Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼ Nganong ang 29 K.P. giisip nga usa ka importanteng petsa sa kasaysayan sa Bibliya imbes ang 14 K.P., ang pagsugod sa pagkahari ni Tiberio Cesar, nga gihisgotan sa Lucas 3:1?

Ang pagsugod sa pagkahari ni Tiberio wala hisgoti sa Bibliya, apan ang hitabo nga nahitabo sa ulahing bahin sa iyang ika-15ng pagkahari gihisgotan. Kini makatabang sa mga estudyante sa Bibliya sa pagtino sa hitabo ingon sa nahitabo sa 29 K.P., nga maisip ingong importanteng petsa sumala sa panglantaw sa Bibliya.

Ang pagmando sa ikaduhang imperador sa Roma, si Tiberio Cesar, gidawat ug maayo sa kasaysayan. Ang The New Encyclopædia Britannica miingon: “Sa AD 14, sa Agosto 19, si Augustus [ang unang imperador] namatay. Gimaniobra ni Tiberio, nga karon supremo, ang Senado alang sa iyang kaugalingong kaayohan ug wala kini mosugot halos usa ka bulan nga itudlo siyang imperador, apan sa Septiyembre 17 siya milampos sa pagpuli sa pagkaimperador.”a

Kining gitakdang petsa sa pagsugod sa pagmando ni Tiberio magkatakdo sa Bibliya tungod kay ang Lucas 3:1-3 naghisgot mahitungod sa ministeryo ni Juan Bawtista: “Sa ikanapulog-lima ka tuig sa pagmando ni Tiberio Cesar, sa panahong si Pontio Pilato mao ang gobernador sa Judea, . . . miabot ang deklarasyon sa Diyos kang Juan nga anak ni Zacarias diha sa kamingawan. Busa iyang gilibot ang tibuok dapit sa Jordan, nagsangyaw sa bawtismo nga nagsimbolo sa paghinulsol alang sa kapasayloan sa mga sala.”

Wala mosugod si Juan sa pagsangyaw ug pagbawtismo sa dihang si Tiberio nahimong imperador apan misugod “sa ikanapulog-lima ka tuig sa pagmando ni Tiberio Cesar.” Kanang ika-15ng tuig midagan gikan sa tinghunlak sa 28 K.P. ngadto sa tinghunlak sa 29 K.P. Ang pagkasayod niini, hinunoa, dili motabang sa usa nga matino kon kanus-a nagsugod ang ministeryo ni Juan sa maong tuig o kon unsaon sa pagbanabana sa nalangkit nga mga hitabo.

Apan ang Bibliya nagahatag kanato ug dugang impormasyon nga hinungdanon. Pananglitan, ang tagna ni Daniel sa “kapitoan ka semana” nagpunting sa 29 K.P. alang sa pagtungha sa Mesiyas. Kini nagpaila usab nga ang ministeryo ni Jesus may gidugayong tulo ug tunga ka tuig. (Daniel 9:24-27) Idugang kining mga detalyeha sa Bibliya: Si Jesus natawo nga ulahig unom ka bulan kay kang Juan, dihang gibawtismohan si Jesus, siya “mga trayenta anyos na”; ug si Jesus namatay sa tingpamulak sa 33 K.P. (panahon sa Paskuwa), sa iyang edad nga 33 1/2.​—Lucas 1:24-38; 3:23; 22:14-16, 54.b

Uban niining tukmang impormasyon sa Bibliya, lakip sa sekular nga pagpetsa sa pagmando ni Tiberio, ang mga estudyante sa Bibliya makabanabana nga ang ministeryo ni Juan nagsugod sa tingpamulak sa 29 K.P. ug sa unom ka bulan sa ulahi, sa tinghunlak sa 29 K.P., gibawtismohan ni Juan si Jesus. Busa, gikan sa panglantaw sa Bibliya, dili ang 14 K.P. kondili ang 29 K.P. ang gilantaw nga maoy hinungdanong petsa.

[Mga footnote]