Unsay Gikinahanglan Aron Padayon Kining Maglupad?

“MGA ginang ug mga ginoo, maayong pag-abot sa John F. Kennedy International Airport sa New York City.” Kanang maong pahibalo sa nanagpangabot nga mga pasahero nagtimaan sa pagsugod sa kasaba ug kaguliyang sa sulod ug palibot sa ayroplano samtang ang mga pasahero niini mamiya. Nahibulong ka na ba sukad kon unsay mahitabo sa ayroplano niining tungora?

Ang komersiyal nga ayroplano mokita lamang samtang nagpasakay ug mga pasahero o kargamento, dili samtang nagtugpa. Busa, gihimong tumong sa mga kompaniya sa ayroplano ang kinadak-ang posibleng pagpahimulos sa ilang mga biyahe. Samtang ang mga pasahero maghulat sa ilang mga karga, ang ayroplano dalidaling giandam alang sa sunod nga paglupad. Ang mga mekaniko magsugod dayon sa ilang trabaho pinaagi sa pagrepaso sa talaan sa ayroplano kon duna bay bisan unsang mekanikal nga mga suliran nga namatikdan sa tripulante sa miaging paglupad. Tul-iron ang bisan unsang butang nga nag-apektar sa hilwas nga paglupad sa ayroplano, nga gitawag usab ug dili-maayong mga kondisyon.

Susihon ang mga ligid, goma sa ligid, preno, ug ang sukod sa aseite sa makina sa ayroplano. Ang grupo sa mga tighinlo manglimpiyo sa kabina sa pasahero. Ang mga kosina, o mga galley, suplayan pag-usab ug pagkaon ug mga ilimnon. Ang gasolina ibomba ngadto sa mga tangke diha sa pako. Sa dili pa mahimong andam ang ayroplano alang sa sunod nga paglarga, ang tripulante sa ayroplano moinspeksiyon sa palibot sa gawas sa ayroplano, nga magsusi sa bisan unsang mga kahimtang nga makaapektar pag-ayo sa kahilwas.

Kining serbisyo sa pag-andam sa ayroplano alang sa sunod nga biyahe ug ang dihadihang pagmentinar himoon diha sa libolibong ayroplano kada adlaw. Apan kana maoy gamay lamang nga bahin sa kon unsay gikinahanglan sa paghupot sa usa ka dakong depasaherong ayroplano nga hilwas ang paglupad. Maingon nga ang mga awto nagkinahanglan ug popanahong pag-ayo ug pagmentinar, ang mga ayroplano regular nga nagkinahanglan ug sunodsunod nga dugay ug mahal nga pagsusi. Kinsay mohimo niining pag-ayo ug pagmentinar sa ayroplano? Sa unsang paagi gihimo kining maong buluhaton?

Kon sa Unsang Paagi ang mga Ayroplano Gihuptang Takos nga Molupad

Sumala sa Air Transport Association sa T.B., ang membrong mga kompaniya sa ayroplano naghimo sa kapin sa 95 porsiyentong paglupad sa kahanginan, sa depasahero ug kargamento nga ayroplano, sa Tinipong Bansa. Sa 1997 kadtong mga kompaniyaha sa ayroplano may mga 65,500 ka mekaniko sa ayroplano nga nagtrabaho. Duyog sa mga inhenyero ug sa ubang mga tigmentinar, ang misyon sa mga mekaniko sa ayroplano mao ang paghupot sa ayroplano nga takos nga molupad ug sa pagseguro sa kaharuhay sa pasahero. Nagkahulogan kana ug pag-inspeksiyon, pag-ayo, ug pag-usisa sa daghang linaing mga piyesa—ang mga makina sulod sa makina—nga nagpalupad sa usa ka ayroplano.a Ang maong gieskedyul nga pagmentinar naglakip sa tanan gikan sa pag-usisa sa mga makina sa ayroplano nga nagtimbang ug kapin sa upat ka tonelada ngadto sa pag-ilis sa nangagisi nga mga alpombra sa kabina.

Ang kadaghanang mekanikal nga mga problema tagdon dayon. Apan, ang programa sa pagmentinar sa ayroplano nag-eskedyul ug ubang mga pagmentinar pinasikad sa gidaghanon sa mga bulan nga gigamit ang ayroplano o sa gidaghanon sa mga siklob ug sa gidaghanon sa mga oras nga naglupad ang matag ayroplano, dili sa gidaghanon sa mga milya nga nalupad niini. Ang programa magsugod pinaagi sa mga rekomendasyon sa pagmentinar nga gihimo sa tiggama sa ayroplano ngadto sa mga operitor sa ayroplano, nga kinahanglang aprobado sa mga awtoridad sa abyasyon sa gobyerno. Ang matag ayroplano dunay kaugalingong gipahaom nga programa sa pagmentinar, gikan sa dili kaayo hago ngadto sa kasarangan ngadto sa hago kaayong mga pagsusi. Kini nga mga pagsusi ginganlan sa mga letra, sama sa A, B, C, D, L, o Q.

