Ang Book of Martyrs ni Jean Crespin

NIADTONG 1546, 14 ka lalaki sa Meaux, France ang gihukmang erehes ug gipasunog nga buhi. Unsay ilang krimen? Sila nagtigom diha sa pribadong mga balay, nag-ampo, nag-awit ug mga salmo, nagsaulog sa Panihapon sa Ginoo, ug nagpahayag nga dili gayod nila dawaton ang mga idolo nga gipasimba sa Papa.

Sa adlaw nga patyon sila, gikuwestiyon sa Romano Katolikong magtutudlo nga si François Picard ang ilang pagtulon-an bahin sa Panihapon sa Ginoo. Agig tubag, gikuwestiyon usab nila ang pagtulon-an sa Katoliko bahin sa transubstantiation, nga ang tinapay ug bino nga gigamit panahon sa maong pagsaulog mahimo konong unod ug dugo ni Jesus. ‘Ang tinapay ba samag lami sa karne o ang bino sama sa dugo?’ nangutana ang mga hinukman.

Bisan tuod may punto sila ug ang magtutudlo wala makatubag, ang 14 ka lalaki gigaid sa mga estaka ug gisunog. Kadtong wala putlig dila nag-awit ug mga salmo. Aron dili madungog ang ilang pag-awit, ang mga pari nga nagtindog sa palibot miawit ug mas kusog pa kay sa naandan. Pagkaugma, sa mao gihapong dapit, giproklamar ni Picard nga ang 14 ka lalaki sakiton sa impiyerno sa walay kataposan.

Sa katuigan sa 1500, ang Europe maoy peligrosong dapit alang niadtong lahig relihiyosong pagtuo. Daghan nga mikuwestiyon sa mga doktrina sa simbahan ang nakaagom sa makalilisang nga paglutos. Ang usa ka tuboran sa impormasyon bahin sa maong mga pag-antos mao ang basahon ni Jean Crespin nga Le Livre des martyrs (Book of Martyrs), nga gipatik sa Geneva, Switzerland, niadtong 1554. Nailhan usab kini nga Histoire des martyrs.a

Usa ka Abogado Miduyog sa Repormasyon

Si Crespin natawo niadtong 1520, sa Arras, nga nahimutang karon sa amihanang France, ug siya nagtuon ug abogasiya sa Louvain, Belgium. Lagmit didto niya unang nasayran ang pagtulon-an sa mga Repormista. Niadtong 1541, si Crespin miadto sa Paris aron motrabaho ingong sekretaryo sa usa ka inilang huwes. Nianang panahona, iyang nasaksihan sa Place Maubert, Paris, ang pagsunog kang Claude Le Painctre, nga gihukmang erehes. Nakadayeg kaayo si Crespin sa pagtuo niining batan-ong platero, kinsa gipatay tungod sa gitawag ni Crespin nga “pagpahayag sa kamatuoran ngadto sa iyang ginikanan ug mga higala.”

Nianang panahona, si Crespin nagtrabaho ingong abogado sa Arras. Apan, sa wala madugay giakusar siya ingong erehes tungod sa iyang bag-ong pagtuo. Aron dili siya mapasakaag sumbong, siya miadto sa Strasbourg, France, ug sa ulahi mipuyo sa Geneva, Switzerland. Didto, nakauban ni Crespin ang mga tigpaluyo sa Repormasyon. Iyang gibiyaan ang pagkaabogado ug nahimo siyang tig-imprenta.

Si Crespin nagpatik sa relihiyosong mga sinulat sa mga Repormador, sama ni John Calvin, Martin Luther, John Knox, ug Theodore Beza. Iyang giimprenta sa Gregong pinulongan ang bahin sa Bibliya nga sagad gitawag ug Bag-ong Tugon, ug ang Bibliya—sa katibuk-an o ang bahin niana—sa Iningles, Italyano, Kinatsila, Latin, ug Pranses. Apan, si Crespin nailado tungod sa iyang basahon nga Book of Martyrs. Niana iyang gisulat ang mga ngalan niadtong gipamatay tali sa 1415 ug 1554 tungod sa sumbong nga pagkaerehes.

Ang Katuyoan sa Pagsulat ug Basahon Bahin sa mga Martir

Kadaghanan sa mga basahon nga gipatik sa mga Repormador nagsaway sa pintas nga mga buhat sa kadagkoan sa Katoliko. Kana nagdasig sa mga tawo pinaagi sa pagpakita nga ang “pagkabayani” nga gihimo sa Protestanteng mga martir maoy susama sa pag-antos nga naagoman sa mga alagad sa Diyos kaniadto, lakip na sa mga Kristohanon sa unang siglo. Aron matagan-an ang iyang mga isigka-Protestante ug ehemplo nga angayng sundon, si Crespin naghimog listahan niadtong nangamatay tungod sa ilang pagtuo.b

Ang basahon ni Crespin naundan ug rekord sa mga husay, imbestigasyon, ug mga pamatuod sa mga saksi, maingon man sa mga testimonya nga gisulat sa mga akusado samtang sila nabilanggo. Lakip usab niana ang mga sulat sa pagdasig nga gipadala ngadto sa mga binilanggo, nga ang uban niana napunog mga kinutlo gikan sa Bibliya. Para kang Crespin, ang pagtuo sa mga magsusulat “angayng hinumdoman kanunay.”

Kasagaran sa gihisgotan sa basahon ni Crespin mao ang mga doktrina nga kanunayng gilantugian sa mga Katoliko ug Protestante. Pananglitan, naglalis sila bahin sa paggamit ug mga imahen diha sa pagsimba, sa purgatoryo, ug sa pag-ampo alang sa mga patay, maingon man sa pagsubli-subli sa halad ni Jesus panahon sa Misa ug sa pag-ila sa papa ingong hawas sa Diyos.

Ang Book of Martyrs maoy testimonya sa mga kontrobersiya ug pagpihig nga kaylap kaayo niadtong makalilisang nga panahon. Bisag ang gihisgotan ni Crespin mao lamang ang paglutos sa mga Katoliko sa mga Protestante, angay usab hinumdoman nga dihay panahon nga ang mga Protestante grabe usab nga naglutos sa mga Katoliko.

Sa tibuok kasaysayan, namansahan ang bakak nga relihiyon sa “dugo sa mga manalagna ug sa mga balaan ug sa tanang gipamatay ibabaw sa yuta.” Tin-aw nga ang dugo niadtong giila sa Diyos ingong maunongong mga martir nangayog hustisya. (Pinadayag 6:9, 10; 18:24) Lagmit nga ang pipila sa panahon ni Jean Crespin nga nag-antos ug namatay tungod sa ilang pagtuo sinserong nangita sa kamatuoran.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 12]

Ulohang panid sa basahon ni Crespin nga “Book of Martyrs” (1564 Edition)

[Hulagway sa panid 13]

Ang pagpatay sa mga Protestante atubangan sa Pranses nga hari nga si Henry II ug sa iyang harianong panimalay

[Picture Credit Line sa panid 13]

Images, both pages: © Société de l’Histoire du Protestantisme Français, Paris