Dangpanan sa Nameligrong Mapuo nga mga Tanom ug mga Mananap
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA
ANG mga tanom ug mga mananap bisan asa sa kalibotan nameligrong mapuo. Ang ubang siyentipiko nagbanabana nga libolibong espisye ang mapuo tuigtuig. Maayo na lang kay ang kabukiran maoy usa ka luwas nga lugar alang sa mga tanom ug mga mananap nga kaniadto daghan kaayo diha sa kapatagan. Apan niining mga dapita, nameligro gihapon silang mapuo tungod sa polusyon ug pagpanghilabot sa tawo. Kini ang nagakahitabo sa Uropa, ang usa sa labing daghang tawo sa kalibotan.
Sa Pyrenees, ang kabukiran nga nag-ulang sa Pransiya ug Espanya, daghang parke sa nasod nagsilbing luwas nga puy-anan sa mga tanom ug mga mananap. Niining giproteksiyonan nga mga lugar, ang mga bisita makakita sa dapit nga nahimong dangpanan sa daghang nameligrong mapuo nga mga tanom ug mga mananap. Atong susihon kini nga mga parke.
Mga Tanom ug mga Mananap nga Nameligrong Mapuo
Mga bulak. Ang uban sa kinanindotan nga ihalas nga mga bulak nanubo sa gihabogon nga kapin sa 1,500 metros. Ang mga bulak nga snow gentian ug trumpet gentian (1), nga may hayag nga pagkaasul nga mga gihay, milukop diha sa mga bakilid. Sa ubos-ubos sa bakilid, nanubo uban sa mga kahoyng beech ang nameligrong mapuo nga lady’s-slipper nga orkid (2). Daghang mahigugmaon ug kinaiyahan magpanon sa pagtan-aw niini tuigtuig, busa ang mga tigbantay sa lasang nag-asayn ug guwardiya 14 oras sa usa ka adlaw sa pagseguro nga dili daoton o ibton kining mga tanoma.
Mga alibangbang. Ang wala matandog nga kabalilihan nga nalukop sa ihalas nga mga bulak nahimong dangpanan sa mabulokong mga alibangbang. Ang dagkong Apollo butterfly (3), nga ang pako dunay puntik-puntik nga pula, naglupad-lupad diha sa tunokong mga tanom. Ang asul ug pulahon nga mga alibangbang (4) sa pamilyang Lycaenidae naglupad-lupad sa gagmayng mga bulak. Ang painted-lady ug tortoiseshell nga mga alibangbang naglupad-lupad diha sa habog-habog nga mga bakilid.
Mga mananap. Daghang dagkong mga mananap nga sus-an sa Uropa ang naglibod-libod kaniadto sa dakong kapatagan sa kontinente. Ang uban hapit nang mapuo kay gipangayam. Pipila na lay nabuhi nga mga lobo, oso, lynx (5) bison, chamois, ug ihalas nga mga kanding (6) sa kabukiran o sa layo-layo nga amihanan. Kining mga mananapa dinhi sa reserbasyon sa Pyrenees maoy dayag nga pahinumdom nga kaniadto daghan kaayong mga mananap niining mga bukira. Nabalaka ang ubang mga bisita kon unsa kahay mahitabo niining mga mananap nga hapit nang mapuo.
Makasalig kita nga ang Maglalalang, si Jehova, ang Usa nga ‘nanag-iya sa mga taluktok sa kabukiran,’ nahingawa sa ihalas nga mga mananap sa kabukiran. (Salmo 95:4) Diha sa usa sa mga salmo, ang Diyos nag-ingon: ‘Ako ang tanang ihalas nga mga mananap sa lasang, ang mga mananap sa linibong kabukiran. Nailhan ko ang tanang pak-an nga mga linalang sa kabukiran.’ (Salmo 50:10, 11) Makatuo gayod kita nga ang mga mananap sa kabukiran dili gayod mangahanaw tungod kay nahingawa si Jehova sa yuta ug sa mga linalang diha niana.
[Mga hulagway sa panid 16, 17]
1 Trumpet gentian
2 Lady’s-slipper orchid
3 Apollo butterfly
4 Copper butterfly
5 Lynx
6 Mountain goat
[Credit Line]
La Cuniacha