Pangontra sa Insekto—Alang sa mga Unggoy!
ANG tropikal nga kalasangan sa Venezuela maoy pinuy-anan sa utokan kaayo nga mga amo, ang talinison-ug-ulong unggoy nga capuchin. Sa dihang moabot ang ting-ulan diha sa lasang nga pinuy-anan sa mga unggoy, dunay moabot usab uban niana—ang panonpanon sa walay-puangod nga mga namok. Gawas nga pirhuwisyo, kining mga insekto nga mohugpa peligroso kaayo. Sila sagad magdalag mga itlog sa usa ka matang sa langaw nga motapot sa ubang lawas aron mabuhi, nga mohatag ug makapaluya, magkamayo nga hubag kon kini madeposito ilalom sa panit sa unggoy.
Lagmit agig panalipod batok sa pag-atake, pahiran sa mga unggoy ang ilang mga lawas ug isog kaayong natural nga pangontra sa insekto—ang lawaylaway sa usa ka matang sa labod sa lasang. Ang mga labod magpagawas ug duha ka substansiya nga epektibong pangontra batok sa mga insekto. Sa pagkatinuod, ang ilang mga lawaylaway mas isog pa kay sa hinimo sa tawo nga pangontra sa insekto nga gigamit sa militar!
Busa, sa panahon sa ting-ulan, ang talinison-ug-ulong unggoy mangulikot sa mga panit sa kahoy o sa mga bungdo sa anay nga mangitag upat-ka-pulgadang gidak-on nga mga labod. Sa dihang makakita siyag labod, iyang ihidhid ang labod mismo sa iyang tibuok lawas—gikan sa ulo ngadto sa tiil. “Pinangita gayod sa mga unggoy ang mga labod nga usahay upat kanila magtinabangay sa usa ka labod,” nag-ingon ang Journal of Chemical Ecology. Bisan ang naandan nga paggrupogrupo sa mga unggoy, nga dayag panahon sa tingpangaon ug sa ubang mga okasyon, ihiklin sa dihang ang mga unggoy makakitag usa ka labod nga ihidhid sa ilang mga lawas.
[Hulagway sa panid 15]
Lawaylaway sa labod
[Credit Line]
Thomas Eisner/Cornell University
[Picture Credit Line sa panid 15]
Dr. Zoltan Takacs