Pagbansay sa Diyosnong Debosyon Bahin sa Tigulang nga mga Ginikanan
“Patun-a una [ang mga anak o mga apo] sa diyosnong debosyon diha sa ilang kaugalingong panimalay ug sa paghatag kanunay sa nahiangayng balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini dalawaton sa panan-aw sa Diyos.”—1 TIMOTEO 5:4.
INGONG usa ka bata, ikaw ilang gialimahan ug gipanalipdan. Ingong usa ka hamtong, imong gitinguha ang ilang tambag ug pagpaluyo. Apan karon sila natigulang na ug nagkinahanglan nga may mosuportar kanila. Matud ni apostol Pablo: “Apan kon ang usa ka babayeng balo may mga anak o mga apo, patun-a una sila sa pagbansay sa diyosnong debosyon ngadto sa ilang kaugalingong panimalay ug paghatag sa nahiangay nga balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini dalawaton sa panan-aw sa Diyos. Sa pagkamatuod kon adunay dili motagana niadtong iyang kaugalingon, ug ilabina niadtong mga sakop sa iyang panimalay, siya nagsalikway sa pagtuo ug labi pang daotan kay sa tawong walay pagtuo.”—1 Timoteo 5:4, 8.
1, 2. (a) Sumala sa Bibliya kinsa ang may tulubagon sa pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan? (b) Nganong seryosong butang nga pasagdan sa usa ka Kristohanon ang maong katungdanan?
2 Linibong mga Saksi ni Jehova karong adlawa nagaatiman sa tigulang nga mga ginikanan. Sila wala magbuhat niana tungod lamang sa “kalulot” (The Living Bible) o “katungdanan” (The Jerusalem Bible) kondili tungod sa “diyosnong debosyon,” nga mao, ang pagtahod sa Diyos. Ilang giila nga ang dili pagtagad sa mga ginikanan sa usa sa panahon sa kawalad-on maoy katumbas sa ‘pagsalikway sa [Kristohanong] pagtuo.’—Itandi ang Tito 1:16.
‘Pas-ana ang Inyong Palas-anon’ sa Pag-atiman
3 Ang pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan nahimong usa ka dakong hagit, ilabina sa mga kanasoran sa Kasadpan. Ang mga pamilya kadaghanan nangatibulaag. Ang mga galastohan nag-uswag nga dili na kapugngan. Ang mga asawa sa panimalay kadaghanan may sekular nga mga trabaho. Sa ingon ang pag-atiman sa tigulang nga ginikanan mahimong usa ka dako kaayong trabaho, ilabina kon ang nagaatiman dili na batan-on mismo. “Kami karon anaa sa edad nga singkuwentahon, uban ang dagko nang mga anak ug mga apo nga nagkinahanglan usab sa tabang,” matud sa usa ka igsoong babaye nga nanlimbasog sa pag-atiman sa iyang ginikanan.
4, 5. (a) Uban ni kinsa nga ang palas-anon sa pag-atiman sagad mahimong ambitan sumala sa ginapaila sa Bibliya? (b) Sa unsang paagi ang pipila milikay sa responsabilidad ngadto sa ilang mga ginikanan sa adlaw ni Jesus?
4 Gipaila ni Pablo nga ang responsabilidad maambitan sa “mga anak o mga apo.” (1 Timoteo 5:4) Usahay, hinuon, ang mga anak dili buot ‘mopas-an sa ilang palas-anon’ sa pag-atiman. (Itandi ang Galacia 6:5.) “Ang akong magulang nga igsoong babaye bag-o pang nanghunaw sa iyang kamot sa kahimtang,” mireklamo ang usa ka ansiano. Apan ang mao bang buhat kahimut-an ni Jehova? Hinumdomi ang kas-a gisulti ni Jesus sa mga Pariseo: “Si Moises miingon, ‘Pasidunggi ang inyong amahan ug ang inyong inahan’ . . . Apan kamo nagaingon, ‘Kon ang usa ka tawo magaingon sa iyang amahan o iyang inahan: “Ang akong nabatonan nga pinaagi niana kamo makabatog kaayohan gikan kanako maoy corban, (nga mao, usa ka gasang gipahinungod sa Diyos,)”’—kamo dili na magpabuhat niya sa usa ka butang alang sa iyang amahan o iyang inahan, ug sa ingon inyong ginulo ang pulong sa Diyos tungod sa inyong gikabilinbiling sugilanon.”—Marcos 7:10-13.
