Yuta sa mga Torre—Kabukiran sa Svaneti
KAMI nanghawid pag-ayo sa sagbayan ug nanambo gikan sa ibabaw sa 800 anyos nga batong torre sa nasod sa Georgia. Sa among nahimutangan nga mga 25 metros ang gihabogon, among nakita ang uban pang karaang mga torre sa balangay sa Mestia, ang rehiyonal nga kaulohan sa Svaneti.
Ang hanayhayng walog, nga puno sa lunhawng kabalilihan, tataw kaayo tungod sa habog, natabonag-yelong kabukiran sa among palibot. Nahingangha kaayo mi niining dapita, nga daw mibalik mi sa karaang panahon. Sa pagkatinuod, tuyo gyod namong adtoon kining gibantog nga mga torre sa Svaneti.
Pagsuroy sa Lugar
Ang among pagpanaw sa bukirong dapit sa Svaneti nagsugod sa Zugdidi, Georgia, duol sa Black Sea. Niadtong buntaga walay panganod, ug amo nang makita ang maanindot, natabonag-yelong kabukiran. Sa nakaabot mi sa Inguri River, hinayhinay namo kining gisubay. Ang kalasangan abunda kaayo sa fern, azalea, lawrel, ug sa rhododendron nga may kremag-kolor nga mga bulak.
Pagkagabii, ang among grupo nakaabot sa matahom nga balangay sa Becho. Kini nahimutang sa tiilan sa maanindot kaayo nga Mount Ushba, nga may duha ka nagbuntaog nga granitong taluktok. Sama sa mga anunugba nga madani sa siga sa kandila, ang mga tawong hilig mosakag bukid madani sa titip, natabonag-yelong taluktok sa Mount Ushba. Kining bukira, nga may gihabogong 4,710 metros, sagad tawgong “Matterhorn sa Caucasus.”
Kay gipangapoy ug gipanggutom, mihapit mi sa usa ka magbalantayg karnero aron mopalit ug karnero, ug amo kining gipreparar para sa panihapon. Sa wala madugay, kauban sa maabiabihong mga higala nga Svan, among gisugba ug gipanihapon ang lamian kaayong mtsvadi, nga nailhan sa daghan ingong shish kebab. Amo kining gipares sa bag-ong haon nga Georgian-pagkalutong lavash, nipis nga tinapay nga giluto sa pugon. Dayon, nanginom mig tagsa ka kopang Saperavi, lamian nga pulang bino sa Georgia.
Pagkabuntag, mipaingon mi sa Mestia. Kining dapita ang among gihisgotan sa sinugdan niining artikuloha, nga sa dihang nanambo mi sa torre, nakaingon mi nga ang Svaneti maoy usa sa kinanindotan nga bukirong rehiyon sa kalibotan. Mga 45 kilometros gikan sa Mestia, sa kinapusoran sa kabukiran, nahimutang ang balangay sa Ushguli. Dinhi, dunay mga namuyo bisan sa gihabogong 2,200 metros. Ang Ushguli gitawag nga “kinahabogang balangay sa Europe nga gipuy-an hangtod karon.”
Aron maabot kining lugara, mitungas mi subay sa awaaw nga dalandalan sa bakilid, diin ang pikas bahin niini maoy lawom nga pangpang nga may suba sa ubos. Sa dihang nakaabot ra gyod mi sa Ushguli, nabaslan ang among kahago sa maanindot nga talan-awon—pundok sa mga balay nga naglibot sa karaang mga torre. Nagbuntaog sa unahan ang Mount Shkhara. Ang bukid nga naggilakgilak sa kaputi tungod sa yelo midan-ag pag-ayo sa lugom-asul nga panganod.
Ang 5,201 metros nga Mount Shkhara mao ang kinahabogang bukid sa Georgia, ug kini maoy bahin sa gitawag nga Bezengi Wall, 12 kilometros nga kutay sa kabukiran nga poparehog gihabogon. Bahin kini sa 1,207 kilometros nga kutay sa kabukiran nga gitawag ug Greater Caucasus. Bisan asa kami motan-aw, among makita ang lunhawng mga walog nga nindot kaayong tan-awon. Apan, wala kaayoy makaadto nianang mga waloga, gawas sa mga arisgado o sa mga taga-didto.
