Mga Batan-on Nangutana

Angay Bang Moundang Kog Eskuyla?

Para nimo, asa ka taman moeskuyla?

․․․․․

Para sa imong ginikanan, asa taman ang ilang gusto nga imong matapos?

․․․․․

PAREHAS ba ang imong tubag nianang duha ka pangutana? Bisag parehas ang imong tubag niana ug nag-eskuyla ka pa karon, duna tingali mga higayon nga gusto ka nang moundang. Mibati ka ba ug sama niining mosunod?

● “Usahay kapoyon kaayo ko nga dili ko ganahang mobangon. Maghunahuna ko, ‘Nganong moeskuyla pa man ko ug magtuon sa mga butang nga dili nako mapuslan?’”—Rachel.

● “Gikapoy na kog ineskuyla mao nga gusto na kong moundang ug manarbaho na lang. Morag naghagohago lang ko. Maayo pag manarbaho kay makakuwarta pa.”—John.

● “Kada gabii upat ka oras kong maghimog homwork! Nabug-atan ko sa kadaghan sa asaynment, project, ug eksam—dili na nako ni maato ug gusto na kong moundang.”—Cindy.

● “Dihay bomb threat, tulo ka batan-on nga misulay paghikog, usa nga nadayonan gyod, ug mga gang nga nagrambol. Usahay mahadlok kaayo ko, ug gusto na kong moundang!”—Rose.

Nakasinati ka bag sama niana nga mga problema? Kon mao, unsa may hinungdan nga gusto kang moundang?

․․․․․

Tingali nagplano ka nang moundang. Apan, unsaon nimo pagkahibalo kon makataronganon ba o dili nga moundang kag eskuyla?

Makataronganon o Dili?

Nahibalo ka ba nga sa pipila ka nasod ang mga batan-on makagraduwar na human sa lima o walo ka tuig?

․․․․․

Apan sa ubang kayutaan, ang mga estudyante gidahom nga moeskuyla sulod sa napulo hangtod dose ka tuig. Busa, managlahi ang gitakdang edad o grado nga gisunod sa lainlaing nasod.

Dugang pa, sa pipila ka nasod gitugot nga himoon ang pag-eskuyla diha lang sa balay. Kini nga mga estudyante—nga gitugotan ug gipaluyohan sa ilang ginikanan—dili maisip nga nangundang pag-eskuyla.

Apan, kon nagplano ka na nga moundag eskuyla—sa balay man o sa eskuylahan—angay nimong tagdon kining tulo ka pangutana:

Unsay gitakda sa balaod? Sumala sa nahisgotan na, managlahi ang balaod sa lainlaing nasod bahin sa gidugayon sa pag-eskuyla. Pila ka tuig nga pag-eskuyla ang gitakda sa balaod sa inyong lugar? Natapos na ba nimo kana? Dili maayo kon dili nimo sundon ang gitakda sa balaod kay paglapas kana sa tambag sa Bibliya nga ‘magpasakop sa labawng mga awtoridad.’—Roma 13:1.

Nakab-ot na ba nako ang akong gitinguhang edukasyon? Unsang mga tumong ang gusto nimong makab-ot sa imong edukasyon? Dili ka pa ba segurado? Kinahanglang mahibalo ka ana. Kay kon dili, sama kag pasahero sa tren nga wala mahibalo kon asa moadto. Busa, uban sa imong ginikanan, tubaga ang mga pangutana diha sa kahon nga “Akong Gitinguhang Edukasyon,” sa panid 28. Kini makatabang kanimo sa pagseryoso sa pag-eskuyla ug makatabang usab nimo ug sa imong ginikanan sa pagplano kon asa taman ang imong edukasyon.—Proverbio 21:5.

Seguradong tambagan ka sa imong mga titser ug sa uban kon pila ka tuig ka angayng moeskuyla. Apan, ang imong ginikanan gihapoy modesisyon. (Proverbio 1:8; Colosas 3:20) Dili maayong moundang ka kon dili pa nimo makab-ot ang edukasyon nga gitinguha nimo ug sa imong ginikanan.

Unsay akong motibo sa pag-undang? Ayawg limbongi ang imong kaugalingon. (Jeremias 17:9) Sagad ipakamatarong sa usa ang iyang sayop nga desisyon.—Santiago 1:22.

Isulat dinhi ang makataronganong mga rason kon nganong moundang kag eskuyla.

․․․․․

Isulat dinhi ang pipila ka dili-makataronganong rason sa pag-undang.

