Gidisenyo ba Kini?

Blubber sa Sus-ang mga Hayop sa Dagat

● Dugay nang naglibog ang mga siyentipiko kon nganong ang mga lumod makalangoy sa katulinong mga 40 kilometros kada oras, nga wala man unta silay igong kaunoran. Apan ang mga lumod dunay sekreto, nga ang usa niana mao ang ilang blubber—komplikadong substansiya nga anaa usab sa ilalom sa panit sa mga porpoise, balyena, ug ubang hayop sa dagat.

Hunahunaa: “Ang blubber maoy baga, dasok nga lut-od sa maayong pagkahan-ayng connective tissue nga daghag selula sa tambok,” nag-ingon ang New World Encyclopedia. Halos nalukop niini ang lawas sa mananap, ug kini “maayong pagkatapot sa kaunoran ug kabukogan pinaagig hapsay kaayo, pormag-paypay nga kutay sa mga tendon ug ugat sa lutaluta.” Sa baylo, kini nga kutay gilangkobag maunat-unat nga mga fiber ug collagen—usa ka protina nga anaa sa panit ug kabukogan. Busa, ang blubber dili lamang lut-od sa tambok nga magsilbing sagang sa kabugnaw. Kini maoy komplikado kaayong kombinasyon sa lainlaing buhi nga mga tisyu.

Apan, sa unsang paagi ang blubber motabang sa mga lumod ug porpoise sa paglangoy nga tulin kaayo—ang Dall’s porpoise sa gikusgong 56 kilometros kada oras? Una, ang blubber naghatag kanilag korte sa lawas nga makapatulin sa ilang paglangoy. Ang laing rason mao nga ang blubber tali sa ilang ikog ug silik gikuroskurosan ug dasok nga han-ay sa collagen ug maunat-unat nga fiber—nga tungod niini ang ikog maunat-unat ug makapondog mekanikal nga enerhiya. Busa, sa dihang ang ikog palihokon sa kaunoran paingon sa usa ka direksiyon, ang blubber, samag espring, motabang sa pagpabalik niana, sa ingon motulin ang paglangoy sa mananap ug makadaginot kinig enerhiya.

Ang blubber motabang usab sa mananap sa paglutaw ug sa pagpabiling init sa lawas niini. Ang tambok niini mopondog enerhiya nga magamit sa mananap sa panahon nga nihit ang pagkaon. Dili ikatingala kon nganong ang blubber nakapainteres niadtong naningkamot sa pagpauswag sa disenyo sa sakyanan sa kadagatan ug sa pagpatulin niini.

Unsay imong hunahuna? Ang blubber ba, uban sa daghang katingalahang katakos niini, sulagmang mitungha? O kini ba gidisenyo?

[Diagram sa panid 17]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Naghagdan nga mga fiber

Cross section sa nagkuros nga collagen ug maunat-unat nga fiber