Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼Ang mga siyentipiko nag-ingon nga ang ubang mga bitoon masunog o mobuto, busa nganong ang Isaias 40:26 nag-ingon nga “walay usa [sa mga bitoon] ang nakulang”?

Wala maghisgot dinhi si Jehova kon iya bang tugotan nga mawala ang mga bitoon. Siya nagpasiugda sa sukod sa iyang kaalam ug katakos.

Ngadto kang Haring Hezekias gihatod ni propetang Isaias ang pasidaan sa Diyos nga bihagon sa mga Babilonyanhon ang mga Hudiyo. (Isaias 39:5-7) Ang mga Babilonyanhon ba makapadayon sa paghawid sa katawhan sa Diyos sa walay kataposan? Dili. Dili lamang maoy katuyoan ni Jehova ang pagpagawas kanila human sa 70 ka tuig kondili buhaton gayod kini. Walay makapugong sa Usa kinsa ‘makatakos sa mga tubig diha sa palad sa iyang kamot ug makasukod sa langit pinaagi sa dangaw.’ Dili na kinahanglan mangonsulta pa siya ug lain, kay “ang mga nasod nahisama sa usa ka tinulo sa timba” alang kaniya. (Isaias 40:12-17) Aron sa pagpasiugda sa iyang katingalahang katakos, gikuha ni Jehova ang pagtagad sa iyang katakos nga makita diha sa kalalangan, nga gidawat ni Hezekias. (Isaias 37:16, 17) Ang Diyos miingon:

“‘Kang kinsa ako ipanig-ingon ninyo aron ako mahisama kaniya?’ nagaingon ang Usa nga Balaan. ‘Ihangad ang inyong mga mata sa itaas ug tan-awa. Kinsay nagbuhat niining mga butanga? Ang Usa nga nagadala sa ilang panon sa tinagdaghan, siya nagatawag kanilang tanan sa ngalan. Tungod sa kadako sa iyang gahom, ug tungod kay siya kusgan sa kagahom, walay mausa nga nakulang kanila.’”​—Isaias 40:25, 26.

Ang mga siyentipiko nagbanabana nga dunay linibo ka minilyong mga bitoon sa atong galaksiya nga Milky Way, ug dunay duolan sa usa ka gatos ka libo ka milyong mga galaksiya. Bisan pa, ang Diyos nakaila sa matag usa ka bitoon sa ngalan, mahimong sa indibiduwal nga ngalan o dagnay, tingali sa balaan nga pinulongan. Siya ang nagamando sa ilang kahimtang. Sama sa usa ka heneral nga makahimo sa pagtigom sa iyang mga kasundalohan, si Jehova makatawag sa pagtigom sa mga bitoon. Kon buhaton niya kana, walay usa ang “makulang.” Kay nahibalo sa kahimtang sa matag usa ka bitoon, bisan kon ang uban kanila modangat sa kinaiyanhon nga kataposan, dili kini ikahibulong sa Usa kinsa nahibalo sa tanan nga nagakahitabo.​—Itandi ang Isaias 34:16.

Ang mga astronomo ug mga pisiko naghunahuna nga ang mga bitoon masunog o mobuto. Diha sa Red Giants and White Dwarfs, naghimog teoriya si Robert Jastrow sa kalagmitan nga kini ang mahitabo: “Sulod sa . . . bitoon usa ka seryal sa nukleyar nga reaksiyon mosugod, diin ang tanang ubang mga elemento sa uniberso gihimo gikan sa pangunang sambog, hidrohena. Sa ulahi kining nukleyar nga mga reaksiyon mapalong, ug ang kinabuhi sa bitoon matapos. Kay nawad-an sa mga kahinguhaan sa nukleyar nga enerhiya niini, kini mahugno sa kaugalingong kabug-at, ug ang resulta sa pagkahugno mahitabo ang pagbuto, ug masabwag ngadto sa wanang ang tanang mga materyales nga namugna sulod sa bitoon sa panahon sa kinabuhi niini.”

Ginaingon nga ang ubang mga bitoon, nahutdan sa ilang hidrohena, mausab ngadto sa pulang mga higante ug unya maugmad nga mahimong puti nga mga duwende o mga supernova, ang uban sa kataposan mahimong usa ka uyok sa mga bitoon, o, sa teoriya, itom nga mga lungag.

Samtang kining mga katin-awan kaylap nga gidawat, ang kataposang pulong tingali wala pa madunggi; daghan pa ang makat-onan. Palandonga, pananglitan, ang mga punto nga gihimo sa The New York Times sa Enero 24, 1989: “Ang mga siyentipiko nagtuo nga sila anaa na sa ngilit sa dakong mga diskoberiya mahitungod sa ‘mga ngiob nga katuigan’ sa uniberso, ang kritikal nga yugto gikan sa tulo ka minutos human sa mabutohong gutlo sa paglalang hangtod sa pagtungha sa hilabihan ka dakong mga galaksiya. . . . Uban sa gamay kaayo direktang ebidensiya, ang sinugdanan sa katukoran bug-os nga nakapalibog sa mga siyentipiko. Si James S. Trefil, usa ka pisiko sa George Mason University sa Fairfax, Va., misulat: ‘Ang suliran sa pagpatin-aw sa paglungtad sa mga galaksiya nakitang usa sa matunokon diha sa kosmolohiya. Kon sa mga katungod, sila dili angay nga atua didto, apan sila atua didto nagpahimutang.’”

Gihisgotan sa artikulo ang kalagmitang nahitabo sa panahon sa “unang tulo ka minutos,” sumala sa gibatbat ni Dr. John Mather, nga astropisiko. Apan, atong mabasa: “Si Dr. Mather, nga nakamatikod sa kalibog sa tig-interbiyo, misalga sa iyang asoy bahin sa gidawat sa katibuk-an nga talan-awon sa paglalang sa pag-ingon, ‘Siyempre, tinumotumo lamang namo kining tanan,’ nga nagpasabot nga pagpasobra lamang kini sa mga teoriya pinasukad sa mga pagbanabana.”

Oo, ang tawhanong mga siyentipiko limitado kaayo sa ilang nahibalon ug mahibaloan. Pagkalahi niini, hinunoa, uban sa Maglalalang. Ang iyang kahibalo ug dinamikong enerhiya sa pagkamatuod takos sa atong kahibulong. Ang salmista tukmang miingon: “Iyang giisip ang gidaghanon sa mga bitoon; nagahingalan siya kanilang tanan sa ilang mga ngalan. Dako ang atong Ginoo ug dagaya sa gahom; ang iyang salabotan walay kinutoban. . . . Dayega si Jah, kamo nga katawhan!”​—Salmo 147:4, 5, 20.

[Kapsiyon sa panid 31]

NASA photo