Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Genesaret—‘Kahibulongan ug Maanindot’

“Ubay sa Lanaw Genesaret maoy usa ka katay sa banikahan nga may samang ngalan, kahibulongan sa iyang mga kinaiyahan ug sa iyang katahom. Salamat sa tabunok nga yuta walay matang sa tanom nga dili motubo didto, ug ang mga molupyo nagatanom sa tanan: ang hangin igo-igo kaayo ang kainit ug kabugnaw nga angay kini sa daghang nagkalainlaing espesye. . . . Dili lang kini nagapamungag labaw katingad-an nagkalainlaing prutas; kini nagapadayon sa pagpamunga. . . . Kini ginatubigan pinaagig tubod nga may maayong pangpatambok sa yuta.”

Sa ingon ang historyanong si Josephus naghubit ning samag-triyanggulo nga patag diha sa amihan-kasadpang pangpang sa komon nailhang Dagat sa Galilea. Ang mga letrato sa itaas tingali makahatag nimog ideya kon unsa ka mabungahon kining pataga, usa sa labing tabunok sa Galilea.a Kining dapita importante kaayo sa karaang panahon nga ang magsusulat sa Ebanghelyo nga si Lucas nagtawag sa kasikbit tab-ang-tubig nga dagat “ang lanaw sa Genesaret.”​—Lucas 5:1.

Iyang gigamit kanang pulonga sa pag-asoy sa pag-anha ni Jesus nianang dapita ug nakakaplag sa upat ka lalaki nga nahimong mga apostol. Sila ba mga mag-uuma nga nanginabuhi gikan sa tabunok nga yuta, nga nanagtanom ug ubas, walnuts, olibo, o igos? Dili. Ang maong mga pananom tugob diha sa Patag sa Genesaret, apan kining mga lalakiha maoy mangingisda, ug sayon rang masabtan nganong sila mao.

Lagmit ang mga sapa latas sa patag nag-anod ngadto sa dagat ug pananom nga mahimong pagkaon sa isda. Busa ang mga tubig napuno sa nagkadaiyang isda, nga misangpot sa dakong industriya sa pangisda. Si Pedro ug Andres mga komersiyal nga mangingisda didto, susama ni Santiago ug Juan, mga anak lalaki sa mangingisdang Zebedeo.​—Mateo 4:18-22; Lucas 5:2-11.

Sa masubsob ang pagpangisda ginahimo pinaagig pagladlad ug mga baling gikan sa bangka. Kana mao ang gibuhat ni Pedro ug Andres sa dihang miduol si Jesus. Ang taas nga sapyaw, o baling, gibuklad nga morag sirkulo. Mga palutaw nga kahoy nagpugong sa ibabaw nga sidsid niini, samtang mga pamato ubay sa ilalom nag-inat sa pukot ngadto sa kahiladman sa dagat. Daghang mga isda ang masikop sa maong pukot. Unya kini haw-ason sa bangka o guyoron ngadto sa mabaw nga tubig, aron ihabwa sa baybayon. Ang isda nga maayong kaonon pagalainon gikan sa dili maayo. Matikdi ang katukma sa detalye diha sa Lucas 5:4-7 ug Juan 21:6-11. Imo bang nahinumdoman nga si Jesus naghisgot niining pamaagi sa pagpangisda diha sa iyang ilustrasyon sa baling? (Mateo 13:47, 48) Dugang pa, ang Mateo 4:21 nagapatugbaw nga ang mga mangingisda sa subsob mogugol ug panahon sa pagpuna sa pukot nga nabusbos sa bato o sa isda.

Kon ikaw nakabiyahe ubay sa baybayon sa Genesaret, lagmit imong nakita ang duha ka dapit nga gikaingong nahitaboan sa mga hitabo sa ministeryo ni Jesus. Usa maoy lunhawng bungtod diin, sumala sa tradisyon, si Jesus naghatag sa iyang Sermon sa Bukid. Kining lokasyona wala masumpaki sa mga asoy sa Ebanghelyo, tungod kay si Jesus duol sa Patag sa Genesaret sa dihang naghatag sa maong sermon.​—Mateo 5:1–7:29; Lucas 6:17–7:1.

Laing dapit gipangangkon nga tinuod dili mosibo sa Biblikanhong kamatuoran. Imong makaplagan ang usa ka simbahan nga gituohang gitukod sa dapit diin si Jesus nagpakaon ug 4,000 gikan sa pito ka tinapay ug pipila ka isda. (Mateo 15:32-38; Marcos 8:1-9) Inay pagpahimutang niini diha sa Patag sa Genesaret, ang asoy ni Marcos naghisgot sa “mga rehiyon sa Decapolis,” nga anaa sa tabok sa dagat kapig 11 kilometros ang gilay-on.​—Marcos 7:31.

Si Mateo ug Marcos nagsulti nga human sa paghimo niining milagroha, si Jesus nagsakayg bangka padulong sa Magadan, o Dalmanutha. (Mateo 15:39; Marcos 8:10) Ang mga eskolar nagpatakdo niining rehiyona sa Magdala, habagatnan lang gayod sa Patag sa Genesaret, padulong sa Tiberias. Sumala sa The Macmillan Bible Atlas, ang Magdala maoy “nabantog tungod sa iyang industriya sa pagprosesog isda.” Ang dagayang isda dinhing dapita sa lanaw sa piho makahimo sa samang industriya nga praktikal ug maganansiyahon.

Makaiikag, ang hulaw niadtong 1985/86 nagpaus-os sa tupong sa tubig sa Dagat sa Galilea, nga nagyagyag sa mga bahin sa kahiladman sa lanaw. Duol sa Patag sa Genesaret, duha ka lalaki nakakaplag sa mga nahibilin sa usa ka karaang bangka. Ang mga arkeologo nakadiskobre sa maong gama-sa-kahoy nga bangka sa pangisda nga nag-edad sa mga panahon sa dihang si Jesus mibisita sa Lanaw ug Patag sa Genesaret.

[Footnote]

[Picture Credit Line sa panid 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa panid 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa panid 25]

Garo Nalbandian

[Picture Credit Line sa panid 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.