5 Kon ang usa ka Hudiyo dili buot motabang sa iyang kabos nga mga ginikanan, kinahanglan lamang iyang ipahayag ang iyang katigayonan nga “corban”—usa ka gasang gigahin alang sa kagamitan sa templo. (Itandi ang Levitico 27:1-24.) Siya lagmit wala mailalom sa dihadihang pagpugos, hinunoa, sa pagtugyan sa maong gasa kono. Sa ingon siya makahawid (ug pihong makagamit) sa iyang katigayonan sa panahong walay tino. Apan kon ang iyang mga ginikanan magkinahanglang tabang nga salapi, siya makapahigawas sa iyang katungdanan pinaagi sa balaanong pagpahayag nga ang tanan niyang gipanag-iya maoy “corban.” Gitunglo ni Jesus ang maong panglimbong.
6. Unsa tingali magtukmod sa pipila karong adlawa sa paglikay sa ilang mga katungdanan ngadto sa ginikanan, ug kahimut-anan ba kini sa Diyos?
6 Ang usa ka Kristohanon nga nagagamit sa dili-ugdang nga mga pasangil sa paglikay sa iyang katungdanan sa ingon dili makalimbong sa Diyos. (Jeremias 17:9, 10) Matuod, ang mga suliran sa panalapi, luyang panglawas, o susamang mga kahimtang tingali makalimiteg dako kon unsay mahimo sa usa alang sa iyang mga ginikanan. Apan ang pipila tingali yanong nagamahal sa mga katigayonan, panahon, ug pribasiya nga labaw kay sa kaayohan sa ilang mga ginikanan. Apan, pagkasalingkapaw gayod ang pagsangyaw sa Pulong sa Diyos apan “naganulo” niana pinaagi sa dili nato paglihok bahin sa mga ginikanan!
Kooperasyon sa Pamilya
7. Sa unsang paagi ang mga pamilya makakooperar sa pag-atiman sa tigulang nga ginikanan?
7 Ang pila ka eksperto nagasugyot nga kon maugmad ang usa ka suliran maylabot sa tigulang nga ginikanan, ipatawag ang usa ka pagsabutsabot sa pamilya. Ang usa ka sakop sa pamilya tingali maoy magpas-an sa kinadak-ang responsabilidad. Apan pinaagi sa kalmado ug dili-madapigong paghimo sa “kompedensiyal nga panaghisgot,” ang mga pamilya kadaghanan makakitag mga paagi sa pag-ambit sa palas-anon. (Proverbio 15:22) Ang pipila nga nagapuyo sa halayo tingali makaamot sa salapi ug makaduaw nga panapanahon. Ang uban tingali makahimo sa mga buluhaton o makataganag sakyanan. Aw, ang yanong pag-uyon sa pagduaw sa mga ginikanan sa regular tingali bililhong amot. Matud sa usa ka igsoong babaye nga nag-edad ug 80 mahitungod sa mga pagduaw sa iyang mga anak, “Kini nahisamag usa ka toniko!”
8. (a) Ang mga membro sa pamilya nga anaa sa bug-os-panahong pag-alagad nahigawas ba sa pag-ambit sa pag-atiman sa ilang mga ginikanan? (b) Unsay gibuhat sa pipilang anaa sa bug-os-panahong pag-alagad sa pagpas-an sa mga obligasyon ngadto sa mga ginikanan?
8 Hinuon, ang mga pamilya makaatubang ug lisod nga suliran dihang ang usa ka membro nagabuhat sa bug-os-panahong pag-alagad. Ang bug-os-panahong mga ministro dili manalipwas sa maong mga obligasyon, ug daghan ang naghimog talagsaong mga paningkamot sa pag-atiman sa ilang mga ginikanan. Matud sa usa ka magtatan-aw sa sirkito: “Wala gayod namo mahanduraw unsa ka lisod sa lawas ug sa emosyon ang pag-atiman sa among mga ginikanan, ilabina kon sa samang panahon naningkamot sa pagtuman sa mga kinahanglanon sa bug-os-panahong pag-alagad. Sa pagkamatuod, kami nahidangat sa kinutoban sa among pag-agwanta ug mibati sa panginahanglan alang sa ‘gahom saylo sa kasagaran.’” (2 Corinto 4:7) Hinaot si Jehova mopadayon sa paglig-on sa maong mga tawo.
