popular nga matang sa mga dula sa video.

Ang mga tigpaluyo nag-ingon nga kining mga dulaa magpalihok sa handurawan, magpaugmad sa mga katakos sa pagsulbad ug suliran, ug magpalambo sa relasyon sa usag usa diha sa grupo. Apan, ang mga tigsupak naglangkit niining mga dulaa sa mga paghikog, pagbuno, panglugos, pagpangdaot sa mga lubnganan, ug Satanismo. Sa Madrid, Espanya, duha ka batan-on ang gidakop, nga gisuspetsahang mipatay sa 52-anyos nga lalaki samtang giakto ang usa ka hitabo sa dula nga magsundog ug karakter. Sa Hapon gipatay sa usa ka tin-edyer ang iyang mga ginikanan ug gilaslas ang iyang mga pulso ingong pangataposan sa usa ka kaamgid nga dula. Tinuod, kini maoy mga eksepsiyon—ang kadaghanang magdudula maoy intelihente ug mahigalaon. Bisan pa niana, ang batan-ong mga Kristohanon angayng mangutana, ‘Ang mga dula nga magsundog ug karakter makaayo ba kanako? Aduna bay panginahanglan nga magbantay?’

Kapintasan ug ang Okulto

Nagkadaiya kaayo ang mga dula nga magsundog ug karakter, nga lainlain ang porma ug unod. Bisan pa, adunay kapintasan sa daghan, kon dili sa kadaghanan, niining mga dulaa. Sa pagkatinuod, diha sa hinandurawng mga kalibotan nga ipatungha niining mga dulaa, ang kapintasan sagad nga usa ka hinungdanong bahin sa pag-uswag—o pagpabiling buhi. Nan, sa unsang paagi ang pagdula sa ingon nianang mga dulaa kaharmonya sa tambag sa Bibliya? Ang Proverbio 3:31 nag-ingon: “Ayawg kasinahi ang tawo sa kapintasan, ayawg himoa ang imong panggawi nga mahisama sa iyaha.” (New Jerusalem Bible) Ang Bibliya nagaawhag usab kanato sa ‘pagpangita ug pagtinguha sa pakigdait’—dili sa kapintasan.—1 Pedro 3:11.

Ang laing kabalak-an mao nga ang madyik kanunayng dayag nga malangkit niining mga dulaa. Kasagaran, ang mga magdudula puwedeng mahimong mga barangan o ubang mga tawo nga adunay mga gahom sa madyik. Unya ang kababagan o mga kaaway mabuntog pinaagi sa okulto. Gikataho, ang usa ka popular nga dula “nagtugot sa mga magdudula sa pagdala sa karakter sa mga Manulonda ba kaha o mga Demonyo aron silbihan ang mga Arkanghel o Demonyong mga Prinsipe . . . Gihuptan kining kataw-anan pinaagi sa mapasipad-ong mga pasumbingay.” Usa ka de-kompiyuter nga dula nagtugot pa gani sa usa ka magdudula nga mahimong gamhanan sa ngatanan pinaagi lamang sa pagtulpok sa mga letra sa pulong nga “Satanas.”

Pipila ka Kristohanong mga batan-on nangatarongan nga walay daotan sa mga dula nga magsundog ug karakter basta ang usa ka tawo dili lang mogugol ug daghan kaayong panahon sa pagdula niini. “Dula ra bitaw ni,” matod pa sa usa ka batan-on. Tingali. Apan gipasidan-an sa Diyos ang mga Israelinhon batok sa pagkalangkit sa okulto. Ang Kasugoan nga gihatag kang Moises nag-ingon nga “bisan kinsa nga nagagamit sa pagtagna, usa nga nagahimog salamangka o bisan kinsa nga nagapangitag mga tilimad-on o usa ka barangan, o usa nga tigpangdaot o bisan kinsa nga magkonsulta ug espiritista o tigtagna sa mga hitabo . . . maoy dulumtanan alang kang Jehova.”—Deuteronomio 18:10-12.

Nan, maalamon kaha ang pagdula sa bisan unsang dula nga magpasiugda sa okulto? Dili ba kaha ang pag-akto sa mga karakter niadtong dunay mga gahom sa madyik susama rag nagtuki “sa ‘lawom nga mga butang ni Satanas’”? (Pinadayag 2:24) Usa ka batan-on miadmitir: “Human sa akong pagdula tibuok adlaw sa dula nga magsundog ug karakter, nahadlok na kong mogawas sa balay. Akong gibati nga morag dunay tawong moatake nako.” Makaayo kaha ang bisan unsang butang nga makapatunghag ingon nianang makawalag-umoy nga kahadlok?

Uban Pang Angayng Tagdon

“Ang panahong nabilin mubo na,” nag-ingon ang 1 Corinto 7:29. Busa ang laing dakong butang nga tagdonon mao ang igugol nga panahon nga sagad gikinahanglan sa mga dula nga magsundog ug karakter. Ang ubang mga dula nanginahanglan ug mga oras, mga adlaw, o bisan mga semana sa pagdula. Dugang pa, ang karakter mahimong makalinga kaayo, makagiyan pa gani, nga ang tanan mahimong segundaryo na lamang. “Sa akong pagkompleto sa kada hugna,” miadmitir ang usa ka batan-on, “gusto nako ang mas lisod nga mga hagit ug mas realistiko. Nagiyan gayod ako.” Sa unsang paagi kaha ang maong pagkagiyan makaapektar sa buluhaton sa eskuylahan ug espirituwal nga kalihokan sa usa ka batan-on?—Efeso 5:15-17.

