Relihiyon ug Patuotuo—Amigo o Kontraryo?
SA Sabado, Hunyo 11, 1983, ang mga tagabalangay sa pulo sa Java sa Indonesia nakitang nagdali sa pag-uli sa ilang mga balay, nga natarantar sa pagtak-op sa tanang liki sa mga kisame, mga bentana, ug sa mga pultahan. Nganong nangalisang man sila? Nagsugod ang usa ka eklipseng solar, ug nahadlok ang mga tagabalangay nga ang landong sa eklipse mosulod sa ilang mga balay ug magpahinabog katalagman.
Ang mga nagapuyo sa gitawag nagakaugmad nga kalibotan kadaghanan nagatuman nianang mga pagtuoha uban ang relihiyosong kamainiton. Busa, sa pila ka bahin sa Aprika, ang mga tawo molikay sa paglakaw sa init sa adlaw sa udto kay sila “basi mabuang.” Did-an ang mga bata sa pagkaog mga itlog kay mahadlok nga “sila mahimong mga kawatan.” Ang mga ginikanan dili motug-an sa eksaktong gidaghanon sa ilang mga anak, kay “ang mga balbal basin makadungog kanimong nanghambog ug kuhaon ang usa kanila.”—African Primal Religions.
Lagmit kataw-an sa mga taga-Kasadpan ang maong mga batasan ingong pasundayag sa matuotuohong kahadlok, ang bunga sa ‘paganong kawalay-alamag.’ Bisan pa niana, ang maong mga tinuohan dili limitado sa mga dili-Kristohanon. Sila “hikaplagan taliwala sa katawhan sa tibuok kalibotan,” matud ni Dr. Wayland Hand, usa ka propesor sa kasugiran ug sa Alemang mga pinulongan. Siya ug ang iyang kaubang si Dr. Tally nakatigom nag duolag usa ka milyong pananglitan sa mga patuotuo sa Tinipong Bansa lamang.
Kay buot masayod sa ilang kapalaran, daghang gitawag mga Kristohanon nagasalig sa astrolohiya—usa sa labing karaang mga matang sa patuotuo. Ug katingalahan, ang mga patuotuo usahay nagadawat sa dayag nga suportar ug pagpaluyo sa relihiyosong mga lider. Pananglitan, sa usa ka tugnawng adlaw sa New York, Enero 10, 1982, ang Sidlakanhon Gregong Ortodoksong patriarka Vasilios nagdumalag usa ka Misa sa gawas aron sa pagsaulog sa Pangilin sa Tulo ka Hari. Tapos niadto, nagtaho ang New York Post, iyang gilabay ang usa ka bulawang krus ngadto sa East River ug giingnan ang mga tumatan-aw nga ang unang tawong makakaplag sa krus suwertehon sa nahibiling niyang kinabuhi.
Apan magkaangay ba ang Kristohanong mga pagtuo ug patuotuo o superstisyon? Ang usa ka magsusulat kas-a mipahayag: “Sa lubong sa pagtuo mobuswak ang bulak sa patuotuo.” Busa, dili ba nimo laomang ang Kristohanong relihiyon magsumpo ug magwagtang sa matuotuohong kahadlok?
Relihiyon—Magwagtang ba Kini sa Matuotuohong Kahadlok?
Ang matuod nga relihiyon angay magwagtang niana, ug sa unang siglo, kini nagwagtang niana. Bisan pag ang unang mga Kristohanon nagpuyo sa tunga sa matuotuohon Romanhong kalibotan, ilang gisalikway ang mga patuotuo. Apan tapos sa pagkamatay sa mga apostol ni Kristo, ang bakak relihiyosong mga pagtulon-an, apil ang mga patuotuo, inanayng misulod sa kongregasyon. (1 Timoteo 4:1, 7; Buhat 20:30) Ang usa ka klerong matang misugod sa paggawas nga, sumala sa librong A History of the Christian Church, miuyon sa buhat sa paggamit sa mga horoskopyo ug pagsunod sa ubang patuotuo. Sa wala madugay ang maong popular nga mga buhat ginganlang “Kristohanon.”
Ug karong adlawa? Gitugotan gihapon sa relihiyon ang matuotuohong mga kostumbre. Tagda ang Suriname, diin ang gitawag mga Kristohanon nga Aprikanhog kagikan kadaghanan hikit-ang nagasul-ob ug mga anting-anting ingong panagang kono batok sa daotang mga espiritu. Matud sa usa ka maniniid: “Sa matag adlaw kining mga tawhana nagakinabuhi, nagakaon, nagatrabaho ug nagakatulog sa kalisang.” Ang milyonmilyon sa tibuok kalibotan may susamang kahadlok sa “mga espiritu” sa mga patay. Katingalahan, ang relihiyon kadaghanan nagpasiugda nianang mga patuotuoha.
Tagda ingong pananglitan ang nahitabo sa Aprikanhong pulo sa Madagascar. Sa misugod ang Kristohanong mga misyonaryo sa pagpakatap sa ilang mga pagtuo, ang mga taga-Madagascar masanongon apan dili buot mobiya sa mga pagtuong tradisyonal. Ang reaksiyon sa mga iglesya? Matud sa Daily Nation, usa ka mantalaan sa Kenya: “Ang unang mga misyonaryo matugoton ug mapailin-ilinon ug midawat sa maong kahimtang.” Ang sangpotanan? Karong adlawa, katunga sa katawhan sa Madagascar gitala ingong Kristohanon. Bisan pa niana, sila mahadlok usab sa “mga espiritu” sa mga patayng katigulangan! Busa, kasagarang dapiton nila ang pari o pastor sa pagbendisyon sa mga bukog sa usa ka katigulangan una pa kana ibalik sa lubnganan sa pamilya. Oo, ang relihiyosong mga lider nagpatunhay sa bakak nga ang Diyos, ang Yawa, ug ang patayng mga katigulangan maalam-alaman, maulog-ulogan, ug mahiphipan pinaagi sa pagsunod sa matuotuohong mga kostumbre.
Ang sama matuod sa Habagatang Aprika, diin 77 porsiento sa populasyon nagaangkong Kristohanon ug daghan ang nagatambong sa simbahan. Bisan pa niana, ang tradisyonal Aprikanhong relihiyon, uban ang matuotuohong kahadlok sa patayng mga katigulangan, nagapadayon taliwala sa milyonmilyon sa maong mga hinimba. Busa, diha sa daghang gitawag Kristohanong mga nasod, ang relihiyon usa lamang ka takoban. Karasa ang ibabaw, ug makita nga nakalahutay ug nagmalamboon ang daang mga patuotuo.
Hinuon, ang matuod nga relihiyon nagawagtang sa matuotuohong kahadlok. Sa unsang paagi? Ang yawi mao ang kahibalo. Kahibalo sa unsa? Ug sa unsang paagi kana imong mabatonan?