Depresyon sa mga Tin-edyer​—Ngano? Unsay Makatabang?

“KON mosugmat ang akong depresyon,” miingon si Anna,a “dili ko ganahang mobuhat ug bisan unsa, bisan sa mga butang nga gusto nakong buhaton. Gusto lang kong matulog. Para nako morag walay nagmahal nako, wala koy pulos, ug pabug-at lang sa uban.”

“Nakahunahuna ko sa paghikog,” miingon si Julia. “Pero ang tinuod, dili gyod ko gustong mamatay. Gusto lang ko nga dili na ko mobatig sama niini. Mahunahunaon ko nga pagkatawo, pero kon mosugmat na gani ang akong depresyon, makaingon ko sa akong kaugalingon nga bahala nag unsay mahitabo.”

Si Anna ug Julia mga tin-edyer pa dihang nagsugod ang ilang depresyon. Usahay, maluya ang buot sa ubang batan-on, pero ang depresyon ni Anna ug Julia mosugmat nga moabot ug mga semana o mga bulan. “Morag anaa ka sa lawom, ngitngit nga lungag nga walay gawsanan,” miingon si Anna. “Mora kag mabuang, nga daw wala ka na makaila sa imong kaugalingon.”

Ang situwasyon ni Anna ug Julia komon. Ang mga batan-on nga nadayagnos nga may depresyon nagkadaghan, ug ang depresyon maoy “pangunang hinungdan sa sakit ug depekto sa lawas sa mga batan-on nga nag-edad ug 10 hangtod 19,” miingon ang World Health Organization (WHO).

Ang mga simtomas sa depresyon mahimong motungha dihang magtin-edyer na. Apil sa simtomas mao ang kausaban sa batasan sa pagkatulog, gana sa pagkaon, ug kausaban sa timbang. Ang kaguol, pagkawala sa paglaom, ug pagbating walay pulos mahimong motungha usab. Ang usa nga dunay depresyon magpalain sa kaugalingon, maglisod sa pagkonsentrar o paghinumdom, maghunahuna sa paghikog, ug may mga simtomas nga dili mapatin-aw sa natad sa medisina. Dihang ang mga mental-health professional magduda kon ang usa may depresyon, sila mangitag kombinasyon sa mga simtomas nga molungtad ug mga semana nga makaapektar sa adlaw-adlawng pagkinabuhi.

POSIBLENG HINUNGDAN SA DEPRESYON SA MGA TIN-EDYER

Sumala sa WHO, ang depresyon maoy resulta sa nagkalainlaing hinungdan, sama sa kon giunsa pagtratar ang usa, tensiyon o stress, o pisikal nga hinungdan. Tingali lakip niini ang mosunod.

Pisikal nga mga hinungdan. Sama sa kaso ni Julia, ang depresyon sagad mapanunod, sa ato pa, ang genes dakog papel, nga tingali makaapektar sa pag-obra sa kemikal diha sa utok. Mahimong hinungdan usab ang sakit sa kasingkasing ug kausaban sa gidaghanon sa hormone, maingon man ang padayong pag-abuso sa medisina, droga ug alkoholikong ilimnon nga mahimong makapasamot sa depresyon, o makapasugod ug depresyon.b

Tensiyon. Samtang ang gamayng tensiyon makaayo, ang balikbalik o sobrang tensiyon makadaot sa panglawas ug panghunahuna, nga mahimong hinungdan usahay nga ma-depress ang tin-edyer nga nagsinati ug kausaban sa lawas. Sa ato pa, ang eksaktong hinungdan sa depresyon wala pa gayod mahibaloi ug tingali naglakip kini ug kombinasyon sa mga hinungdan, sama sa nahisgotan na.

Ang tensiyon tungod sa panagbulag sa ginikanan, kamatayon sa usa ka minahal, pisikal ug seksuwal nga pag-abuso, grabeng aksidente, sakit, o depekto sa pagkat-on​—ilabina kon ang bata mobati nga siya wala mahala mahimong moresultag depresyon. Ang taas kaayong pagdahom sa mga ginikanan, tingali maylabot sa pagkab-ot ug tag-as nga mga grado sa ilang mga anak, makapa-depress usab. Ang ubang posibleng hinungdan mao ang pagdaogdaog sa isigkabatan-on, kabalaka sa umaabot, pagkawalay pagtagad sa dunay depresyon nga ginikanan, ug lisod sabton nga mga ginikanan. Kon ang batan-on ma-depress tungod niini, unsay makatabang kaniya?