Usa ka batan-on nga taga-Hapon nahinumdom: “Kanunay lang akong naghunahuna bahin sa kon unsay sunod nga himoon diha sa dula, bisag wala ko magdula. Sa eskuylahan ug sa mga tigom, ang ako lang nga gihunahuna mao ang dula. Miabot kini sa punto diin wala na akoy laing mahunahuna. Ang akong espirituwalidad bug-os nga nadaot.” Si Christophe, nga gihisgotan sa sinugdanan, nag-ingon nga siya “napahilayo sa tinuod nga kalibotan.” Tinuod, adunay ‘panahon sa pagkatawa ug panahon sa paglukso,’ apan angay bang tugotan ang lulinghayaw sa pag-ilog sa dapit sa espirituwal nga kalihokan?—Ecclesiastes 3:4.

Hunahunaa, usab, ang mahitungod sa matang sa espiritu nga ginapalambo sa dula. Gipasiugda sa usa ka magasin sa Pransiya ang usa ka dula nga magsundog ug karakter sa mosunod nga mga pulong: “Imong maatubang ang nagkadaiyang matang sa malaw-ay, daotan, ug mangil-ad nga mga kasinatian, nga giorganisar ug gikalkulo nga magpalisang kanimo ug bug-os nga magpausab sa imong panglantaw sa kalibotan.” Ang maong espiritu nahiuyon ba sa tambag sa Bibliya nga “magpakabata sa pagkadaotan”? (1 Corinto 14:20) Si Christophe nakahinapos sa ulahi nga ang mga dula nga iyang ginadula “dili uyon sa Kristohanong moralidad.” Siya midugang: “Dili nako mahanduraw ang akong kaugalingon nga magsangyaw, magtambong sa mga tigom, ug magkat-on bahin sa maayong mga butang, sama sa Kristohanong gugma, samtang sa samang higayon nagsundog ug karakter nga walay labot sa Kristiyanidad. Dili gayod kini lohikal.”

Ilusyon o Kamatuoran?

Daghang batan-on ang nadani niining mga dulaa isip pag-ikyas sa pag-atubang sa kamatuoran. Apan makaayo kaha nga hutdon sa usa ang panahon diha sa kalibotan sa pantasya? Ang Pranses nga sosyologong si Laurent Trémel nagkomento: “Ang tinuod nga kalibotan, nga gigamhan sa pagkawalay-kasegurohan bahin sa umaabot, . . . sukwahi gayod kaayo niining hinanduraw apan realistiko kaayong mga kalibotan, diin sa kataposan imong bug-os makat-onan ang mga lagda ug diin makaumol ka ug usa ka karakter nga kaamgid nimo o kon unsay imong gusto nga mahimo ka.” Ang eksperto sa mental nga kahimsog nga si Etty Buzyn dugang nga nag-ingon: “Sa pagdula, ang mga batan-on naghunahuna nga sila nagsubay sa peligrosong kinabuhi, nga nagausab sa kalibotan, apan sa pagkatinuod, sila wala gayoy bisan unsang tinuod nga kapeligrohan. Sila nagkalagiw gikan sa katilingban ug sa mga utlanan niini.”

Sa ngadtongadto, ang maong pag-ikyas makatultol lamang sa kahigawad, sanglit pagkahuman sa dula, kinahanglan nilang atubangon ang tinuod nga mga kahimtang sa kinabuhi. Kining maong tinuod nga mga kahimtang kinahanglang atubangon sa kapulihay. Sa pagkatinuod, walay bisan unsang kalamposan o adbentura diha sa usa ka hinanduraw nga karakter ang makahulip sa kapakyasan o pagkaordinaryo lamang diha sa tinuod nga kinabuhi. Ang maayong buhaton mao ang pag-atubang sa tinuod nga mga kahimtang sa kinabuhi—sa direktang paagi! Pahaita ang imong kagahom sa pagsabot pinaagi sa pag-atubang sa tinuod nga mga kahimtang sa kinabuhi. (Hebreohanon 5:14) Ugmara ang espirituwal nga mga hiyas nga makapaarang kanimo sa pagsagubang sa imong mga problema. (Galacia 5:22, 23) Ang paghimo niini mas labaw pang makapatagbaw ug magantihon kay sa pagdulag bisan unsang dula.

Wala kini magpasabot nga makadaot ang tanang dula nga naglangkit sa pagsundog ug karakter. Balik pa sa kapanahonan sa Bibliya, ang mga bata nagdulag mga dula nga naglangkit ug usa ka sukod sa handurawan ug pagsundog ug karakter, sama sa namatikdan ni Jesus mismo. (Lucas 7:32) Ug wala sawaya ni Jesus ang dili-makadaot nga lulinghayaw. Bisan pa niana, ang Kristohanong mga batan-on, lakip sa ilang mga ginikanan, kinahanglang ‘padayong magtino kon unsa ang dalawaton sa Ginoo.’ (Efeso 5:10) Sa dihang magtulotimbang sa usa ka dula, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nagpabanaag ba kini sa “mga buhat sa unod”? Makabalda kaha kini sa akong relasyon sa Diyos?’ (Galacia 5:19-21) Pinaagi sa pagtulotimbang sa maong mga butang, ikaw makahimog maalamong desisyon mahitungod sa mga dula nga magsundog ug karakter.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 13]

Unsang matanga sa espiritu ang ginapasiugda sa ubang mga dula nga magsundog ug karakter?