“Ikaw Lang ang Maunongon”

1, 2. Nganong makaingon ta nga sinati si Haring David sa pagkadili-maunongon?

SINATI si Haring David sa pagkadili-maunongon. Dihay panahon nga ang mga sakop mismo sa iyang nasod nagkunsabo batok kaniya. Dugang pa, si David giluiban sa pipila niadtong giisip niyang suod nga mga higala. Tagda si Mikal, ang unang asawa ni David. Sa sinugdan, siya “nahigugma kang David,” nga sa walay duhaduha nagpaluyo kaniya sa iyang mga kalihokan ingong hari. Apan sa ulahi “iyang gitamay siya diha sa iyang kasingkasing,” nga giisip si David nga “sama sa usa ka buangbuang.”—1 Samuel 18:20; 2 Samuel 6:16, 20.

² Anaa pod ang personal nga magtatambag ni David, si Ahitopel. Ang iyang tambag tinahod, nga giisip ingong direktang pulong ni Jehova. (2 Samuel 16:23) Apan sa ngadtongadto ang maong sinaligang sumbonganan nahimong traydor ug mianib sa usa ka organisadong rebelyon batok kang David. Ug kinsay nagsugod sa maong rebelyon? Si Absalom, ang anak mismo ni David! “Ginakuha ni Absalom ang suporta sa mga tawo sa Israel,” nga naghimo sa iyang kaugalingon nga hari imbes kang David. Ang rebelyon ni Absalom migrabe pag-ayo maong napugos si Haring David sa pagkalagiw alang sa iyang kinabuhi.—2 Samuel 15:1-6, 12-17.

3. Unsang pagsalig ang nabatonan ni David?

³ Wala bay usa nga nagpabiling maunongon kang David? Sa tanan niyang kalisdanan, nahibalo si David nga may usa nga nagmaunongon gayod. Kinsa man? Walay lain kondili si Jehova nga Diyos. “Sa maunongon ikaw magmaunongon,” si David miingon bahin kang Jehova. (2 Samuel 22:26) Unsa ang pagkamaunongon, ug nganong si Jehova ang pinakamaayong panig-ingnan sa maong hiyas?

Unsa ang Pagkamaunongon?

4, 5. (a) Unsa ang “pagkamaunongon”? (b) Sa unsang paagi ang pagkamaunongon lahi kay sa pagkamatinumanon?

⁴ Ang “pagkamaunongon,” sumala sa pagkagamit diha sa Hebreohanong Kasulatan, maoy pagkamaayo nga mahigugmaong mounong sa usa ka butang hangtod nga ang katuyoan niini maylabot nianang butanga matuman. Labaw pa sa pagkamatinumanon ang nalangkit. Gani, ang usa ka tawo mahimong magmatinumanon tungod lang sa pagbating obligado. Sa kasukwahi, ang pagkamaunongon gipasukad sa gugma.a Unya, ang pulong “pagkamatinumanon” ikapadapat usab sa way kinabuhing mga butang. Pananglitan, ang salmista nagtawag sa bulan nga “matinumanong saksi sa kalangitan” tungod sa regular nga pagtungha niini magabii. (Salmo 89:37) Apan ang bulan dili matawag nga maunongon. Nganong dili man? Kay ang pagkamaunongon maoy usa ka ekspresyon sa gugma—nga dili ikapakita sa way kinabuhing mga butang.

⁵ Sa Bibliya, ang pagkamaunongon naglakip ug gugma. Ang tawo nga nagpasundayag sa maong hiyas ug ang gipakitaan niana dunay maayong relasyon sa usag usa. Ang maong pagkamaunongon dili mag-usab-usab. Kini dili sama sa mga balod sa dagat nga ipadpad sa nag-usab-usab nga hangin. Sa kasukwahi, ang pagkamaunongon o maunongong gugma, lig-on kaayo nga dili mausab bisan sa kinalisdang problema.

6. (a) Nganong makaingon ta nga talagsa na lang makita karon ang pagkamaunongon, ug sa unsang paagi gipakita kini sa Bibliya? (b) Unsa ang kinamaayohang paagi sa pagkahibalo kon unsa gayod ang pagkamaunongon, ug ngano?

