Ang Giingon sa mga Ginikanan

Kon duna kay gamayng bata, tingali makaatubang kag mga problema. Pananglitan, unsay imong himoon kon siya sapoton? Sa unsang paagi nimo siya tudloan sa kon unsay husto ug sayop ug sa pagdisiplina kaniya sa maayong paagi? Matikdi kon unsay gihimo sa ubang mga ginikanan bahin niini.

PAGSAPOTSAPOT

“Sa mag-dos anyos, ang bata magtuo nga ang iyang gusto maoy matuman. Ingon niini ang akong anak nga lalaki. Kon dili matuman ang iyang gusto, iyang ibalibag ang mga butang. Siya ang among unang anak, busa wala kami hibangkaagan kon unsay himoon. Wala pod makatabang ang gisulti sa uban nga ingon gayod niana ang bata.”—Susan, Kenya.

“Sa nag-dos anyos ang among anak nga babaye, siya moligid, mosiyagit, mohilak, mamatid . . . Makalagot kaayong bataa! Kon estoryahan siya nianang higayona dili siya mopatuo. Busa amo siyang pasudlon sa kuwarto ug sultihan nga kon maayo na iyang buot mahimo na siyang mogawas ug mag-estorya ra unya mi. Dihang mokalma na siya, usa namo moadto sa kuwarto ug pasabton siya kon nganong dili maayo ang iyang pagminaldita. Kini misaler. Nakadungog pa gani mi niya kausa nga nag-ampo ug nangayog pasaylo sa Diyos. Sa ngadtongadto, talagsa na lang siya sapoton hangtod nga wala na siya magsapotsapot.”—Yolanda, Spain.

“Ang bata mosulay sa pagbuhat sa iyang gusto aron makita kon asa kutob siya patumanan. Ang pagtugot sa bata sa pagbuhat sa butang nga gidili makalibog kaniya. Tungod sa among pagpabiling malig-on sa among desisyon, ang among mga anak hinayhinayng nakakat-on nga ang pagsinggit-singgit dili maoy paagi sa pagkuha sa ilang gusto.”—Neil, Britain.

DISIPLINA

“Sa dili pa mag-singko anyos ang bata, dili nimo mahibaloan kon siya namati ba gayod. Ang sekreto mao ang pagbalikbalik ug sulti kaniya. Kinahanglang ibalikbalik kinig sulti, ug ipakita sa imong aksiyon ug tono nga wala ka magtiaw.”—Serge, France.

“Bisag gimatuto ang among upat ka anak sa samang paagi, sila lainlain ug kinaiya. Ang usa mohilak dayon dihang masuko kami niya; ang laing anak mosulay sa pagbuhat sa iyang gusto aron makita kon asa kutob siya patumanan. Dunay higayon nga bisag sigahan lag mata o kasab-an, sila mopatuo na; may panahon pod nga kinahanglan silang patagmon.”—Nathan, Canada.

“Ang ginikanan kinahanglang dili mokompromiso ug dili pod sobra ka estrikto. Kon ang bata makaamgo nga siya nasayop, amo siyang hatagan ug gaan-gaan nga disiplina.”—Matthieu, France.

“Dili ko mohatag ug daghang balaod, apan ang akong mga balaod dili gyod madalag hangyo. Ang akong tres anyos nga anak nga lalaki nahibalo kon unsay mahitabo niya kon dili siya mopatuo kon badlongon, ug kana nakatabang niya sa pagmatngon sa iyang lihok. Sa panahon nga gikapoy ko, maayong palabyon na lang unta ang iyang sayop. Apan aron ipakita nga ipatuman gyod nako ang akong balaod, ako gyod siyang disiplinahon.”—Natalie, Canada.

DILI MAUSAB-USAB NGA BALAOD

“Ang mga bata makatimaan kon ang ginikanan mag-usab-usab sa ilang balaod.”—Milton, Bolivia.

“Usahay ang akong anak nga lalaki mangutana bahin sa usa ka butang sa lainlaing paagi aron iyang masulayan kon dili ba mag-usab-usab ang akong tubag; ingon usab niini ang iyang himoon ngadto sa iyang Mama. O kon lahi ang isulti sa iyang Mama ug lahi pod ang akoa, iya kanang gamiton nga rason aron makalusot.”—Ángel, Spain.

“Usahay kon maayo ang akong buot, palabyon ra nako ang pagminaldito sa akong anak. Apan kon sapoton ko, grabe pod kong makasilot. Akong nakita nga makapasamot kini sa iyang pagminaldito.”—Gyeong-ok, Korea.

“Kinahanglang masabtan sa mga bata nga ang sayop nga batasan, sayop gyod.”—Antonio, Brazil.

“Kon dili parehog balaod ang ginikanan, magtuo ang bata nga ang desisyon sa iyang Mama ug Papa nagdepende lang sa ilang buot. Apan kon pareho silag prinsipyo, ang mga bata mahibalo nga ang sayop, sayop gyod. Kini maoy usa ka paagi sa ginikanan sa paghatag ug proteksiyon ug gugma sa ilang anak.”—Gilmar, Brazil.

