Mga Kulto—Unsa Kini Sila?
PEBRERO 28, 1993—gironda sa kapin sa usa ka gatos ka tigpatuman sa balaod ang pundok sa mga tinukod nga gipuy-an sa dinosenang lalaki, babaye, ug mga bata. Ang tuyo mao ang pagrekisa sa ilegal nga mga armas ug pagdakop sa usa ka gisuspetsahang kriminal. Hinuon, ang mga tigpatuman sa balaod natingala sa dihang gipaulanan sila ug mga bala gikan sa sulod sa mga tinukod. Sila mibalos.
Kini nga engkuwentro nakakalas ug napulo ka kinabuhi ug daghan ang nasamdan. Sa misunod nga 50 ka adlaw, gilikosan sa ginatos ka tigpatuman sa balaod ang pundok sa mga tinukod nga nagdalag igoigong mga posil sa pagpakigsangka sa gamayng gubat. Ang naurong nga engkuwentro natapos nga 86 ang namatay, lakip sa labing menos 17 ka bata.
Apan kinsa man ang kaaway? Usa ba ka pundok sa mga tigbaligyag drogang mga kriminal? Usa ba ka grupo sa gerilya? Dili. Sumala sa imong mahibaloan, ang “kaaway” mao ang pundok sa relihiyosong mga debotos, mga membro sa usa ka kulto. Ang ilang trahedya nakapahimo sa dili-iladong komunidad sa kapatagan sa sentral Texas, T.B.A., nga sentro sa internasyonal nga pagtagad. Gibahaan sa palumagian sa balita ang kahanginan ug ang mga mantalaan sa nagpusotpusot nga mga taho, mga obserbasyon, ug mga komento bahin sa kapeligrohan sa panatikong mga kulto.
Ang publiko napahinumdoman sa miaging mga hitabo diin ang mga membro sa kulto giagak sa ilang mga lider ngadto sa kamatayon: ang mga pagpatay sa mga sakop ni Manson sa California niadtong 1969; ang dungang paghikog sa mga membro sa kulto sa Jonestown, Guyana niadtong 1978; ang pagbuno-paghikog nga kasabotan nga gilaraw sa lider sa kulto nga si Park Soon-ja sa Korea niadtong 1987, nga miresulta ug kamatayon sa 32 ka membro. Labing hinungdanon, ang kadaghanan niining mga tawhana nag-angkong mga Kristohanon ug nag-angkong nagtuo sa Bibliya.
Masabot, daghan niadtong nagtahod sa Bibliya ingong Pulong sa Diyos nalisang sa makauulawng sayop nga paggamit sa mga Kasulatan niining mga kultoha. Ingong sangpotanan, latas sa katuigan ginatos ka organisasyon ang natukod sa tuyo sa pagpaniid sa mga kulto ug sa pagyagyag sa ilang peligrosong mga kalihokan. Ang mga eksperto sa panggawi sa mga kulto nagtagna nga ang pag-abot sa bag-ong milenyo sa pipila ka tuig hayan mopahinabog pagdagsang sa mga kulto. Usa ka mantalaan nag-ingon nga sumala sa supak sa kulto nga mga grupo, adunay libolibong kulto nga “andam sa pagmando sa imong lawas, sa pagmando sa imong hunahuna, sa pagdaot sa imong kalag. . . . Pipila ang armado apan ang kadaghanan giisip nga peligroso. Ikaw ilang limbongan ug hukhukan, ipaminyo ug ilubong.”
Unsa ang Kulto?
Ang terminong “kulto” kanunayng gigamit sa daghan nga tingali wala gayod mahibalo sa mga kahulogan niini. Aron dili malibog, ang pila ka teologo naglikay gayod sa paggamit sa termino.
