Ang Nazi Wala Makausab Kanako
Sumala sa Giasoy ni Hermine Liska
MALINAWON ang akong pagpuyo sa bata pa ko, apan kalit kining nausab niadtong 1938 sa dihang si Adolf Hitler ug ang iyang partidong Nazi mao nay mimando sa akong yutang natawhan, ang Austria. Wala madugay, kami sa akong mga eskolmet gibaoran sa pagsultig “Heil Hitler,” pagkantag mga alawiton sa Nazi, ug pag-apil sa Hitler Youth Movement. Apan hugot kong midumili. Pasaysaya ko ninyo.
Nagdako ko uban sa akong upat ka magulang nga lalaki sa usa ka uma didto sa St. Walburgen sa Carinthia, Austria. Ang akong ginikanan mao si Johann ug Elisabeth Obweger. Pagka-1925, si Papa nahimong Bibelforscher, o Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova. Si Mama nabawtismohan niadtong 1937. Sukad sa pagkabata, gitudloan ko nila sa mga prinsipyo sa Bibliya ug gitabangan sa pag-ugmad ug gugma sa Diyos ug sa iyang kalalangan. Pananglitan, gipakita nila kanako nga sayop ang paghatag ug masimbahong pasidungog kang bisan kinsang tawo. Si Jesu-Kristo miingon: “Si Jehova nga imong Diyos ang imong pagasimbahon, ug siya lamang ang imong pagahatagan ug sagradong pag-alagad.”—Lucas 4:8.
Si Mama ug Papa maabiabihon kaayo. Kanunay ming daghag bisita, ug ubay-ubay sa among trabahante sa uma nagpuyo uban kanamo. Pirme ming manganta—usa ka kostumbre nga popular gihapon sa Carinthia—ug daghan mig makaiikag nga mga panaghisgot sa Bibliya. Malipay kong handomon ang among pamilya nga magtapok sa sala kada Dominggo sa buntag aron magtuon sa Bibliya.
Kagawasan Napulihag Kahadlok
Gisakop sa Germany ang Austria sa dihang mag-otso anyos na ko. Sukad niadto, misamot ang pagpit-os nga mosunod sa gibaod sa partidong Nazi, ug sa wala madugay ang tanang lungsoranon gisugo sa pagtimbaya sa uban ug “Heil Hitler.” Midumili ko sa pagbuhat niana kay ang German nga pulong nga “heil” nagpasabot ug “kaluwasan,” ug para nako ang kaluwasan dili maggikan kang Hitler! Nahibalo ko nga si Jesu-Kristo ang akong Manluluwas. (Buhat 4:12) Tungod sa akong baroganan, kanunay kong bugalbugalan sa mga titser ug sa akong mga klasmet. Pag-edad nakog 11, ang among prinsipal miingon: “Hermine, ibalik ka nako sa grade one. Dili ko gustong naay gahig ulo sa akong klase!”
Tungod kay kami sa akong mga igsoon hugot nga midumili sa pagpasidungog kang Hitler, si Papa gipatawag sa korte. Gipapirma siyag dokumento nga nagsalikway sa iyang pagtuo. Ang dokumento nag-ingon usab nga iyang matutuon ang iyang mga anak sumala sa ideolohiya sa Nazi. Kay wala man siya mopirma, sila ni Mama gikuhaag katungod sa pag-atiman kanamong mga anak, ug ako gipadala ngadto sa usa ka pasilidad nga mga 40 kilometros gikan sa amo aron edukahon kono pag-usab.
Sa wala madugay mibati kog hilabihang kamingaw, ug magsige kog hilak. Nianang higayona, gipugos ko sa akong titser nga moapil sa Hitler Youth, apan midumili ko. Ang ubang batang babaye misulay sa pag-isa sa akong tuong kamot aron pagsaludar sa bandera sa Nazi, apan napakyas sila. Susama ang akong gibati sa mga alagad sa Diyos kaniadto kinsa miingon: “Halayo ra alang kanamo nga mobiya kang Jehova aron moalagad sa ubang mga diyos.”—Josue 24:16.
Ang akong ginikanan gidid-an sa pagduaw nako. Apan, nakakita silag paagi sa pagpakigkita nako nga tinagotago inigpaingon nako sa eskuylahan ug diha sa eskuylahan. Kadtong daklit nga mga panagkita nakadasig gayod kanako sa pagpabiling matinumanon kang Jehova. Sa usa ka higayon niana, gihatagan ko ni Papa ug gamayng Bibliya, nga gitagoan nako pag-ayo sa akong katre. Ganahan kaayo kong mobasa sa Bibliya, bisan tuod ug magtagotago ko sa paghimo niana! Gani, kas-a hapit ko masakpi, apan gitagoan dayon nako kana ilalom sa habol.
Gipadala sa Kombento
Sanglit wala man sila molampos sa pag-edukar nako pag-usab, ang mga awtoridad nagduda nga naimpluwensiyahan gihapon ko sa akong ginikanan. Busa, pagka-Septiyembre 1942, gipasakay ko nilag tren paingon sa Munich, Germany, sa usa ka Katolikong eskuylahan nga gitawag ug Adelgunden, nga usa usab ka kombento. Sa akong pagbalhin didto, nakit-an sa mga madre ang akong Bibliya ug giembargo kana.