9. Unsang pagdasig ang ikahatag niadtong walay kapaingnan gawas sa pagbiya sa bug-os-panahong pag-alagad aron atimanon ang mga ginikanan?
9 Hinuon, may panahong tapos sa pagsusi sa tanang ubang posibilidad, ang usa ka membro sa pamilya walay kapaingnan gawas ang pagbiya sa bug-os-panahong pag-alagad. Hisabtan, ang maong tawo tingali may sagol nga mga pagbati mahitungod sa pagbiya sa iyang mga pribilehiyo sa pag-alagad. ‘Kami nasayod nga among Kristohanong responsabilidad ang pag-atiman sa akong tigulang ug masakitong inahan,’ matud sa usa ka kanhi misyonaryo. ‘Apan may panahong kini katingad-anan kaayo.’ Hinumdomi, hinunoa, nga ‘ang pagbansay sa diyosnong debosyon sa panimalay dalawaton sa panan-aw sa Diyos.’ (1 Timoteo 5:4) Hinumdomi, usab, nga “Ang Diyos dili hiwi nga hikalimtan ang inyong buhat ug ang gugma nga inyong gipakita alang sa iyang ngalan, sa pagkaaging kamo nag-alagad sa mga balaan ug nagapadayon sa pag-alagad.” (Hebreohanon 6:10) Usa ka magtiayon nga mibiya sa daghang katuigan sa bug-os-panahong pag-alagad nag-ingon: “Sa among pag-isip niini, ang pag-atiman namo karon sa among mga ginikanan sama ra ka hinungdanon nga kami anaa sa bug-os-panahong pag-alagad.”
10. (a) Nganong ang pipila tingali ahat nga mibiya sa bug-os-panahong pag-alagad? (b) Unsaon sa mga pamilya pag-isip ang bug-os-panahong pag-alagad?
10 Tingali hinuon, ang pila mibiya sa bug-os-panahong pag-alagad nga ahat kay ang ilang mga paryente nangatarongan: ‘Kamo wala mahikot sa mga trabaho ug mga pamilya. Nganong dili kamo ang mag-atiman kang Papa ug Mama?’ Bisan pa niana, dili ba ang buluhatong pagsangyaw mao ang labing dinaliang buluhaton nga ginabuhat karong adlawa? (Mateo 24:14; 28:19, 20) Busa kadtong anaa sa bug-os-panahong pag-alagad nagabuhat sa hinungdanong buluhaton. (1 Timoteo 4:16) Usab, gipaila ni Jesus nga, sa pila ka kahimtang, ang pag-alagad sa Diyos mahimong unahon kay sa mga butang maylabot sa pamilya.
11, 12. (a) Nganong si Jesus mitambag sa usa ka tawo nga “pasagding ang mga patay maglubong sa ilang mga patay”? (b) Unsang kahikayan ang gihimo sa pila ka pamilya kon ang usa ka membro anaa sa bug-os-panahong pag-alagad?
11 Pananglitan, sa dihang ang usa ka tawo mibalibad sa usa ka pagdapit nga mahimong sumusunod ni Jesus, nga nag-ingon: “Tugoti una ako sa paglakaw ug paglubong sa akong amahan,” si Jesus mitubag: “Pasagding ang mga patay [sa espirituwal] magalubong sa ilang mga patay, apan lumakaw ka ug ipahayag sa bisan diin ang gingharian sa Diyos.” (Lucas 9:59, 60) Sanglit ang mga Hudiyo naglubong sa ilang mga patay sa adlaw nga sila mamatay, lagmit ang amahan sa tawo dili gayod patay. Lagmit ang tawo yanong buot mopabilin uban sa iyang tigulang nga amahan hangtod sa pagkamatay sa amahan. Bisan pa niana, sanglit ang ubang paryente lagmit diha ra sa pag-atiman kaniya, gidasig ni Jesus ang tawo nga “ipahayag sa bisan diin ang gingharian sa Diyos.”
12 Ang pila ka pamilya susamang nakakaplag nga dihang mokooperar ang tanang membro, kadaghanan mahikay nga ang usang anaa sa bug-os-panahong pag-alagad makaambit sa pag-atiman sa iyang ginikanan nga dili mobiya sa iyang bug-os-panahong pag-alagad. Pananglitan, ang pila ka bug-os-panahong ministro nagatabang sa ilang mga ginikanan sa mga hinapos sa semana o panahon sa mga bakasyon. Makaiikag, ang pila ka tigulang nga ginikanan nagainsistir nga ang ilang mga anak magapabilin sa bug-os-panahong pag-alagad, bisan pa sa dakong pagsakripisyo sa kaugalingon sa bahin sa mga ginikanan. Si Jehova tugob nagapanalangin niadtong nagabutang pag-una sa mga intereses sa Gingharian.—Mateo 6:33.
