MEGIDO

Usa sa mas iladong mga siyudad sa Yutang Saad, nga nahimutang mga 90 km (56 mi) sa A sa Jerusalem ug 31 km (19 mi) sa HS sa modernong siyudad sa Haifa. Kini gitukod sa usa ka luna nga halos kapin sa 4 ekt (10 akre), ibabaw sa usa ka bungdo nga nailhan karong adlawa nga Tell el-Mutesellim (Tel Megiddo), nga may gihabogong 21 m (70 p) gikan sa walog sa ubos niini.​—MGA HULAGWAY ug MAPA, Tomo 1, p. 953.

Maayong Puwesto. Kay nahimutang nga nag-umbaw ug bantaaw sa tabunok nga kasadpang seksiyon sa Walog sa Jezreel (Patag sa Esdraelon, nga nailhan usab nga “patag sa walog sa Megido”; 2Cr 35:22; Zac 12:11), sayon niining nakontrolar ang pangunang mga ruta sa negosyo ug sa militar nga nag-abot didto. Ang kasaysayan sa Bibliya ug ang sekular nga mga rekord nag-asoy kon sa unsang paagi ang kasundalohan sa daghang nasod nagsangka ug mahukmanong mga gubat palibot sa Megido tungod sa maayong nahimutangan niini. Duol niini nga dapit sa “daplin sa katubigan sa Megido,” si Maghuhukom Barak nagpildi sa gamhanang kasundalohan ni Jabin ilalom ni Sisera, nga naglakip sa 900 ka karo nga tinaoran ug puthawng mga sanggot. (Huk 4:​7, 13-16; 5:19) Didto sa Megido namatay si Haring Ahazias sa Juda human siya grabeng nasamdan duol sa Ibleam tungod sa sugo ni Jehu. (2Ha 9:27) Didto sa Megido grabeng nasamdan si Haring Josias sa Juda sa dihang iyang gisugat ang Ehiptohanong kasundalohan ilalom ni Paraon Neko nga nagpaingon sa suba sa Euprates aron sa pagtabang sa mga Asiryanhon didto.​—2Ha 23:​29, 30; 2Cr 35:22.

Sa lainlaing panahon sa hataas nga kasaysayan niini, ingon sa gipakita sa arkeolohikanhong mga pagpangalot, ang Megido lig-on kaayong pagkakuta. Nakalotan ang mga kagun-oban nga nagpakitang kini kanhi adunay mga paril nga ang gibag-on maoy tali sa 4 ug 5 m (13 ug 16 p), ug sa ulahi gihimo pa nga kapin sa 7.5 m (25 p) ang gibag-on, ug ang mga seksiyon niini maoy kapin sa 3.3 m (11 p) ang kahabogon sa dihang nakaplagan.

Kasaysayan. Ang unang paghisgot sa Megido nagtala sa hari niini nga lakip sa 31 ka hari nga gipildi ni Josue sa sinugdanan sa pagsakop sa Yutang Saad. (Jos 12:​7, 8, 21, 24) Sa dihang gibahinbahin ang yuta, ang Megido, uban sa sakop nga mga lungsod niini, nahimong sakop nga siyudad nga gipanag-iya sa tribo ni Manases, bisan tuod kini nahimutang sa teritoryo sa Isacar. (Jos 17:11; 1Cr 7:29) Apan, sa yugto sa mga Maghuhukom, ang Manases wala makapapahawa sa mga Canaanhon gikan niini nga salipdanan. Hinuon, sa dihang ang Israel nahimong kusganon, ang mga molupyo niini nga siyudad gipailalom sa pinugos nga trabaho.​—Huk 1:​27, 28.

Ilalom sa paghari ni David, sa dihang ang mga utlanan sa gingharian gipasangkad hangtod sa mga kinutoban niini, ang tanang bahin sa Canaan sulod sa Yutang Saad gisakop, lakip ang Megido. Tungod niini gilakip ni Solomon ang Megido sa ikalimang ginganlan nga distrito nga gitudlo aron sa pagtaganag pagkaon alang sa harianong panimalay sulod sa usa ka bulan kada tuig.​—1Ha 4:​7, 8, 12.

Gipalig-on usab ni Solomon ang Megido, ug lagmit nga nahimo kining usa sa iyang mga siyudad sa mga karo diin didto gikuwadra ang pipila sa iyang 12,000 ka kabayong iggugubat. (1Ha 9:15-19; 10:26) Sa Megido nakaplagan sa mga arkeologo ang daghan kaayong mga nahibilin sa giisip sa pipila ka eskolar (apan dili sa tanan) nga mga kuwadra nga makasulod ug kapin sa 450 ka kabayo. Sa sinugdan kini nga mga tinukod gituohan nga sa panahon pa ni Solomon, apan daghang mga arkeologo sa ulahi ang nagpetsa pag-usab niini sa mas ulahing yugto, tingali sa panahon ni Ahab.

Ang tagna ni Zacarias (12:11) naghisgot bahin sa usa ka ‘dakong pagminatay’ nga mahitabo “sa patag sa walog sa Megido,” nga lagmit nagtumong sa pagbangotan tungod kang Haring Josias, kinsa namatay sa gubat didto. (2Ha 23:​29, 30) Adunay gamayng kalainan sa Hebreohanong espeling sa Megido dinhi sa basahon ni Zacarias. Inay sa naandang Hebreohanong espeling nga Meghid·dohʹ, kini maoy Meghid·dohnʹ, usa ka taas nga porma nga sama nianang makaplagan sa Pinadayag 16:16.​—Tan-awa ang HAR–MAGEDON.