Ang The World Book Encyclopedia nagsaysay nga “kasagaran, ang terminong kulto nagtumong sa bisan unsang dagway sa pagsimba o rituwal nga tulomanon.” Pinaagi niana nga sukdanan, ang tanang relihiyosong organisasyon mahimong iklasipikar nga kulto. Hinuon, sa katibuk-ang paggamit karong adlawa, ang pulong “kulto” adunay lahi nga kahulogan. Ang mao gihapong ensiklopedia nag-ingon nga “sukad sa tungatunga sa katuigang 1900, ang publisidad bahin sa mga kulto nakapausab sa kahulogan sa termino. Karong adlawa, ang termino gipadapat diha sa mga grupo nga nagsunod sa usa ka buhing lider nga nagpasiugda ug bag-o ug dili-ortodoksong mga doktrina ug mga buhat.”
Sa pagsuportar sa popular nga paggamit sa termino, ang magasing Newsweek misaysay nga ang mga kulto “sa kasagaran gagmay ekstremistang mga grupo kansang mga membro nagkuha sa ilang kailhanan ug katuyoan gikan sa usa, karismatiko nga indibiduwal.” Sa susama, ang magasing Asiaweek nag-ingon nga “ang terminong [kulto] mismo dili-tin-aw, apan kini kasagarang nagpasabot ug usa ka bag-ong relihiyosong kredo nga natukod palibot sa usa ka karismatiko nga lider, kinsa kanunayng nagpahayag sa iyang kaugalingon nga mao ang larawan sa Diyos.”
Ang pinulongan nga gigamit sa usa ka giusa nga resolusyon sa ika-100 nga Kongreso sa Estado sa Maryland, T.B.A., nagpasabot usab ug matamayong kahulogan sa pulong nga kulto. Ang resolusyon nag-ingon nga “ang kulto maoy usa ka grupo o kalihokan nga nagpasundayag ug hingaping debosyon ngadto sa usa ka tawo o ideya ug naggamit ug dili subay sa maayong pamatasan malimbongong mga paagi sa pagpangabig ug sa pag-impluwensiya sa hunahuna aron sa pagpalambo sa mga tumong sa mga lider niini.”
Tin-aw, ang mga kulto gisabot sa kadaghanan ingong relihiyosong mga grupo nga adunay radikal nga mga hunahuna ug mga buhat nga lahi sa kon unsay gidawat karong adlawa nga normal nga kagawian sa katilingban. Kasagaran ilang dumalahon ang ilang relihiyosong mga kalihokan sa tago. Daghan niining mga grupoha sa kulto aktuwal nga nagpalain sa ilang kaugalingon diha sa ilang kaugalingong mga lugar. Ang ilang debosyon sa usa ka nagproklamar sa kaugalingon nga tawhanong lider lagmit hingpit ug bug-os. Kasagaran kining mga lidera manghambog nga pinili sa Diyos o sila mismo kuno adunay diyosnong kinaiyahan.
Usahay, ang supak sa kultong mga organisasyon ug ang palumagian sa balita naghisgot sa mga Saksi ni Jehova ingong usa ka kulto. Gilakip sa ubay-ubay dili pa dugayng mga artikulo sa mantalaan ang mga Saksi uban sa relihiyosong mga grupo nga ilado sa ilang kaduhaduhaang mga buhat. Apan tukma ba ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova ingong usa ka gamay ekstremistang relihiyosong grupo? Ang mga membro sa kulto sagad magpalain sa ilang kaugalingon gikan sa mga higala, pamilya, ug bisan sa katilingban sa katibuk-an. Mao ba kanay kahimtang sa mga Saksi ni Jehova? Ang mga Saksi ba nagagamit ug malimbongon ug dili subay sa maayong pamatasan nga pagpangabig ug mga membro?
Ang mga lider sa kulto ilado sa paggamit ug malimbongong mga paagi sa pagkontrolar sa mga hunahuna sa ilang mga sumusunod. Aduna bay bisan unsang pamatuod nga ang mga Saksi ni Jehova nagabuhat niini? Ang ila bang pagsimba tinago? Sila ba nagasunod ug nagasimba sa usa ka tawhanong lider? Sa pagkatinuod, ang mga Saksi ni Jehova usa ba ka kulto?
[Picture Credit Line sa panid 3]
Jerry Hoefer/Fort Worth Star Telegram/Sipa Press