Ang mga Tawong Namuyo Dinhi
Ang mga Svan, dugay nang namuyo sa Svaneti, ug sila dunay kaugalingong pinulongan. Dugay na silang nailhan ingong mga tawo nga dili magpadominar kang bisan kinsa. Sa ika-18ng siglo, usa ka eksplorador ang nakaobserbar nga ang mga Svan “nakamugnag maanindot nga katilingban diin ang kagawasan maoy labing hinungdanon.”
Adunay duha ka hinungdan sa talagsaong kagawasan sa Svaneti. Una, tungod sa habog kaayong kutay sa kabukiran, sila nalain ug napanalipdan batok sa mga manunulong. Ikaduha, ang torre nagsilbing proteksiyon sa matag pamilya. Kini nanalipod kanila batok sa mga kaaway ug sa mga silingan, nga usahay mangontra nila, maingon man sa mga pagdahili sa yelo nga mahimong motabon sa ilang balay.
Kinabuhi Diha sa Torre
Giimbitar mi sa pagduaw sa torre sa usa ka pamilyang Svan nga gitukod niadto pang ika-12ng siglo. Ang maong tinukod adunay duha ka pangunang bahin—ang torre, nga gitawag ug murkvam, ug ang balay diin kini gisumpay, nga gitawag ug kor. Ang unang andana sa kor dunay dakong dapogan, nga maoy naghatag ug kainit ug kahayag. Duna say dakong lingkoranan nga kahoy para sa amahan, kinsa nagdumala sa pamilya, nga naglakip sa iyang asawa, mga anak nga lalaki, ug mga asawa niini. Ang mga babaye magpulipuli sa buluhaton sa balay, nga naglakip sa paghimog harina, paglutog tinapay, pagpanglimpiyo, paglawog sa kahayopan, ug pagseguro nga kanunayng nagsiga ang dapogan.
Ang dakong torre gama sa bato ug gipalitadahag abohon nga pinising. Kini may upat ka andana maong molabaw kini sa dos-andanas nga balay diin kini gisumpay. Sa dihang misulod mi sa torre gikan sa balay, pipila pa ka segundo ayha nakaadyas ang among mata kay medyo ngitngit man. Ang unang mga andana sa torre pondohag tubig, harina, prutas, keso, bino, ug karne.
Panahon sa emerhensiya, ang pamilya matulog sa una ug tungatungang mga andana. Ang ikaupat nga andana, nga inaptag lagpad nga bato, maoy ilang puwestohan sa dihang makig-away, ug ang bungbong niini dunay gagmayng bentana. Ang usa ka tawo nga miduaw didto niadtong ika-19ng siglo nagtaho nga sanglit “walay awtoridad nga mopatuman ug balaod, sila sagad mogamit ug armas sa pagsulbad sa mga panagbangi.” Busa ang matag pamilya andam makig-away aron panalipdan ang ilang kaugalingon.
Sa among pagpauli, kami mapasalamaton kaayo kang Jehova samtang among gipalandong ang katahom sa iyang mga linalang sa Svaneti. Kadtong nagpuyo sa mga torre didto sa karaang panahon adunay paglaom nga mabuhi sa bag-ong kalibotan sa Diyos. Nianang panahona, wala nay maghunahuna sa pagtukod ug torre o bisan unsang kuta alang sa proteksiyon. Ngano man? Kay sumala sa gisaad sa Bibliya, ang mga tawo “manglingkod, ang tagsatagsa ilalom sa iyang paras ug ilalom sa iyang kahoyng igos, ug walay usa nga magpakurog kanila.”—Miqueas 4:4; Roma 8:21, 22.
[Picture Credit Line sa panid 16]
Top: Paata Vardanashvili