⁶ Tinuod, ang maong pagkamaunongon talagsa na lang makita karon. Kasagaran, ang suod nga mga higala “magdinaotay.” Kanunay na tang makadungog bahin sa mga tawo nga nag-abandonar sa ilang mga kapikas. (Proverbio 18:24; Malaquias 2:14-16) Komon na kaayo ang pagluib maong makaingon tingali ta sama sa giingon ni propetang Miqueas: “Sa yuta, wala nay maunongon.” (Miqueas 7:2) Bisan pag ang mga tawo sagad dili magpakitag pagkamaunongon, si Jehova kanunayng nagpakita sa maong nindot nga hiyas sa talagsaong paagi. Gani, ang kinamaayohang paagi sa pagkahibalo kon unsa gayod ang pagkamaunongon mao ang pagsusi kon giunsa pagpakita ni Jehova kining nindot nga hiyas, nga usa ka ekspresyon sa gugma.

Ang Dili Hitupngang Pagkamaunongon ni Jehova

7, 8. Nganong ikaingon nga si Jehova lang ang maunongon?

⁷ Ang Bibliya nag-ingon bahin kang Jehova: “Ikaw lang ang maunongon.” (Pinadayag 15:4) Sa unsang paagi tinuod kana? Dili ba ang mga tawo ug ang mga anghel nagpasundayag usab ug talagsaong pagkamaunongon? (Job 1:1; Pinadayag 4:8) Ug komosta si Jesu-Kristo? Dili ba siya ang kinalabwan nga “maunongong alagad” sa Diyos? (Salmo 16:10) Busa nganong ikaingon nga si Jehova lang ang maunongon?

⁸ Una sa tanan, hinumdomi nga ang pagkamaunongon maoy usa ka ekspresyon sa gugma. Kay “ang Diyos [maoy] gugma”—ang hingpit nga ehemplo sa pagpakita sa maong hiyas—wala nay mas bug-os nga makapasundayag sa pagkamaunongon kay kang Jehova. (1 Juan 4:8) Sa pagkatinuod, ang mga anghel ug mga tawo makapasundayag sa mga hiyas sa Diyos, apan si Jehova lang ang maunongon sa kinalabwang sukod. Isip “ang Karaan sa mga Adlaw,” siya nagpasundayag sa pagkamaunongon sa mas taas nga panahon kay sa bisan unsang linalang, sa yuta man o sa langit. (Daniel 7:9) Busa si Jehova ang kinalabwang ehemplo sa pagkamaunongon. Siya nagpasundayag niining hiyasa sa paagi nga dili hitupngan sa bisan unsang linalang. Tagda ang pipila ka pananglitan.

9. Sa unsang paagi si Jehova “maunongon sa tanan niyang ginahimo”?

⁹ Si Jehova “maunongon sa tanan niyang ginahimo.” (Salmo 145:17) Sa unsang paagi? Ang Salmo 136 naghatag ug tubag. Diha niana gihisgotan ang daghang pagluwas nga gihimo ni Jehova, lakip ang iyang makapahinganghang pagluwas sa mga Israelinhon latas sa Pulang Dagat. Matikdi nga ang kataposan sa matag bersikulo nag-ingon: “Ang iyang maunongong gugma molungtad hangtod sa hangtod.” Kini nga salmo giapil sa “Mga Pangutana nga Makatabang sa Pagpamalandong” sa panid 347. Samtang imong basahon ang maong mga bersikulo, mahingangha gyod ka sa daghang paagi sa pagpasundayag ni Jehova sa maunongong gugma ngadto sa iyang katawhan. Oo, si Jehova nagpasundayag sa pagkamaunongon ngadto sa iyang matinumanong mga alagad pinaagi sa pagpatalinghog sa ilang mga pagtuaw alang sa tabang ug sa paglihok sa tinudlong panahon. (Salmo 34:6) Ang maunongong gugma ni Jehova alang sa iyang mga alagad dili mausab basta magpabilin silang maunongon kaniya.

10. Sa unsang paagi gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon bahin sa iyang mga sukdanan?

¹⁰ Dugang pa, si Jehova nagpasundayag sa pagkamaunongon ngadto sa iyang mga alagad pinaagi sa padayong pagsunod sa iyang mga sukdanan. Lahi sa pipila ka masalaypong mga tawo, nga gigiyahan lang sa ilang pagbati o gusto, si Jehova dili mag-usab-usab sa iyang panglantaw kon unsay matarong ug daotan. Latas sa libolibong katuigan, ang iyang panglantaw sa mga butang sama sa espiritismo, pagsimbag diyosdiyos, ug pagpatay wala mausab. “Hangtod sa imong pagkatigulang, ako mao ra gihapon,” miingon siya pinaagi sa iyang propetang si Isaias. (Isaias 46:4) Busa kita makasalig nga makabaton tag kaayohan pinaagi sa pagsunod sa tin-awng pagtulon-an bahin sa moralidad nga makaplagan diha sa Pulong sa Diyos.—Isaias 48:17-19.