“Kaalam” ug “Pagsabot” Dihang Moipon ang mga Ginikanan
13. Unsang mga suliran ang maugmad kon dapiton ang ginikanan sa pag-ipon sa iyang mga anak?
13 Gihikay ni Jesus nga ang iyang nabalong inahan moipon sa iyang magtutuo nga mga paryente. (Juan 19:25-27) Daghang Saksi susamang nagdapit sa ilang mga ginikanan nga moipon kanila—ug nakasinatig daghang masadyaong panahon ug panalangin ingong sangpotanan. Bisan pa niana, ang dili-magkatakdong mga paagi sa kinabuhi, limitadong pribasiya, ug ang kalisod sa pagtaganag matag-adlawng pag-atiman kadaghanan mohimo sa pagpaipon sa usa ka ginikanan nga makapahiubos sa tanang hingtungdan. “Ang pag-atiman kang Mama labawng nakapahago kanako,” matud ni Ann, kansang ugangang-babaye nagaantos sa Alzheimer’s disease. “Usahay ako mawad-an ganig pailob ug mosultig sakit kang Mama—ug kana mopabati kanako sa sala.”
14, 15. Sa unsang paagi ang “kaalam” ug “pagsabot” makatabang sa ‘paglig-on’ sa pamilya ilalom niining mga kahimtanga?
14 Si Solomon miingon nga “pinaagi sa kaalam ang usa ka panimalay malig-on, ug pinaagi sa pagsabot kini malig-ong pagkatukod.” (Proverbio 24:3) Pananglitan, si Ann naningkamot nga mahimong labi pang masinabtanon sa suliran sa iyang ugangang-babaye. “Ibutang ko kanunay sa hunahuna nga siya may sakit ug dili molihok nga tinuyo.” Bisan pa niana, “kitang tanan mapandol sa makadaghan. Kon adunay dili mapandol sa pulong, kini siya maoy usa ka tawong hingpit.” (Santiago 3:2) Apan kon motungha ang mga panagbangi, ipakita ang kaalam pinaagi sa dili pagtugot nga modako ang kayugot o mosilaob ang kasuko. (Efeso 4:31, 32) Hisgoti ang mga butang ingong pamilya, ug pangitag mga paagi sa paghimog mga kompromiso o mga pagpasibo.
15 Ang pagsabot motabang usab sa usa sa pagkomunikar nga epektibo. (Proverbio 20:5) Tingali ang usa ka ginikanan maglisod sa pagpasibo ngadto sa rutina sa bag-ong panimalay. O tingali tungod sa nadaot nga panghukom, siya makiling sa dili pagkooperar. Ilalom sa pila ka kahimtang, tingali walay kapilian gawas ang pagsulti sa lig-ong paagi. (Itandi ang Genesis 43:6-11.) “Kon ako dili moingong dili ngadto sa akong inahan,” matud sa usa ka igsoong babaye, “iyang gastohon ang tanan niyang kuwarta.” Hinuon, ang usa ka ansiano nakakaplag nga usahay iyang makuha ang pagbati sa iyang inahan alang kaniya. “Sa daghang panahon dihang ang pagpangatarongan dili molampos, ako yanong moingon, ‘Mama, mahimo bang buhaton nimo kana alang kanako?’ ug siya mamati.
16 Sanglit ang asawa kadaghanan mao ang kadak-an sa palas-anon sa pag-atiman, ang masinabtanong bana magbantay nga siya dili maluya—sa emosyon, sa lawasnon, o sa espirituwal. Matud sa Proverbio 24:10: “Ikaw ba nagpadayag nga ikaw naluya sa adlaw sa kasakitan? Ang imong kusog mahimong diyutay.” Unsay mahimo sa usa ka bana sa pagpasig-uli sa kadasig sa iyang asawa? “Ang akong bana mopauli sa balay,” matud sa usa ka igsoong babaye, “ug ang iyang mga bukton iyang ibilikis kanako ug sultihan ako unsa ka dako ang iyang pagpabili kanako. Ako dili unta makahimo niini kon wala siya!” (Efeso 5:25, 28, 29) Siya makatuon usab sa Bibliya uban sa iyang kapikas ug regular makaampo uban kaniya. Oo, bisan ilalom niining lisod nga mga kahimtang, ang pamilya “mapalig-on.”
