TAMARISKO

[Heb., ʼeʹshel].

Ang tamarisko motubo nga sama sa usa ka kahoy o kahoykahoy. Bisan tuod ang punoan niini bukohon, ang mga sanga niini sagad nga yagpison, maong kini samag-balhibo tan-awon. Ang evergreen nga mga dahon niini maoy gagmay, samag-himbis, ug simpig kaayo sa mga sanga, busa gamay rang umog ang moalisngaw, maong kini nga mga kahoy mabuhi diha sa mga desyerto ug bisan sa mga bungdo sa pinadpad nga balas. Sa tingpamulak ang kahoy mamulak ug nagtunggoytunggoy nga gagmayng rosason o puti nga mga bulak, nga naghatag ug madanihong bulok sa umaw nga mga rehiyon. Ang mga tamarisko nga gustog parat nga dapit sagad motubo nga duol kaayo sa dagat ug daplin sa parat nga kalamakan. Ang daghang tamarisko ubay sa mga tampi sa Jordan maoy samag masiot nga kalibonan nga gipuy-an sa ihalas nga mga mananap, ug sa kapanahonan sa Bibliya usa kini sa mga naglangkob sa “magarbohong kalibonan ubay sa Jordan” diin kanhi nagpuyo ang mga leyon.​—Jer 49:19; Zac 11:3.

Bisan tuod ang tamarisko kasagaran mugbo, ang usa ka matang sa kahoyng tamarisko (Tamarix aphylla) usahay moabot sa gitas-on nga 18 m (60 p). Si Abraham gitala nga nagtanom ug tamarisko didto sa Beer-seba (Gen 21:33), si Haring Saul milingkod nga nagpasilong sa tamarisko didto sa Gibea (1Sa 22:6), ug ang iyang mga bukog ug niadtong sa iyang mga anak nga lalaki gilubong ilalom sa dakong kahoy nga tamarisko didto sa Jabes-gilead.​—1Sa 31:13; itandi ang 1Cr 10:​12, diin gigamit ang Hebreohanong pulong alang sa “dakong kahoy” (ʼe·lahʹ).

Si Dr. Joseph Weitz, usa ka iladong awtoridad sa pagpananom pag-usab didto sa Israel, miingon: “Ang unang kahoy nga gitanom ni Abraham sa Beerseba maoy tamarisko. Sa pagsunod sa iyang sulondan, upat ka tuig na ang milabay kami nagtanom ug duha ka milyon diha sa samang luna. Husto si Abraham. Ang tamarisko maoy usa sa pipila ka kahoy nga among nakaplagan nga milambo diha sa habagatan diin ang tinuig nga ulan maoy menos sa unom ka pulgada.”​—The Reader’s Digest, Marso 1954, p. 30.

Ang laing matang sa tamarisko (Tamarix mannifera), sa dihang tusokon sa insektong scale, mopagulag mga tinulo sa samag-dugos nga tagok nga tigomon ug ibaligya ngadto sa mga peregrino sa ubang mga dapit ingong “mana.” Hinuon, kini walay kalabotan sa mana nga gitagana alang sa Israel didto sa kamingawan, sanglit ang tinuod nga mana gitagana sa milagrosong paagi ug gipupho gikan sa yuta.​—Ex 16:13-15.