Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsay Angay Nakong Buhaton Kon ang Uban Motug-an sa Ilang mga Problema Kanako?

“Dunay usa ka dalagita sa among eskuylahan. Ang iyang mga ginikanan hapit nang magbulag, ug ang iyang mga grado misugod na sa pag-us-os. Kasagaran itug-an niya kanako ang mga problema sa iyang pamilya.”​—Jan, 14 anyos.

“Dunay usa ka dalagita sa among eskuylahan nga mitug-an kanako nga nakigsekso siya sa usa ka batan-ong lalaki. Namabdos siya ug iya kining gipakuha nga wala gani masayod niana ang iyang mga ginikanan.”​—Mira, 15 anyos.

HUNAHUNAA nga nakig-estorya ka sa usa ka higala o usa ka eskolmet. Dayon iyang “gipahungaw” kanimo ang usa ka problema.a Tingali aduna siyay mga problema nga sagad masinati sa mga tin-edyer​—mga sinina, kuwarta, panagway, katalirongan, grado. Sa laing bahin, lagmit aduna siyay mga problema nga mas bug-at ug mas malisod.

Ang kahimtang sa Tinipong Bansa nag-ilustrar kon unsa ka grabe ang mga problema sa mga batan-on. Sumala sa magasing Newsweek, “gibanabana sa National Institutes of Mental Health (NIMH) nga 8 porsiyento sa mga tin-edyer ug 2 porsiyento sa mga bata (nga ang uban 4 anyos pa ang edad) ang adunay mga simtoma sa depresyon.” Ang laing surbi nag-ingon: “Halos 97 sa matag 1,000 ka babaye nga nag-edad ug 15-19​—usa ka milyong tin-edyer nga mga Amerikana​—ang momabdos kada tuig. Ang kadaghanan ning maong mga pagmabdos​—78 porsiyento—​wala planoha.” Dayon anaay minilyong batan-on nga nagkinabuhi diha sa dili-maayong mga kahimtang sa panimalay. Libolibo ang nabiktima sa pisikal o seksuwal nga pag-abuso. Kapin sa katunga sa kuwarto-anyo nga mga estudyante sa hayskul sa T.B. ang nag-abuso sa alkoholikong ilimnon. Ang makapatugawng gidaghanon sa mga batan-on nagsagubang sa abnormalidad sa pagkaon.

Dili ikatingala nga daghang batan-on ang nanginahanglan gayod ug kasuginlan ug kasumbongan sa ilang mga problema! Ug subsob nga ang unang tawo nga ilang duolon mao ang ilang katalirongan. Unsay angay nimong buhaton kon ikaw maoy sumbongan sa imong higala sa iyang problema? Kon ikaw usa ka Kristohanon, dili ka gayod matingala kon ilang himoon kana. Ang Bibliya nagsugo sa mga Kristohanon nga mahimong “panig-ingnan” sa panggawi ug magmakataronganon. (1 Timoteo 4:12; Filipos 4:5) Busa ang ubang mga batan-on​—nga naglakip sa mga dili-magtutuo​—gusto gayod tingaling mosumbong sa ilang mga problema kanimo. Nan, unsaon man nimo pagdumala ang maong kahimtang? Ug komosta man kon imong gibati nga wala kay ikatabang sa pipila niya ka problema?

Ang Pagkahimong Maayong Tigpaminaw

Ang Bibliya nag-ingon nga dunay “panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:7) Sa dihang dunay problema ang usa ka tawo ug gusto niyang makigsulti kanimo, kasagaran ang labing maayong butang nga buhaton mao ang pagpaminaw lamang. Gani, ang Bibliya nagsaway sa pagpakabungol sa “pagtuaw sa timawa.” (Proverbio 21:13) Lagmit milabay una ang pipila ka panahon una pa makabatog kaisog ang imong higala sa pagpakigsulti bahin sa maong butang. Ang imong pagkaandam maminaw hayan makapasayon kaniya sa pagsulti. “Kasagaran pasagdan lang nako siyang mosulti,” matod pa sa usa ka batan-ong Kristohanon nga ginganlag Hiram. “Pasultihon lang nako siya kon unsay anaa sa iyang hunahuna, ug maningkamot ako sa pagsabot kaniya.” Sa susama si Vincent nag-ingon: “Usahay gusto lang gayod nilang mosulti.”