Ang usa ka 747-200 dangtag mga walo ka tuig sa pagtigom sa mga 36,000 ka oras sa paglupad. Sa dihang nakaabot na kini niana, panahon na sa pag-adto sa grahean sa ayroplano alang sa hago nga pagsusi, usahay gitawag ug D nga pagsusi. Nagkomento bahin niining komplikado ug makapupos-sa-panahon nga pagsusi, ang Overhaul & Maintenance, usa ka pagdumala-sa-abyasyon nga magasin, nag-ingon: “Ang tumong . . . mao ang, kutob sa maarangan, pagpabalik sa tibuok kaha sa ayroplano ngadto sa orihinal nga kondisyon niini. . . . Ang D nga pagsusi dangtag tali sa 15,000 ug 35,000 ka oras sa trabaho, ug magpahinabo sa ayroplano nga dili makalupad sulod sa 15 ngadto sa 30 ka adlaw, o kapin pa. Ang total nga gastos moaberids ug tali sa $1 milyon ug $2 milyon.” “Ang naandan nga D nga pagsusi maoy 70% trabaho ug 30% materyales,” matod ni Hal Chrisman sa The Canaan Group, usa ka kompaniya nga konsultahanan bahin sa pagdumala sa kahanginan. Siyempre, ang pipila nianang maong gasto gilakip diha sa imong tiket sa ayroplano.

Kon Unsay Nalangkit sa D nga Pagsusi

Sa dihang ang ayroplano giparada na sa sulod sa grahean sa ayroplano—usa ka dakong pundok sa mga tinukod nga ayohanan ug mentinahanan sa ayroplano, mga departamento nga nagtagana sa mga piyesa ug mga serbisyo, ug mga bodega—ang tem nga tigmentinar motrabaho dayon. Ang mga lamesang trabahoanan, mga plataporma, ug mga damba nga dunay mga ligid iposisyon na aron makab-ot ang dili-maabot nga mga dapit sa ayroplano. Ang mga lingkoranan, salog, bungbong, kisame, kosina, kasilyas, ug ubang kasangkapan ablihan o tangtangon gikan sa ayroplano aron mainspeksiyon pag-ayo. Basta tangtangon ang tanang bahin sa sulod sa ayroplano. Nagsunod ug lakang-por-lakang nga mga instruksiyon, ang mga trabahante magsusi sa ayroplano kon duna bay mga timailhan sa pagpangliki ug pagkakankan sa metal.

Ang enterong mga seksiyon sa kasangkapan sa pagtugpa sa ayroplano, mga sistema sa hydraulic, ug mga makina mahimong ilisan. Ang D nga pagsusi nagkinahanglan sa kahanas sa mga inhenyero, mga tigsulat sa teknikal nga mga dokumento ug mga pamaagi, mga inspektor sa pagkontrol sa kalidad, mga teknisyan sa avionics,c mga batid sa pagtrabaho ginamit ang mga palid sa metal, ug mga mekaniko sa kaha sa ayroplano ug sa planta sa koryente,d nga kadaghanan kanila lisensiyado sa gobyerno. Sa dihang ang mga mekaniko sa kasangkapan sa kabina, mga pintor, ug mga tighinlo idugang, ang gidaghanon sa tigmentinar motubo ngadto sa kapin sa 100 kada adlaw. Daghang uban pa ang nagtagana ug hinungdanong kasangkapan, mga piyesa, ug pagpaluyo sa pagdumala sa mga detalye sa paglupad.

Sa paglabay sa panahon, ang mga pagkurog panahon sa paglupad, mga siklo sa pagmentinar sa presyur sulod sa lawas sa ayroplano, ug ang mga pagkaigking sa linibong mga paglupad ug pagtugpa magpahinabog mga liki diha sa metal nga gambalay sa ayroplano. Aron masulbad kining sulirana, ang abyasyon naggamit ug mga prinsipyo sa pagdayagnos nga susama nianang gigamit sa natad sa medisina. Sila parehong naggamit sa mga himan sama sa radiology, ultrasonics, ug endoscopy aron makita ang dili makita sa tawhanong mata.