AMPINGI ANG IMONG HUNAHUNA UG LAWAS

Ang dili kaayo grabe ug grabeng depresyon sagad makontrolar pinaagig medisina ug tambag sa mental-health professional.c Si Jesu-Kristo miingon: “Kadtong mga lig-on wala magkinahanglan ug mananambal, kondili kadtong mga masakiton.” (Marcos 2:17) Ang sakit makaapektar sa tanang bahin sa atong lawas, hasta sa atong utok! Ang pagbag-o sa paagi sa pagkinabuhi makatabang kay ang atong hunahuna ug lawas nalambigit.

Kon may depresyon ka, paghimog timbang nga paagi sa pag-atiman sa imong pisikal ug mental nga kahimsog. Pananglitan, kaon ug sustansiyadong pagkaon, katulog ug tarong, ug pag-ehersisyo nga regular. Ang pag-ehersisyo makapagawas ug kemikal nga makapagaan sa pagbati, makapalagsik, ug makapatulog nimog tarong. Kon mahimo, sayra kon unsay mga hinungdan o mga ilhanan nga kasugmaton ang imong depresyon ug pangitag mga paagi aron kini malikayan. Pakigsulti sa tawo nga imong kasaligan. Ang mahunahunaong mga membro sa pamilya ug mga higala makatabang aron masagubang nimo ang depresyon ug mamenosan ang mga simtomas. Isulat sa notbok kon unsay imong gihunahuna ug gibati​—batasan nga nakatabang kang Julia. Labaw sa tanan, tagan-i ang imong espirituwal nga panginahanglan kay kini makahatag kanimog maayong panglantaw sa kinabuhi. Si Jesu-Kristo miingon: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan.”​—Mateo 5:3.

Nakita ni Anna ug Julia nga tinuod ang giingon ni Jesus. Si Anna miingon: “Ang kalihokan maylabot sa pagsimba sa Diyos nakatabang nako sa pagpokus sa akong hunahuna diha sa uban, dili sa akong mga problema. Dili kana sayon, pero mas malipayon ko tungod niana.” Ang pagbati ni Julia mogaan dihang siya mag-ampo ug magbasag Bibliya. “Ang pagbubo sa akong kasingkasing ngadto sa Diyos diha sa pag-ampo nakapakalma nako,” siya miingon. “Ug akong nakita pinaagi sa Bibliya nga bililhon ako sa Diyos ug nga siya nagmahal gyod nako. Tungod sa pagbasag Bibliya nahimong positibo ang akong panglantaw sa umaabot.”

Ingong atong Maglalalang, si Jehova nga Diyos nahibalo nga ang atong pagkamatuto, mga kasinatian sa kinabuhi, ug ang atong genes makaapektar sa atong panglantaw ug mga pagbati. Busa siya makatagana sa atong gikinahanglang tabang ug paghupay, tingali pinaagi sa maluluy-on ug masinabtanong mga isigkatawo. Dugang pa, moabot ra unya ang panahon nga ayohon sa Diyos ang tanan natong mga balatian, sa lawas o hunahuna. Ang Isaias 33:24 nag-ingon: “Walay pumoluyo nga moingon: ‘Ako masakiton.’”

Oo, ang Bibliya nagsaad nga ang Diyos ‘magapahid sa tanang luha gikan sa [atong] mga mata, ug ang kamatayon mawala na, ni may pagbangotan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa.’ (Pinadayag 21:4) Makapahupay ug makapalig-on gayod kana! Kon interesado kang makakat-on pag dugang bahin sa katuyoan sa Diyos alang sa tawo ug sa yuta, palihog tan-awa ang jw.org/ceb. Diha imong mabasa ang usa ka maayong pagkahubad nga Bibliya online, ug mga artikulo sa nagkalainlaing topiko, lakip na ang bahin sa depresyon.