Busa ang imong higala wala tingali magdahom nga sulbaron nimo ang iyang mga problema. Ang iya lang tingaling gikinahanglan mao ang usa ka maayong tigpaminaw. Busa paminaw! Paningkamoting dili ka mabalda sa imong palibot o mosagbat nga wala kinahanglana. Ang imo lamang presensiya ug pagpaminaw dako na kaayog ikatabang kaniya. Kini nagpakita nga ikaw nahingawa gayod kaniya.

Nagkahulogan ba kini nga dili ka gayod mosulti bisag unsa agig sanong? Nagdepende kanag dako sa matang sa problema. Kasagaran, nahiangay ang mahunahunaon ug maluloton nga mga pulong. (Proverbio 25:11) Pananglitan, kon ang imong higala nakaagom sa usa ka personal nga trahedya, labing maayo tingali ang pagpahayag sa imong mga pahasubo. (Roma 12:15) Ang Proverbio 12:25 nag-ingon: “Ang pagkamabalak-on diha sa kasingkasing sa usa ka tawo maoy magpatikuko niini, apan ang maayong pulong mao ang makapalipay niini.” Tingali ang pagdasig kaniya mao ray gikinahanglan. Ipahayag ang imong pagsalig nga molampos ra siya sa pagsagubang sa maong suliran. Ang mga pahayag nga sama sa “Nakasabot ko kon nganong ingon niana ang imong gibati” o “Gikasubo nako nga naagoman nimo kining hitaboa” magpahibalo sa imong higala nga ikaw sinsero ug buot nimo siyang tabangan.

Bisan pa niana, ang Proverbio 12:18 nagpasidaan: “Adunay nagapamulong nga walay paghunahuna sama sa mga dunggab sa espada.” Hinungdanon nga likayan ang pagsulti sa mga komentong sama sa “Gamay ra man nang problemaha,” “Kalimti na lang god na,” o “Dili ka angayng mobatig ingon niana.” Pagbantay usab nga dili nimo pakamenoson ang problema pinaagi sa pagpasiaw. Dali rang mohinapos ang imong higala nga wala kay pagtahod sa iyang pagbati.​—Proverbio 25:20.

Apan, komosta man kon wala kay ikasulti nga nahiangayng mga pulong? Magmatinud-anon lang. Sultihi ang imong higala nga wala ka gayod mahibalo kon unsay angay nimong isulti apan andam ka gihapon sa pagtabang kaniya. Pangutan-a siya, “Unsay akong ikatabang?” Oo, aduna tingaliy pipila ka praktikal nga mga butang nga imong mahimo aron mogaan ang iyang problema.​—Galacia 6:2.

Pagtanyag ug Mahigalaong Tambag

Komosta man kon kinahanglang tambagan ang imong higala? Siyempre, ingong batan-on, diyutay ka pag kasinatian. (Proverbio 1:4) Busa dili ka tingali angayang mohatag ug tambag sa matag problema. Apan, ang Salmo 19:7 nag-ingon: “Ang pahinumdom ni Jehova kasaligan, nga nagahimo nga maalamon sa walay kasinatian.” Oo, bisan pag ikaw “walay kasinatian,” lagmit aduna kay igong kahibalo sa mga prinsipyo sa Bibliya nga makatabang tingali sa imong higala nga nanginahanglan. (Proverbio 27:9) Ayaw siyag sermoni, kondili ipaambit kaniya ang pipila ka punto gikan sa Bibliya. Panukiduki kon dili ka segurado kon unsang mga prinsipyoha sa Bibliya ang mapadapat. Latas sa katuigan ang artikulo sa “Mga Batan-on Nangutana . . .” niining magasina nakapatik nag daghang pinasukad-sa-Bibliyang mga tambag mahitungod sa nagkalainlaing mga ulohan. Ang laing bililhong tuboran sa impormasyon mao ang librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on​—Mga Tubag nga Mosaler.b

Hayan makatabang ang pagpaambit sa imong mga eksperyensiya. Basig aduna ka pay pipila ka praktikal nga mga sugyot. Nga dili ipamugos ang imong mga panghunahuna, imong ikapatin-aw kon unsay nakatabang kanimo. (Proverbio 27:17) Apan, hunahunaa kanunay nga lainlain ang matag kahimtang. Ang misaler kanimo basin dili mosaler sa uban.

