Ang Atong Makat-onan sa Buhing mga Butang

Ang buhing mga butang nagpaila nga kini gidisenyo. Ang buhing mga butang gilangkoban ug mga selula, o cell. Sama kinig gagmayng pabrika nga naghimog libolibo ka komplikado kaayong buluhaton aron magpadayon ang kinabuhi sa usa ka organismo ug modaghan kini. Makita kana bisan sa simpleng buhing mga butang. Pananglitan, ang yeast, o pangpatubo sa minasa, maoy organismo nga usa rag selula. Ang selula sa yeast morag simple ra kon ikompara sa selula sa tawo, pero kini komplikado kaayo. Ang mga selula sa yeast dunay organisado kaayong nucleus diin naa didto ang DNA. Ang mga selula sa yeast naay gagmitoy kaayong “mga makina” nga maoy magbahinbahin, maghatod, ug mag-modify o mohimog kausaban sa mga molecule—nga gikinahanglan aron padayong mabuhi ang maong mga organismo. Kon mahutdan ug pagkaon ang selula sa yeast, mohinay kini ug mahimong inactive nga samag natulog. Tungod niini, ang yeast puwedeng tipigan sa kosina sa taas nga panahon, ug mahimong active pag-usab dihang gamiton sa paghimog tinapay.

Dugay nang gitun-an sa mga siyentista ang selula sa yeast aron mas masabtan ang selula sa tawo. Pero daghan pa silag wala masabti. “Kulang ang mga biologist nga mohimo sa tanang eksperimento nga gusto namong himoon aron masabtan bisan ang simpleng selula sa yeast,” miingon si Ross King, propesor sa machine intelligence sa Chalmers University of Technology sa Sweden.

Unsay imong hunahuna? Ang pagkakomplikado ba sa simpleng selula sa yeast nagpamatuod nga naay nagdisenyo niini? Mitungha ra ba nig iya?

Ang kinabuhi maggikan lang sa kinabuhi. Ang DNA gilangkoban ug mga molecule nga gitawag ug nucleotide. Ang matag selula sa tawo dunay 3.2 ka bilyong nucleotide. Kini nga mga compound gihan-ay sa eksaktong pattern aron ang mga selula makahimog mga enzyme ug mga protein.

Ang posibilidad nga kalit rang maporma ang eksaktong pattern sa pinakasimpleng strand sa mga nucleotide duna ray 1 sa 10¹⁵⁰ (1 nga sundan ug 150 ka zero). Kana nga posibilidad imposible gyod!

Ang tinuod wala pay eksperimento sa science nga nagpamatuod nga ang kinabuhi kalit rang mitungha gikan sa butang nga walay kinabuhi.

Talagsaon ang kinabuhi sa tawo. Ingong tawo, naa tay abilidad nga mag-enjoy pag-ayo sa kinabuhi—ug sa mga paagi nga dili mahimo sa ubang buhing butang. Duna tay labawng abilidad sa paghimog art, pagpakig-estorya, ug pagpahayag ug emosyon. Mas makaapresyar tag lainlaing lasa, humot, tingog, kolor, ug talan-awon. Makaplano ta para sa umaabot ug mangita sa katuyoan sa kinabuhi.

Unsay imong hunahuna? Ang ato bang mga abilidad mitungha rag iya kay gikinahanglan nato ni aron mabuhi ug modaghan? O nagpakita kini nga ang kinabuhi regalo gikan sa usa ka mahigugmaong Maglalalang?