Bisan pa niana, gibarogan gihapon nako ang akong pagtuo ug midumili ko sa pagtambong sa misa. Sa dihang giingnan nako ang usa sa mga madre nga basahan kog Bibliya sa akong ginikanan kada Dominggo, wala ko magdahom sa iyang gihimo. Iyang giuli ang akong Bibliya! Dayag nga natandog siya sa akong giingon. Gani, gusto niyang basahan nako siyag Bibliya.
Dihay higayon nga ang usa ka titser miingon nako: “Hermine, bulagaw kag buhok, ug asul ang imong mata. German ka, dili Hudiyo. Si Jehova, Diyos sa mga Hudiyo.”
“Apan,” mitubag ko, “si Jehova ang nagbuhat sa tanan. Siya ang Maglalalang natong tanan!”
Gipit-os sab ko sa prinsipal. Sa usa ka higayon niana, siya miingon: “Hermine, ang usa sa imong mga igsoon nagsundalo. Maayong sundon nimo siya!” Nahibalo ko nga usa sa akong mga igsoong lalaki nagsundalo, apan dili ko gustong mosundog niya.
“Dili ko sumusunod sa akong igsoon,” miingon ko. “Sumusunod ko ni Jesu-Kristo.” Dayon gihulga ko sa prinsipal nga isulod sa psychiatric ward, ug gisugo pa gani niya ang usa ka madre nga ihatod ko didto. Apan, wala niya dayona ang iyang hulga.
Sa ting-init sa 1943, ang Munich gibombahan ug ang mga bata sa Adelgunden gibalhin sa banika. Nianang panahona subsob nakong mahinumdoman ang giingon ni Mama: “Kon magkabulag gani ta ug dili na nimo madawat ang akong mga sulat, hinumdomi nga si Jehova ug si Jesus magauban kanimo. Dili gyod ka nila biyaan. Busa padayon sa pag-ampo.”
Gitugotan sa Pagpauli
Sa Marso 1944, gidala kog balik sa Adelgunden, diin halos adlaw ug gabii naa ra mi sa air-raid shelter tungod sa grabeng pagpamomba didto sa Munich. Sa kasamtangan, ang akong ginikanan padayong nangayog permiso nga papaulion ko. Sa kataposan, giaprobahan ra gyod ang ilang hangyo ug nakapauli ko sa hinapos sa Abril 1944.
Sa dihang nanamilit na ko sa prinsipal, siya miingon: “Sulati unya mi Hermine kon makaabot na ka sa inyo. Ug ayawg kausab ha?” Lahi na kaayo ang iyang tinamdan! Akong nabalitaan nga wala madugay human sa akong pagbiya, siyam ka batang babaye ug tulo ka madre ang nangamatay kay naigo sa bomba. Makalilisang gyod ang gubat!
Sa laing bahin, nalipay ko nga nakauban pag-usab ang akong pamilya. Sa Mayo 1944, samtang nagpadayon ang paggubatay, ako gibawtismohan sa usa ka bathtub, ingong simbolo sa akong pagpahinungod kang Jehova. Sa dihang natapos ang gubat niadtong 1945, misulod ko sa bug-os-panahong pag-alagad, nga madasigon sa pagpaambit sa uban sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos, ang bugtong paglaom sa katawhan alang sa dumalayong kalinaw ug kasegurohan.—Mateo 6:9, 10.
Pagka-1950, nakaila nako si Erich Liska, usa ka batan-on nga nagapanawng ministro sa mga Saksi ni Jehova nga taga-Vienna, Austria. Naminyo mi niadtong 1952, ug sulod sa mubong panahon, kauban ko ni Erich sa pagduaw sa mga kongregasyon aron palig-onon sila sa espirituwal.
Ang among panganay natawo sa 1953, ug nasundan pa kinig duha. Tungod sa dugang responsibilidad, miundang mi sa bug-os-panahong pag-alagad aron atimanon ang among pamilya. Akong nakat-onan nga kon mounong ka sa Diyos, dili ka gayod niya pakyason kondili iya kang lig-onon. Wala gyod ko niya biyai. Ilabina sukad mamatay ang akong bana niadtong 2002, si Jehova naghupay ug nagpalig-on kanako.
Samtang akong gipalandong ang akong kinabuhi, mapasalamaton kaayo ko sa akong ginikanan nga sukad sa linghod nga panuigon ilang gitisok sa akong kasingkasing ang gugma sa Diyos ug sa iyang Pulong, ang tuboran sa tinuod nga kaalam. (2 Timoteo 3:16, 17) Apan labaw sa tanan, mapasalamaton ko kang Jehova, kinsa nagpadayon sa paghatag kanakog kusog sa pagsagubang sa mga pagsulay.
[Blurb sa panid 19]
“Dili ko sumusunod sa akong igsoon . . . sumusunod ko ni Jesu-Kristo”
[Hulagway sa panid 19]
Uban sa akong pamilya sa among uma sa St. Walburgen
[Mga hulagway sa panid 19]
Akong ginikanan, si Elisabeth ug Johann Obweger
[Credit Line]
Both photos: Foto Hammerschlag
[Hulagway sa panid 20]
Uban kang Erich