Sa naandang medikal nga X ray, ang pasyente ipahimutang tali sa usa ka palid sa pelikula ug sa kidlap sa X ray. Aron mailalom sa X ray ang kasangkapan sa pagtugpa, mga pako, ug mga makina, ang mga inspektor nga tigmentinar mogamit sa susamang mga paagi. Pananglitan, usa ka palid sa pelikula sa X ray ang ibutang sa usa ka dapit sa gawas sa makina nga gustong susihon . Sunod, usa ka taas metal nga tubo ang ibutang sa sulod sa bakanteng silindro nga gipahaom gikan sa usa ka tumoy sa makina ngadto sa pikas tumoy niini. Sa kataposan, usa ka pildoras sa radyoaktibong iridium 192—usa ka puwersadong isotope—nga sama ka dako sa papas sa lapis, ipasulod sa tubo aron ma-expose ang pelikula sa X ray. Ang naproseso nga pelikula motabang sa pagpadayag sa mga liki ug ubang mga depekto nga mahimong magkinahanglan nga ayohon o ilisan ang makina.

Panahon sa D nga pagsusi, ang mga sampol sa gasolina ug hydraulic nga mga pluwido sa ayroplano ipadala sa laboratoryo aron analisahon. Kon makaplagan ang mga mikroorganismo diha sa sampol nga gasolina, ang mga antibiotiko ireseta. Aron mamatay ang mga mikroorganismo diha sa gasolina sa ayroplano—agup-op ug bakterya nga mahimong makasulod sa mga tangke sa gasolina pinaagi sa hangin, tubig, ug gasolina—ang mga tangke dapatan ug igpapatay sa mga mikroorganismo, usa ka matang sa antibiotiko. Kining maong pagtambal hinungdanon tungod kay ang segundaryong mga produkto sa pagtubo sa mikrobyo makakankan sa nanalipod nga taklap sa mga tangke. Ang mga instrumento sa pagsusi sa gasolina diha sa tangke mahimong mataptan ug busa magpahinabo nga ang mga piloto makadawat ug dili-tukma nga signal kon unsa ka daghana ang gasolina.

Ingong resulta sa naandang mga daot tungod sa paggamit, mga pagkurog, ug kadaot sa tabon sa sulod sa tangke, ang mga tangke sa gasolina mahimong moliki. Usa ka superbisor nangutana sa nagkatigom niyang tripulante sa D nga pagsusi, “Duna bay gustong mahimong ‘busero’?” Ang dili-makalipay apan kinahanglanong buluhaton naasayn kang John. Morag busero tan-awon nga walay kapay, nagsul-ob siya ug linaing trahe sa mekaniko nga hinimo sa panaptong de-hilo, nagtaod ug respirator nga gikonektar ngadto sa suplay sa preskong hangin, ug nagdala ug mga himan, igbubulit, ug suga alang sa kahilwas. Agi sa usa ka gamayng lungag sa ilawom sa pako, miuliot siya ngadto sa hinabwaag gasolina nga tangke diha sa pako, nangita sa liki sa tangke sa gasolina, ug nagbulit niana.

Gitaod diha sa mga pako sa ayroplano, ang mga tangke sa gasolina sa 747 maoy naglikolikong binungbongang mga seksiyon nga gikonektar sa gagmayng mga lungag. Ang mga tangke sa gasolina dili gayod angayan sa usa nga dunay kahadlok sa sirado o huot nga mga dapit. Ang 747-400 kasudlan ug kapin sa 57,000 ka galon nga gasolina. Kining kapasidad sa pagpasulod ug ingon ka daghang gasolina magpaposible sa paglupad sa lagyo kaayong mga ruta nga walay hunong, sama sa gikan sa San Francisco, California, T.B.A., ngadto sa Sydney, Australia—may gilay-on nga 12,000 ka kilometros.

Tulo ka andana ibabaw sa yuta sa flight deck, ang teknisyan sa avionics mag-inspeksiyon sa gitaod-nang-daan nga test-pattern nga makita diha sa samag-TV nga eskrin sa radar nga magpaila sa kahimtang sa panahon. Ang mga piloto naggamit niining instrumentoha sa pagtiktik ug paglikay sa mga unos ug liti ug dili-regular nga kahimtang sa atmospera nga ingon tingali ka layo sa 500 kilometros gikan sa ayroplano. Busa sa dihang ang piloto mopasiga sa signal nga “Itaod ang Bakos sa Lingkoranan,” lagmit nakita niya ang dili regular nga kahimtang sa atmospera diha sa iyang eskrin sa radar. Apan, aron malikayan ang mga kadaot, daghang ayroplano ang maghangyo nga kon maglingkod, ang mga pasahero kanunayng magtaod sa ilang mga bakos sa lingkoranan, bisan pag ang kapitan nagpalong na sa signal. Subsob nga masugamak ang mga kausaban sa atmospera sa dagway sa kalit nga grabeng pagkadili-regular sa kahimtang niana sa dili pa makahigayon ang mga piloto sa pagpasiga niana.