Pag-atiman sa Balay-Tig-atiman
17, 18. (a) Unsang lakang nga ang pila ka pamilya napugos sa paghimo? (b) Sa maong mga kahimtang, sa unsang paagi ang dagko nang mga anak makatabang sa ilang mga ginikanan nga magpasibo?
17 Matud sa usa ka doktor sa tigulang: “Moabot ang punto diin ang pamilya walay kahanas o salapi sa pagpapuyo sa [ginikanan] sa balay.” Sumala sa pagpahayag niini sa usa ka bana: “Kini midangat sa puntong ang panglawas sa akong asawa nahugo tungod sa pagsulay sa paghatag kang Mama sa 24 oras sa usa ka adlaw nga pag-atiman. Kami walay kapilian gawas ang pagbutang kang Mama sa balay-tig-atiman. Apan nakagun-ob sa among mga kasingkasing ang pagbuhat niana.”
18 Ang pag-atiman sa balay-tig-atiman tingali mao ang labing maayong pag-atiman nga anaa ilalom sa mga kahimtang. Bisan pa niana, ang mga tigulang nga ibutang sa maong mga pasilidad kadaghanan malibog ug mapikal, kay mobati nga sila gisalikway. “Gipatin-aw namog maayo kang Mama nganong kinahanglang among buhaton kini,” matud sa usa ka igsoong babayeng atong tawgong Greta. “Nakatuon siya sa pagpasibo ug karon nagaisip sa dapit ingong balay.” Ang regular nga mga pagduaw makapasayon usab sa mga ginikanan sa pagpasibo ug pagpamatuod sa pagkatiunay sa imong gugma alang kanila. (Itandi ang 2 Corinto 8:8.) Kon suliran ang distansiya, padayon sa pagpakigkontak pinaagig mga tawag sa telepono, mga sulat, ug pinanahong mga pagduaw. (Itandi ang 2 Juan 12.) Bisan pa niana, ang pagpuyo taliwala sa mga kalibotanon may dayag nga mga kakulian. Mahimong ‘mahunahunaon sa ilang espirituwal nga mga panginahanglan.’ (Mateo 5:3) “Among tagan-an si Mama ug balasahon, ug among paningkamotan ang paghisgot sa espirituwal nga mga butang kutob sa mahimo,” matud ni Greta.
19. (a) Unsang pag-amping ang himoon sa pagpili ug pagsubay sa usa ka balay-tig-atiman? (b) Sa unsang paagi makabatog kaayohan ang usa ka Kristohanon sa pagbuhat sa iyang maarangan sa pag-atiman sa ginikanan?
19 Ang The Wall Street Journal mitaho bahin sa usa ka pagtuon sa 406 ka balay-tig-atiman sa U.S. diin “mga ikalimang bahin giisip nga lagmit peligroso alang sa mga pumuluyo ug halos katunga lamang ang nakakab-ot sa minimong mga sukdanan.” Ikasubong isulti, ang maong mga taho maoy kasagaran. Busa kon kinahanglan ang pag-atiman sa balay-tig-atiman, mag-amping sa pagpili niana. Duawa sa personal kana sa pagtan-aw kon kana hinlo, maayong pagkaatiman, sinangkapan sa kalipikadong mga trabahante, samag-balay ang palibot, ug may igong pagkaon. Subaya pag-ayo ang pag-atiman nga gihatag sa imong mga ginikanan. Mahimong ilang tigpaluyo, nga tabangan sila sa paglikay sa lisod nga mga kahimtang nga maugmad, tingali maylabot sa kalibotanong mga pangilin o kalingawan. Pinaagi sa pagbuhat sa inyong maarangan sa pagtagana sa inyong mga ginikanan sa labing maayong pag-atiman ilalom sa mga kahimtang, mahupayan ka sa mga pagbati sa sala nga mahimong makatugaw kanimo.—Itandi ang 2 Corinto 1:12.