“Pahimuslan sa mga bata ang mga situwasyon diin ang ginikanan morag dili makabalibad sa ilang gusto, ilabina atubangan sa mga tawo. Sa primero pa lang, klarohon na nako sa akong anak nga lalaki nga ang akong dili, dili gyod, bisag magsige siyag yangongo.”—Chang-seok, Korea.

“Ang mga ginikanan kinahanglang magkauyon. Kon dili mi magkauyon sa akong asawa, amo usa kining estoryahan. Makamatikod baya ang mga bata kon wala magkauyon ang ilang ginikanan, ug ila kanang pahimuslan.”—Jesús, Spain.

“Sa dihang mahibalo ang bata nga nagkahiusa ang iyang ginikanan sa ilang balaod ug nga dili gyod niya sila madala, siya mahimong masaligon. Siya nahibalo kon unsay mahitabo kon siya magbinuotan o magminaldito.”—Damaris, Germany.

“Aron makita sa among anak nga babaye nga dili kami mag-usab-usab sa among gisulti, tumanon usab namo ang among gipanaad kaniya. Niining paagiha iyang makita nga siya makasalig kanamo.”—Hendrick, Germany.

“Kon kanunayng usbon sa akong boss ang pamaagi sa iyang pagpatrabaho, maglagot ko. Ingon usab niana ang mga bata. Mobati silag pagsalig kon sila mahibalo sa mga balaod ug nga kini nga mga balaod dili mausab. Kinahanglang mahibalo usab sila kon unsay silot kon sila mosupak ug nga kini nga silot dili pod mausab.”—Glenn, Canada.

[Blurb sa panid 8]

“Himoa ang inyong Oo nga magkahulogan ug Oo, ug ang inyong Dili, Dili.”—Santiago 5:12

[Kahon/Mga hulagway sa panid 9]

SITUWASYON SA PAMILYA

Wala sa Planong Pagmabdos—Kon Giunsa Namo Kini Pagdawat

Sumala sa giasoy ni Tom ug Yoonhee Han

Tom: Unom ka bulan pa lang kaming minyo sa dihang nasayran sa akong asawang si Yoonhee nga mabdos siya. Kon tan-awon, morag wala ra ko mabalaka kay gusto nakong ipakita kang Yoonhee nga makasalig siya nako sa tanang panahon. Apan ang tinuod, nabalaka kaayo ko!

Yoonhee: Nakalitan ko—ug nahadlok kaayo! Pwerte nakong hilak kay dili pa ko andam mahimong inahan.

Tom: Ug dili pa sab ko andam mahimong amahan! Apan human makaestorya sa ubang ginikanan, among nahibaloan nga daghan diay ang namabdos nga wala sa plano. Dugang pa, nakatabang kanamo ang giingon sa ubang ginikanan bahin sa kalipay sa ilang pagkahimong amahan o inahan. Ang akong kahadlok ug kabalaka hinayhinayng nawala, ug mahinamon na kaayo nakong gipaabot ang pagkatawo sa akong anak.

Yoonhee: Sa dihang natawo si Amanda, nanungha ang laing mga problema. Ang bata magsigeg hilak, ug pila ka semana nga wala koy tulog. Dili ko ganahang mokaon, ug tungod niini naluya kaayo ko. Sa primero, dili ko gustong makig-uban ug laing tawo. Apan akong nakita nga dili maayo kon magsige na lang kog puyo sa balay. Busa nakig-uban ko sa ubang bag-ong mga inahan. Sa akong pagpakig-estorya kanila akong nahibaloan nga dili lang diay ako ang nalisdan.

Tom: Naningkamot ko nga mapadayon ang among rutina ingong pamilya. Pananglitan, ingong Saksi ni Jehova, nanglimbasog gyod mi ni Yoonhee nga mahimong regular sa pagsangyaw ug sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom. Gastoso pod kaayo ning dunay anak, ug dunay mga galastohan nga dili nimo madahom. Busa among gipaneguro nga dili gyod mi mogastog labaw sa among maarangan aron dili magkautang-utang, nga makadugang lang sa tensiyon.

Yoonhee: Sa primero abi nakog hasol ang pagdaladalag bata sa pagsangyaw. Apan ang mga tawo diay malingaw kaayog bata. Nakatabang kini kanako sa pagpabiling aktibo sa pagsangyaw ug sa pagbaton ug positibong tinamdan bahin sa akong anak.

Tom: Ang Bibliya nag-ingon nga ang mga anak maoy “panulondon gikan ni Jehova” ug “usa ka ganti.” (Salmo 127:3) Kini nagpakita nga ang anak maoy usa ka hamiling gasa. Sama sa bisan unsang panulondon, ikaw dunay kapilian: Mahimong imo kining inegosyo sa maayong paagi, o imo kining iwaldas-waldas. Akong nakita nga ang matag yugto sa pagtubo sa bata talagsaon, ug kinahanglang mahimo akong bahin sa matag yugto sa kinabuhi sa akong anak kay kon molabay na kini, dili na gyod nimo kini mabawi.

Yoonhee: Dunay daghang makapakurat nga mga hitabo sa kinabuhi, ug bisan makakurat ang pagsabak nga wala sa plano, kini makapalipay. Sayis anyos na si Amanda karon, ug ambot mag-unsa na lang ko kon wala siya.

[Hulagway]

Si Tom, Yoonhee, ug Amanda