11. Paghatag ug mga pananglitan nga nagpakita nga si Jehova nagtuman sa iyang gisaad.

¹¹ Si Jehova nagpakita usab sa pagkamaunongon pinaagi sa pagtuman sa iyang mga saad. Sa dihang motagna siyag usa ka butang, kini mahitabo. Si Jehova nag-ingon: “Ang pulong nga mogula sa akong baba . . . dili mobalik kanako nga walay resulta, apan tumanon gayod niini ang bisan unsa nga akong gikalipayan, ug segurado kining molampos sumala sa kon unsay akong katuyoan sa pagpadala niini.” (Isaias 55:11) Pinaagi sa pagtuman sa iyang pulong, si Jehova nagpakitag pagkamaunongon sa iyang katawhan. Dili niya pahulaton sila sa butang nga wala siyay katuyoan sa pagpahinabo. Kasaligan gayod si Jehova bahin niini maong ang iyang alagad nga si Josue nakaingon: “Sa tanang maayong saad nga gisaad ni Jehova sa panimalay ni Israel, walay bisan usa ka saad nga napakyas; natuman kining tanan.” (Josue 21:45) Busa, makasalig ta nga dili ta madismayar kay tumanon gayod ni Jehova ang iyang mga saad.—Isaias 49:23; Roma 5:5.

12, 13. Sa unsang mga paagi ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod?

¹² Sumala sa gihisgotan ganina, ang Bibliya nag-ingon nga ang maunongong gugma ni Jehova “molungtad hangtod sa hangtod.” (Salmo 136:1) Sa unsang paagi tinuod kini? Sa usa ka paagi, ang pagpasaylo ni Jehova sa mga sala maoy permanente. Sumala sa gihisgotan sa Kapitulo 26, dili hisgotan ni Jehova ang nangaging mga sayop kon gipasaylo na niya ang usa ka tawo. Kay “ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos,” ang matag usa kanato angayng magmapasalamaton nga ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod.—Roma 3:23.

¹³ Apan ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod sa laing paagi. Ang iyang Pulong nag-ingon nga ang usa nga matarong “mahisama sa kahoy nga gitanom sa daplin sa kasapaan, usa ka kahoy nga mobunga sa iyang panahon, ang mga dahon niini dili malaya. Ug ang tanan niyang ginahimo magmalamposon.” (Salmo 1:3) Imadyina ang usa ka labong nga kahoy kansang mga dahon dili gayod malaya! Busa kon kita ganahang magbasa ug magtuon sa Pulong sa Diyos, ang atong kinabuhi mahimong taas, malinawon, ug mabungahon. Ang mga panalangin nga ihatag ni Jehova ngadto sa matinumanon niyang mga alagad walay kataposan. Sa pagkatinuod, sa matarong nga bag-ong kalibotan nga ipatungha ni Jehova, ang masinugtanong katawhan makasinati sa iyang maunongong gugma hangtod sa hangtod.—Pinadayag 21:3, 4.

Si Jehova ‘Dili Mobiya sa mga Maunongon Kaniya’

14. Sa unsang paagi si Jehova nagpabili sa pagkamaunongon sa iyang mga alagad?

¹⁴ Si Jehova kanunayng nagpakita sa iyang pagkamaunongon. Sanglit si Jehova dili gayod mag-usab-usab, ang pagkamaunongon nga iyang ipakita sa iyang matinumanong mga alagad dili gayod maawop. Ang salmista misulat: “Sukad sa akong pagkabatan-on hangtod karon nga tigulang na ko, wala ko makakitag matarong nga gibiyaan, wala usab ko makakita nga ang iyang mga anak nagpakilimos ug tinapay. Kay si Jehova nahigugma sa hustisya, ug dili niya biyaan ang mga maunongon kaniya.” (Salmo 37:25, 28) Tinuod, ingong Maglalalang, si Jehova takos sa atong pagsimba. (Pinadayag 4:11) Ug tungod kay siya maunongon, si Jehova nagpabili sa atong matinumanong mga buhat.—Malaquias 3:16, 17.