․․․․․

Unsang makataronganong mga rason ang imong gisulat? Lagmit ang pipila ka pananglitan niana mao ang pagtabang sa pagsuportar sa inyong pamilya o pagsulod sa bug-os-panahong pag-alagad sa Diyos. Lagmit nga ang dili-makataronganong mga rason mao ang paglikay sa mga eksam o homwork. Ang hagit mao ang pag-ila kon makataronganon ba o dili ang imong motibo.

Tan-awa pag-usab ang imong gisulat nga mga rason, ug sa kamatinud-anon, gradohi kana gikan sa 1 ngadto sa 5 (1 ang dili kaayo importante, 5 ang labing importante). Kon moundang ka aron lang makalikay sa mga problema, lagmit makurat ka sa mahimong resulta niana.

Nganong Dili Maayong Moundang?

Ang pag-undag eskuyla samag pag-ambak sa tren, nga wala ka pa makaabot sa imong destinasyon. Lagmit dili ka komportable diha sa tren ug ang mga pasahero dili mahigalaon. Apan kon moambak ka sa tren, dili ka makaabot sa imong destinasyon ug lagmit mabaldado ka pa. Sa susama, kon moundang kag eskuyla, dili nimo makab-ot ang imong gitinguhang edukasyon ug lagmit moresulta kana sa mga problema, sama sa mosunod:

Dihadihang mga problema Lagmit mas malisdan ka sa pagpangitag trabaho, ug kon makakita ka man, hayan mas gamay kanag suweldo. Aron matagan-an ang imong adlaw-adlawng panginahanglan, basin kinahanglan kang motrabahog daghang oras ug lagmit mas lisod pa unya ang imong kahimtang kay sa imong nasinati karon sa eskuylahan.

Wala damhang mga problema Gipakita sa mga panukiduki nga kadtong miundang sagad dili maayog panglawas, sayong nakabatog mga anak, nangapriso, ug nagsalig sa sustento sa gobyerno.

Siyempre, dili garantiya nga malikayan nimo ang maong mga problema kon makahuman kag eskuyla. Apan kon moundang ka, mas dakog purohan nga magkalisodlisod ka.

Mga Benepisyo sa Dili Pag-undang

Tinuod, kon nahagbong ka sa eksam o naglisod sa klase, lagmit gusto ka nang moundang—nga dili na maghunahuna sa motunghang mga problema sa umaabot. Apan sa dili pa nimo kana buhaton, tagda ang giingon sa mga estudyante nga gihisgotan ganina kon sa unsang paagi sila nakabenepisyo tungod kay wala sila moundang.

● “Nakakat-on ko nga mahimong malahutayon ug porsigido. Nakakat-on sab ko nga aron molampos, kinahanglan kong maningkamot. Kay wala ko moundang, daghan kog nakat-onan nga magamit unya nako sa pagpanarbaho.”—Rachel.

● “Nahibalo na ko karon nga kon magkugi ko, makab-ot nako ang akong mga tumong. Nagtuon kog teknikal nga kurso sa hayskul nga akong magamit inig-aplay nakog trabaho ingong press mechanic.”—John.

● “Ang pag-eskuyla nakapauswag sa akong katakos sa pagsulbad ug mga problema. Ang pagkakat-on kon unsaon pagsulbad sa mga problema diha sa eskuylahan, sa akong pagpakiglabot sa uban, ug sa uban pang problema sa kinabuhi nakatabang gayod kanako nga mohamtong.”—Cindy.

● “Ang eskuylahan nag-andam kanako sa pagsagubang sa mga kalisdanan nga akong masinati unya sa trabahoan. Nakaatubang sab kog mga situwasyon nga nagpalihok kanako sa pagsusi sa akong baroganan mao nga nalig-on ang akong pagtuo sa Diyos.”—Rose.

Ang maalamong hari nga si Solomon misulat: “Mas maayo pa ang kataposan sa usa ka butang kay sa sinugdan niini. Mas maayo pa ang mapailobon kay sa mapahitas-on sa espiritu.” (Ecclesiastes 7:8) Busa, imbes moundang, magmapailobon sa pagsulbad sa mga problema sa eskuylahan. Kon imo kanang buhaton, imo unyang mapamatud-an nga moresulta kana sa imong kaayohan.

Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Young People Ask” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype

ANGAYNG PALANDONGON

● Sa unsang paagi ang paghimog dali kab-otong mga tumong makatabang sa imong pag-eskuyla?

● Nganong hinungdanon nga mahibalo kang daan kon unsa ang gusto nimong trabaho inigkahuman nimog eskuyla?

[Kahon/Mga hulagway sa panid 27]

KON UNSAY GISULTI SA UBANG BATAN-ON

“Diha sa eskuylahan, naugmad nako ang hilig sa pagbasa. Nindot kaayong makat-onan ang hunahuna ug pagbati sa uban pinaagi sa pagbasa.”

