Nagpatahom Lang ba Sila?

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA

NAKAMATIKOD ka ba sukad nga ang mga langgam morag nagsige lang ug paghindik sa balhibo? Morag wala silay laing ginahimo matag adlaw kondili magtusiktusik sa ilang mga balhibo. Maperiko man o pelican, goryon o flamingo, adlaw-adlaw nila kining himoon. Ngano? Gusto lang ba nila nga matahom tan-awon?

Ang tinuod nga katarongan maoy labaw pa niana. Ang mga langgam nagkinahanglan ug panahon sa paghindik sa balhibo sama ra sa ayroplano nga kinahanglang ayohon. Sa pagkatinuod, ang maayong pagkamentinar nga balhibo moresultag kinabuhi ug kamatayon sa mga langgam. Ang ilang mga balhibo madaot tungod sa pagsigeg gamit, ug ang paghindik sa balhibo dili lamang makapahinlo ug makapatangtang sa mga insekto kondili makaabag usab sa maayong pag-obra niini sa paglupad.

Ang adlaw-adlaw nga rutina sa paghindik naglangkit ug pag-akob sa mga sima sa balhibo sa langgam nga nabitas. Kon ang mga sima maayong pagkapikot, ang balhibo moobra ug maayo dihang magpabuylo ug lupad ang langgam. “Duha ka grupo sa mga balhibo nagkinahanglan

ug maayong pag-atiman,” nag-ingon ang Book of British Birds, “ang mga balhibo sa pako nga gamiton sa paglupad ug ang balhibo sa ikog nga gamiton sa pagpangulin.”

Ang mga langgam magsige usab ug tangtang sa mga insekto. Gawas pa nga makadaot kini sa panglawas sa langgam, ang gigming nga mga insekto mokaon ug mga balhibo. Ang mga biologo nakamatikod nga ang mga langgam nga daot ug mga sungo dili makapanghindik ug maayo ug, tungod niini, ang ilang mga balhibo daghan ug insekto kay sa normal nga mga langgam. Aron dali nga matangtang ang mga insekto, ang ubang mga matang sa langgam magpadugok pa gani ug mga hulmigas, diin ang formic acid niini nagsilbing epektibong pangpatay sa insekto.

Sa kataposan, ang mga balhibo kinahanglang malanahan. Alang sa mga langgam sa tubig ang lana sa mga balhibo nagsilbing proteksiyon aron dili kini mabasa, ug ang tanang langgam mas maproteksiyonan sa klima gumikan sa maayo nga pagkalana nga mga balhibo. Diin man gikan kining maong lana? Gikan sa usa ka linain nga glandula nga gitawag ug preen gland, nga nahimutang ibabaw lamag diyutay sa ikog, magpagawas ug lana ug talo, nga mapailobong ibalhin sa langgam diha sa iyang balhibo. Ang mga balhibo nga gamiton sa paglupad mahatagan na usab ug linain nga pagtagad niining paagiha.

Busa dili nato hunahunaon nga nag-usik-usik lang ug panahon ang langgam sa paghindik sa iyang balhibo. Tinuod, kining maong proseso makatabang sa langgam sa pagpabiling matahom tan-awon, apan kini makatabang usab kanila nga makapabiling himsog. Diha sa kalibotan sa mga langgam, ang paghindik sa balhibo makaluwas sa ilang kinabuhi.

[Diagram/Mga hulagway sa panid 24]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Shaft

Sima

Barbule

Barbicel

[Hulagway]

Pinaagi sa paghindik sa mga langgam sa ilang balhibo, ang gigming nga mga parte sa balhibo nga nabitas mapikot, sa ingon nag-paakob sa mga sima

[Picture Credit Line sa panid 23]

Cortesía del Zoo de la Casa de Campo, Madrid

[Picture Credit Lines sa panid 24]

Pelican: Foto: Loro Parque, Puerto de la Cruz, Tenerife; parrot: Cortesía del Zoo de la Casa de Campo, Madrid