15. Ipatin-aw kon sa unsang paagi ang mga pagpakiglabot ni Jehova sa Israel nagpasiugda sa iyang pagkamaunongon.

¹⁵ Tungod sa iyang maunongong gugma, si Jehova balikbalik nga motabang sa iyang katawhan sa dihang sila anaa sa kalisdanan. Ang salmista nag-ingon: “Iyang ginapanalipdan ang kinabuhi sa mga maunongon kaniya; iyang ginaluwas sila gikan sa kamot sa daotan.” (Salmo 97:10) Tagda ang iyang mga pagpakiglabot sa nasod sa Israel. Human sa milagroso nilang pagkaluwas latas sa Pulang Dagat, ang mga Israelinhon miawit kang Jehova: “Tungod sa imong maunongong gugma, gitultolan nimo ang katawhan nga imong gitubos.” (Exodo 15:13) Ang pagluwas didto sa Pulang Dagat klarong nagpakita sa maunongong gugma ni Jehova. Busa giingnan ni Moises ang mga Israelinhon: “Tungod ba kay kamo ang kinadaghanan sa tanang katawhan mao nga gipakitaan mog pagmahal ug gipili ni Jehova? Dili. Sa tinuod lang kamo ang kinagamyan sa tanang katawhan. Apan tungod kini sa gugma ni Jehova kaninyo ug tungod kay iyang gituman ang iyang gipanumpa sa inyong mga katigulangan mao nga gipagawas mo ni Jehova pinaagi sa iyang gamhanang kamot, aron tubson mo gikan sa pagkaulipon, gikan sa kamot sa Paraon nga hari sa Ehipto.”—Deuteronomio 7:7, 8.

16, 17. (a) Giunsa pagpakita sa mga Israelinhon nga dili sila mapasalamaton sa maunongong gugma Jehova, apan sa unsang paagi si Jehova nagpakitag kaluoy kanila? (b) Sa unsang paagi gipakita sa kadaghanang Israelinhon nga “wala na silay paglaom nga maulian,” ug unsang pasidaan ang gihatag niini kanato?

¹⁶ Makapaguol, ang kadaghanang Israelinhon dili mapasalamaton sa maunongong gugma ni Jehova, kay human sa pagluwas kanila “padayon silang nagpakasala [kang Jehova] pinaagi sa pagrebelde sa Labing Hataas.” (Salmo 78:17) Latas sa kasiglohan, sila balikbalik nga mirebelde, mibiya kang Jehova, misimbag mga diyosdiyos, ug misunod sa paganong mga buhat, nga nakapahugaw kanila. Bisan pa niana, si Jehova wala maglapas sa iyang pakigsaad. Pinaagi ni propetang Jeremias, si Jehova mihangyo sa iyang katawhan: “Balik, Oh masukihong Israel . . . Dili ko motan-aw kaninyo nga may kasuko, kay ako maunongon.” (Jeremias 3:12) Apan sumala sa giingon sa Kapitulo 25, ang kadaghanang Israelinhon wala magbag-o. Sa pagkatinuod, “padayon nilang gibugalbugalan ang mga mensahero sa matuod nga Diyos, ug ilang gitamay ang iyang mga pulong ug giyagayagaan ang iyang mga propeta.” Unsay resulta? Sa kataposan, “wala na silay paglaom nga maulian; unya gipahamtang ni Jehova kanila ang iyang dakong kasuko.”—2 Cronicas 36:15, 16.

¹⁷ Unsay atong makat-onan niini? Ang pagkamaunongon ni Jehova wala magpasabot nga konsentihon niya ang daotang binuhatan o malimbongan siya. Tinuod, si Jehova “dagaya sa maunongong gugma,” ug siya malipay sa pagpakitag kaluoy kon kana dunay basehanan. Apan unsay mahitabo sa dihang ang tawong daotan dili na gayod matul-id? Sa maong kahimtang, sundon ni Jehova ang matarong niyang mga sukdanan ug ipahamtang ang paghukom. Sama sa giingon ni Jehova kang Moises, ‘dili Niya pasagdang dili masilotan ang nakasala.’—Exodo 34:6, 7.

18, 19. (a) Sa unsang paagi ang pagsilot sa Diyos sa mga daotan maunongon usab nga buhat? (b) Sa unsang paagi ipakita ni Jehova ang iyang pagkamaunongon ngadto sa iyang mga alagad nga gilutos hangtod namatay?