Mga Pasidaan

Ayaw hatagig daghang panahon ang pagpamati sa mga problema sa mga batan-on nga wala mahadlok kang Jehova o wala magtahod sa Kristohanong mga sukdanan. Kadaghanan sa ilang mga problema maoy resulta tingali sa usa ka estilo sa pagkinabuhi nga wala mahiuyon sa Bibliya. Ang pagsulay sa pagtabang niadtong wala manumbaling sa tambag sa Bibliya mahimong makapahigawad ninyong duha. (Proverbio 9:7) Gawas pa, makabati ka pag daghang way-hinungdan o malaw-ay pa ganing mga sinultihan. (Efeso 5:3) Busa kon mobati kang dili-komportable sa inyong panaghisgot, magmaisogon sa pag-ingong dili ka makatabang o nga dili ka ganahan sa maong ulohan.

Magbantay kon ang usa ka kaatbang sa sekso mosulay sa pagsugid sa iyang kinasulorang mga pagbati nganha kanimo. Ang Bibliya nagpasidaan nga ang kasingkasing malimbongon. (Jeremias 17:9) Ang pagpakigsuod makapukaw sa romantikong mga pagbati ug motultol pa gani ngadto sa seksuwal nga imoralidad.

Dugang pa, ayaw pagpanaad nga dili ka gayod manugilon sa laing tawo. Mapainubsanong ilha nga ang usa nga nakigsulti kanimo nagkinahanglan pa tingalig dugang tabang kay sa imong ikahatag.​—Proverbio 11:2.

Kon Kanus-a Gikinahanglan ang Tabang Gikan sa Uban

Sa daghang kahimtang ang labing maayong butang nga buhaton mao nga ikaw magpatabang sa uban kon unsaon pagtabang sa imong higala. Si Mira, nga gikutlo sa sinugdan, miingon: “Wala gyod ko mahibalo kon unsaon pagtabang sa akong eskolmet. Busa nakigsulti ako sa usa ka ansiyano sa kongregasyon bahin niana, ug mihatag siyag maayo kaayong tambag kon unsaon pagtabang kaniya.” Oo, sulod sa Kristohanong kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, dunay eksperyensiyadong mga lalaki nga makaabag kanimo. (Efeso 4:​11, 12) Ang ansiyano misugyot nga dasigon ni Mira ang iyang eskolmet sa pagpakig-estorya sa iyang mga ginikanan. Gidawat sa maong dalagita ang tambag ni Mira. Matod ni Mira: “Miarang-arang ang iyang kahimtang. Karon gusto na niyang masayod pa ug dugang bahin sa Bibliya.”

Komosta kon isigka-Kristohanon ang mosumbong kanimo sa iyang problema? Natural na lang nga gusto nimong motabang kutob sa imong maarangan. (Galacia 6:10) Kon gibati nimo nga siya nagkalayo na gikan sa moral nga mga sukdanan ni Jehova, ayawg kahadlok sa ‘pagsulti sa tinuod’ ngadto kaniya. (Efeso 4:25) Magmatinud-anon apan dili magpakamatarong sa kaugalingon. Ang imong pagkaandam sa pagsulti sa tinuod maoy timailhan sa usa ka tinuod nga higala.​—Salmo 141:5; Proverbio 27:6.

Sa maong kahimtang, kinahanglan usab nga dasigon nimo ang imong higala nga mangayog tabang​—gikan sa iyang mga ginikanan, usa ka ansiyano, o usa ka hamtong nga Kristohanon nga iyang gitahod. Kon milabay na ang taastaas nga panahon ug wala pa siya makig-estorya kang bisan kinsa, basin kinahanglang makig-estorya ka sa laing tawo para kaniya. (Santiago 5:13-15) Nagkinahanglan ka tingalig kaisog sa paghimo niana, apan nagpakita kana nga ikaw nahingawa gayod ug gusto nimo kon unsay labing maayo para sa imong higala.

Siyempre, si Jehova wala magdahom nga imong sulbaron ang problema sa tanang tawo. Apan kon dunay usa ka tawo nga mosumbong kanimo sa iyang problema, dili ka kinahanglang mobating walay mahimo. Ipadapat ang imong Kristohanong pagbansay, ug pamatud-i nga ikaw usa ka “tinuod nga higala.”​—Proverbio 17:17.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Sa pipila ka kahimtang labing maayo nga magpatabang ka para sa usa ka higala nga adunay problema