Masadyaong mga Tighatag, Masadyaong mga Dumadawat
20. Nganong hinungdanong ang mga anak mahimong masadyaong mga tighatag?
20“Kini malisod,” matud sa usa ka Kristohanong babaye mahitungod sa pag-atiman sa iyang mga ginikanan. “Kinahanglan ako magluto alang kanila, maghinlo, magdumala sa ilang mga hilakhilak, mag-ilis sa mga hapin sa higdaan kon sila dili makapugong sa ihi.” “Apan bisan unsay among gibuhat alang kanila,” miingon ang iyang bana, “among gibuhat nga malipayon—nga masadyaon. Gipaningkamotan gayod namo nga dili pabation ang among mga ginikanan nga nayugot kami sa pag-atiman kanila.” (2 Corinto 9:7) Ang mga tigulang kadaghanan magpanuko sa pagdawat sa tabang ug dili buot nga mahimong kabug-at sa uban. Ang tinamdang imong ipasundayag sa ingon bililhon kaayo.
21. (a) Sa unsang paagi ang mga ginikanan mahimong masadyaong mga dumadawat? (b) Nganong maalamon nga ang usa ka ginikanan magplano daan alang sa iyang pagkatigulang?
21 Sa samang panahon, ang tinamdan nga ipasundayag sa mga ginikanan hinungdanon usab. Nahinumdom ang usa ka igsoong babaye: “Bisan unsa ang akong gibuhat alang kang Mama, kadto dili pa gayod igo.” Busa, mga ginikanan, likayi ang pagkahimong dili makataronganon o sobra ka pugoso. Kon buot sabton, ang Bibliya nagaingon nga “ang mga anak dili angay mao ang magtigom alang sa ilang mga ginikanan, kondili ang mga ginikanan alang sa ilang mga anak.” (2 Corinto 12:14) Ang pila ka ginikanan nagausik-usik sa ilang katigayonan ug mahimong dili-kinahanglanong kabug-at sa ilang mga anak. Bisan pa niana, ang Proverbio 13:22 nagaingon: “Ang usa nga maayo magabilin ug panulondon ngadto sa mga anak sa mga anak.” Kutob sa mahimo, ang mga ginikanan sa ingon makaplano daan alang sa ilang pagkatigulang, nga magagahin ug salapi ug maghimog pila ka kahikayan alang sa pag-atiman kanila.—Proverbio 21:5.
22. Unsaon pag-isip sa usa ka tawo ang paningkamot nga himoon sa pag-atiman sa tigulang niyang mga ginikanan?
22 Maayo ang pagpahayag ni Pablo sa miingon siyang ang pag-atiman sa mga ginikanan sa usa maoy katumbas sa “nahiangay nga balos.” (1 Timoteo 5:4) Sumala sa giingon sa usa ka igsoong lalaki: “Giatiman ako ni Mama sulod sa 20 anyos. Unsa bay akong nahimo nga ikatandi niana?” Hinaot ang tanang Kristohanon nga may tigulang nga mga ginikanan susamang matandog sa ‘pagbansay sa diyosnong debosyon sa panimalay,’ kay nahibalo nga sila tugob pagabaslan sa Diyos nga nagasaad niadtong nagapasidungog sa ilang mga ginikanan: “Kamo mabuhi sa hataas nga panahon sa yuta.”—Efeso 6:3.
Mga Puntong Hinumdoman
◻ Sa unsang paagi ang pipila sa adlaw ni Jesus nagtinguha sa paglikay sa responsabilidad ngadto sa ilang mga ginikanan?
◻ Kinsay angay mag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan, ug ngano?
◻ Unsang mga suliran ang masinati sa mga pamilya dihang moipon ang ginikanan, ug sa unsang paagi kana mabuntog?
◻ Nganong kinahanglan tingali ang balay-tig-atiman, ug sa unsang paagi matabangan ang mga ginikanan sa pagpahiuyon niana?
3. Nganong ang pag-atiman sa mga ginikanan sa usa mahimo tingaling dakong hagit?
16. Nganong ang mahigugmaong bana kinahanglang magpakitag “pagsabot” sa iyang asawa? Sa unsang paagi iyang mahimo kana?
[Hulagway sa panid 15]
Ang komperensiya sa pamilya mahimong himoon sa paghisgot sa unsang paagi maambitan ang pag-atiman sa ginikanan
[Hulagway sa panid 17]
Kon kinahanglan ang balay-tig-atiman, ang regular nga mga pagduaw kinahanglanon sa emosyonal ug espirituwal nga kaayohan sa mga tigulang