“Lisod para nako ang pagtakdag eskedyul. Apan kon wala ko moeskuyla, samot na seguro! Sa eskuylahan nakakat-on ko sa pagsunod sa akong eskedyul ug sa pag-una sa mas importanteng mga butang.”

[Mga hulagway]

Esme

Christopher

[Kahon sa panid 28]

AKONG GITINGUHANG EDUKASYON

Ang pangunang tumong sa edukasyon mao nga tabangan ka nga makakitag trabaho aron masustentohan ang imong kaugalingon ug ang imo unyang pamilya. (2 Tesalonica 3:10, 12) Nakadesisyon ka na ba kon unsa nga trabaho ang gusto nimo ug kon sa unsang paagi ang imong pag-eskuyla motabang kanimo nga maandam niana? Aron masayran nimo kon husto ba ang imong gipiling edukasyon, tubaga ang mosunod nga mga pangutana:

Unsa ang akong mga katakos? (Pananglitan, maayo ba kong makiglabot sa uban? Hilig ba kog manomanong trabaho, sama sa pagpanggama o pagpangreper ug mga butang? Maayo ba kong moanalisar ug mosulbad ug mga problema?)

․․․․․

Unsa nga mga trabaho ang haom sa akong mga katakos?

․․․․․

Unsa nga mga trabaho ang mahimong masudlan sa among lugar?

․․․․․

Unsay akong ginatun-an karon diha sa eskuylahan nga magamit unya nako sa pagpanarbaho?

․․․․․

Unsa pay mahimo nakong tun-an sa eskuylahan nga makatabang kanako sa pagkab-ot sa akong mga tumong?

․․․․․

Hinumdomi nga ang imong tumong mao ang pagbaton ug igong edukasyon nga imo unyang magamit. Busa ayaw pod paghinobra, nga magsige na lag eskuyla—nga daw dili ka na manaog sa “tren” aron lang makalikay sa mga responsibilidad sa pagkahamtong.

[Kahon sa panid 29]

ALANG SA MGA GINIKANAN

“Laay kaayong motudlo ang among mga titser!” “Daghan kaayo kog homwork!” “Lisod kaayong makapasar—nganong moeskuyla pa man ko?” Tungod niana nga mga problema, daghang batan-on ang gustong moundag eskuyla bisag wala pa nila makab-ot ang igong edukasyon aron makasulod ug trabaho. Kon ang imong anak gustong moundag eskuyla, unsay imong buhaton?

Susiha kon unsay imong panglantaw sa edukasyon. Giisip ba nimo sa una nga ang pag-eskuyla maoy pag-usik ug panahon—nga samag ‘sentensiya sa prisohan’ nga kinahanglan nimong antoson hangtod makabaton kag mas nindot nga mga tumong? Kon mao kanay imong tinamdan, basig natakdan ang imong mga anak. Sa pagkatinuod, ang hustong edukasyon motabang kanila sa pagbatog ‘praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna’ nga ilang gikinahanglan aron molampos inigkahamtong na.—Proverbio 3:21.

Tabangi siya ug itagana ang mga galamiton. Adunay mga estudyante nga makakuha untag taas nga grado kon nahibalo lang sila kon unsaon pagtuon—o kon duna untay komportableng lugar diin sila makatuon. Ang maayong lugar mahimong maglakip sa hapsayng lamesa nga may igong kahayag ug galamiton sa pagpanukiduki. Imong matabangan ang imong anak nga mouswag—sa sekular man o sa espirituwal—pinaagi sa pagbansay kaniya ug pagtaganag maayong dapit diin siya makapamalandong.—1 Timoteo 4:15.

Himoa ang imong papel. Isipa ang mga magtutudlo ug mga guidance counselor ingong mga kaabag, dili mga kaaway. Himamata sila. Ipakigsulti kanila ang mga tumong ug mga problema sa imong anak. Kon ubos ang mga grado sa imong anak, susiha kon ngano. Pananglitan, nahadlok ba siya nga kon mohawod siya sa klase daogdaogon siya? Duna ba siyay problema sa iyang magtutudlo? Komosta man ang iyang mga subject? Kinahanglan nga ang iyang kurikulum dili sobra ka sayon apan dili sab sobra ka lisod. Lain pang posibleng problema: Ang imo bang anak dunay suliran sa panglawas, sama sa halap nga mata o diperensiya sa pagkat-on (learning disability)?

Kon himoon nimo ang imong papel sa pagbansay sa imong anak, sa sekular ug sa espirituwal, dakog purohan nga molampos siya.—Proverbio 22:6.

[Hulagway sa panid 29]

Ang pag-undag eskuyla samag pag-ambak sa tren, nga wala ka pa makaabot sa imong destinasyon