LIBYA, LIBYANHON

Ang karaang Libya nahimutang sa usa ka dapit sa amihanang Aprika sa K sa Ehipto. Gituohan sa kadaghanan nga ang mga molupyo niini gitawag sa Hebreohanong termino nga Lu·vimʹ. (2Cr 12:3; “mga Libyanhon,” LXX, NW, RS) Kon ang Lu·vimʹ maoy laing porma sa Leha·vimʹ (Lehabim), kini lagmit nagpakita nga labing menos ang pipila sa mga Libyanhon naggikan kang Ham pinaagi kang Mizraim. (Gen 10:13) Ang naandang panglantaw sa mga Hudiyo nga makaplagan sa mga sinulat ni Josephus (Jewish Antiquities, I, 130-132 [vi, 2]) naghisgot sa mga Libyanhon ingong mga kaliwat ni Ham pinaagi kang Put. (Gen 10:6) Dugang pa, ang Gregong Septuagint ug ang Latin nga Vulgate naghubad niini nga “mga Libyanhon” diha sa Jeremias 46:​9, Ezequiel 27:​10, ug sa 38:5 diin “Put” ang giingon sa Hebreohanong teksto. Siyempre, posibleng ang mga kaliwat ni Put ug Mizraim nanimuyo sa rehiyon sa amihanang Aprika nga sa ulahi gitawag ug Libya. Kini nagpasabot nga ang ngalang “mga Libyanhon” mas malangkobon kay sa Hebreohanong termino nga Lu·vimʹ.

Si Haring Sisak sa Ehipto, nga giisip ingong magtutukod sa “Libyanhong dinastiya,” nakailog ug daghang siyudad sa dihang gisulong niya ang Juda sa ikalimang tuig ni Haring Rehoboam (993 W.K.P.). Ang iyang gamhanang puwersa sa mga karo ug mga mangangabayo naglakip sa mga Libyanhon. Bisan tuod wala laglaga ang Jerusalem, giagawan ni Sisak ang siyudad sa mga bahandi niini. (1Ha 14:​25, 26; 2Cr 12:2-9) Mga 26 ka tuig sa ulahi (967 W.K.P.), ang mga Libyanhon maoy lakip sa kasundalohan ni Zera nga Etiopianhon, nga misulong sa Juda apan nakaagom ug makauulawng kapildihan. (2Cr 14:9-13; 16:8) Sa ikapitong siglo W.K.P., ang tabang sa mga Libyanhon ug sa uban pa daw wala magsilbi sa pagluwas sa Ehiptohanong siyudad sa No-amon gikan sa katalagman sa mga kamot sa mga Asiryanhon. (Nah 3:7-10) Gitagna nga ang mga Libyanhon ug mga Etiopianhon mosunod sa “mga lakang” sa “hari sa amihanan,” nga nagpasabot nga kining mga tigpaluyo kanhi sa Ehipto mailalom sa iyang gahom.​—Dan 11:43.

Niadtong tuig 33 K.P., lakip sa mga Hudiyo ug mga kinabig nga didto sa Jerusalem alang sa Pista sa Pentekostes mao ang mga tawo nga naggikan sa “mga bahin sa Libya, nga paingon sa Cirene,” nga mao, ang kasadpang bahin sa Libya. Lagmit ang pipila niini nagpabawtismo ingong sanong sa pakigpulong ni Pedro ug sa ulahi nagdala sa mensahe sa Kristiyanidad balik sa ilang yutang pinuy-anan.​—Buh 2:10.