¹⁸ Ang pagsilot sa Diyos sa mga daotan maunongon usab nga buhat. Sa unsang paagi? Mao nay gipakita sa basahong Pinadayag, dihang gisugo ni Jehova ang pito ka anghel: “Adto mo ug ibubo sa yuta ang pito ka panaksan sa kasuko sa Diyos.” Sa dihang gibubo sa ikatulong anghel ang iyang panaksan “ngadto sa mga suba ug sa mga tubod sa tubig,” kini nahimong dugo. Unya ang anghel miingon kang Jehova: “Ikaw, ang Usa nga mao ang karon ug ang kaniadto, ang Usa nga maunongon, maoy matarong, kay imong gimando kini nga mga paghukom, kay ilang giula ang dugo sa mga balaan ug sa mga propeta, ug gihatagan nimo silag dugo aron imnon; takos sila niini.”—Pinadayag 16:1-6.

¹⁹ Matikdi nga samtang nagpahayag sa maong mensahe sa paghukom, ang anghel nagtawag kang Jehova nga “ang Usa nga maunongon.” Ngano? Kay pinaagi sa paglaglag sa mga daotan, si Jehova nagpakitag pagkamaunongon sa iyang mga alagad, nga daghan kanila gilutos hangtod namatay. Tungod sa pagkamaunongon, gitipigang buhi ni Jehova ang maong mga tawo diha sa iyang panumdoman. Siya nangandoy nga makita pag-usab ang maong mga matinumanon nga namatay, ug ang Bibliya nagpamatuod nga iyang katuyoan nga gantihan silag pagkabanhaw. (Job 14:14, 15) Dili kalimtan ni Jehova ang maunongon niyang mga alagad bisag patay na sila. Sa kasukwahi, “para niya silang tanan buhi.” (Lucas 20:37, 38) Ang katuyoan ni Jehova nga banhawon kadtong anaa sa iyang panumdoman maoy puwersadong ebidensiya sa iyang pagkamaunongon.

Ang Maunongong Gugma ni Jehova Nagbukas sa Dalan sa Kaluwasan

20. Kinsa ang “mga sudlanan sa kaluoy,” ug sa unsang paagi si Jehova nagpakitag pagkamaunongon kanila?

²⁰ Sa tibuok kasaysayan, si Jehova nagpakitag talagsaong pagkamaunongon sa matinumanong mga tawo. Gani, sa libolibong katuigan, “gipasensiyahag maayo [ni Jehova] ang mga sudlanan sa kasuko nga angayng laglagon.” Ngano? “Iya ning gihimo aron ang kadagaya sa iyang himaya ikapakita niya sa mga sudlanan sa kaluoy, nga giandam niyang daan para sa himaya.” (Roma 9:22, 23) Ang maong “mga sudlanan sa kaluoy” maoy mga Kristohanon nga gidihogan sa balaang espiritu aron mahimong isigkamanununod sa Kristo sa iyang Gingharian. (Mateo 19:28) Pinaagi sa pag-abli sa dalan sa kaluwasan alang sa maong mga sudlanan sa kaluoy, si Jehova nagpabiling maunongon kang Abraham, nga kaniya gipahayag kini nga saad: “Pinaagi sa imong kaliwat ang tanang nasod sa yuta mapanalanginan kay gituman nimo ang akong gisulti.”—Genesis 22:18.

21. (a) Sa unsang paagi si Jehova nagpakitag pagkamaunongon ngadto sa “usa ka dakong panon” nga naglaom nga maluwas sa “dakong kasakitan”? (b) Ang pagkamaunongon ni Jehova magpalihok kanimo sa pagbuhat sa unsa?

²¹ Si Jehova nagpakitag susamang pagkamaunongon ngadto sa “usa ka dakong panon” nga naglaom nga maluwas sa “dakong kasakitan” ug mabuhing walay kataposan diha sa usa ka paraisong yuta. (Pinadayag 7:9, 10, 14) Bisan pag ang iyang mga alagad dili hingpit, si Jehova maunongong naghatag kanila ug kahigayonan nga mabuhing walay kataposan diha sa usa ka paraisong yuta. Sa unsang paagi iyang himoon kana? Pinaagi sa lukat—ang labing dakong pasundayag sa pagkamaunongon ni Jehova. (Juan 3:16; Roma 5:8) Kadtong sinserong nangita sa pagkamatarong napalihok sa pagpakigsuod kang Jehova tungod sa iyang pagkamaunongon. (Jeremias 31:3) Dili ba mobati kang mas suod kang Jehova tungod sa pagkamaunongon nga iyang gipakita ug ipakita pa? Kay gusto man nato nga masuod sa Diyos, hinaot mosanong ta sa iyang gugma pinaagi sa pagpalig-on sa atong determinasyon nga maunongong moalagad kaniya.