Panahon sa D nga pagsusi, ang kahimanan sa kahilwas, sama sa mga salbabida ug suga panahon sa emerhensiya, susihon o ilisan. Sa dihang ang pagsusi sa sistema sa emerhensiyang oksiheno alang sa pasahero nagapadayon, ang mga maskara nga dunay suplay nga oksiheno mangahulog samag mga kahel diha sa mga sanga. Ang mga jet nga ayroplano regular nga molupad sa mga altitud nga 6 ngadto sa 11 ka kilometros ibabaw sa yuta, diin ang gidaghanon sa oksiheno ug ang presyur sa atmospera dili igong makapatunhay sa kinabuhi. Sa unsang paagi masulbad kining sulirana? Ang sistema sa pagsuplay ug presyur sa ayroplano magpasulod sa hangin nga gikan sa gawas ug unya magdasok niini. Kining maong hangin sa ulahi isuplay ngadto sa kabina sa kasarangang temperatura. Kon ang presyur sa hangin diha sa kabina mous-os ubos sa hilwas nga mga sukod, ang mga maskara nga dunay suplay nga oksiheno awtomatikong mangahulog gikan sa mga seksiyon sa ibabaw sa ulo. Ang emerhensiyang oksiheno itagana sa mga pasahero hangtod ang ayroplano mopaubos ngadto sa altitud diin dili na kinahanglanon ang emerhensiyang oksiheno. Sa pipila ka ayroplano, ang mga maskara nga dunay suplay nga oksiheno gitipigan diha sa likod nga mga seksiyon sa lingkoranan sa pasahero, dili sa mga seksiyon sa ibabaw sa ulo. Mao kanay hinungdan nga importanteng mamati sa mga instruksiyon ngadto sa mga pasahero una pa sa paglupad, nga magpaila sa nahimutangan sa mga maskara nga dunay suplay nga oksiheno.

Ang hago nga pagsusi sa pagmentinar mao usab ang panahon sa pagtaod ug bag-ong mga bungbong sa kabina maingon man sa pag-ilis sa mga alpombra, mga kortina, ug mga hapin sa lingkoranan. Ang kasangkapan sa kosina bungkagon, hinloan, ug esterilisahon.

Andam Nang Molupad

Human sa 56 ka adlaw nga pag-inspeksiyon, pagsusi, pag-ayo, ug pagmentinar, ang ayroplano andam nang mobiya sa grahean ug mobalik sa pagpasakay ug mga pasahero ug kargamento. Gamayng bahin lamang sa mga kalihokan sa pagmentinar ang nahisgotan dinhi. Apan una molupad pag-usab, ang ayroplano mahimong sulayan pagpalupad sa usa ka linaing tripulante aron sa pagseguro nga ang tanang sistema nag-obra sa hustong paagi. Maghatag ug pagsalig ang daklit nga pagkonsiderar kon unsa ka dakong kahanas ug teknolohiya ang nalangkit sa paghupot sa makina sa ayroplano nga imong sakyan diha sa maayong kondisyon.

Apan, ang bugtong kinamaayohang himan sa pagmentinar sa ayroplano gikaingon nga mao ang tawo—hait nga mga mata ug abtik nga hunahuna. Ang nabansay nga kawani seryoso sa ilang mga trabaho. Nahibalo sila nga ang dili-maayong pagmentinar mahimong magpahinabog dagkong mga suliran. Ang ilang tumong mao ang pagtagana ug kasaligang ayroplano nga magpadali sa imong pag-abot sa imong adtoan sa hilwas ug haruhay nga paagi.—Tinampo sa usa ka inspektor sa kahilwas sa abyasyon sa T.B.

[Mga footnote]

[Picture Credit Lines sa panid 12]

Courtesy of Pan Am Historical Foundation

Archives and Special Collections, University of Miami Library

[Picture Credit Lines sa panid 13]

Courtesy of United Airlines

Courtesy of United Airlines

Courtesy of United Airlines