Ebolusyon Gihusay

Karon ang dedikadong mga ebolusyonista nagahangyo alang sa usa ka bug-os nga pagtuon pag-usab sa mga sinugdanan sa kinabuhi

HANDURAWA nga ikaw usa ka hurado sa usa ka kasong kriminal. Ang akusado nanumpa nga walay sala, ug ang mga testigos miatubang sa pagtestigo dapig kaniya. Ugaling, samtang naminaw ka sa ilang mga testimoniya, imong namatikdan nga nagsumpakiay ang mga testigos. Dayon, sa dihang gipatawag pag-usab ang mga testigos dapig sa akusado, ang ilang mga estorya nausab. Ingong hurado, dawaton ba nimo ang ilang testimoniya? Makiling ka kaha sa pag-absuwelto sa akusado? Malagmit nga dili, kay ang bisan unsang panagsumpakiay sa testimoniya makadaot sa kredibilidad sa akusado.

Mao kanay kahimtang sa teoriya sa ebolusyon. Daghang testigos ang mipresentar sa ilang kaugalingon aron moasoy ug lainlaing mga pagpatin-aw bahin sa sinugdanan sa kinabuhi, nga nagalaban sa teoriya sa ebolusyon. Apan kasaligan ba sa korte ang ilang testimoniya sa dihang susihon pag-ayo? Nagkauyonay ba kadtong nagpaluyo sa teoriya?

Nagkasumpaking Testimoniya

Sa unsang paagi nagsugod ang kinabuhi? Tingali walay laing pangutana ang nakapukaw ug mas daghang ideya ug mas daghang lantugi. Apan, ang panagsumpaki dili lamang bahin sa ebolusyon batok sa paglalang; kadaghanan sa nahitabong lalis maoy taliwala sa mga ebolusyonista mismo. Halos tanang detalye sa ebolusyon​—kon sa unsang paagi kini nahitabo, kon diin kini nagsugod, kon kinsa o unsa ang nagsugod niana, ug kon unsa ka dugay ang proseso​—mainitong gilalisan.

Sulod sa katuigan gipangangkon sa mga ebolusyonista nga nagsugod ang kinabuhi diha sa usa ka dagaang nga linaw nga organikong “sabaw.” Karon ang pipila nagtuo nga ang bula sa dagat mahimong nakapatunghag kinabuhi. Ang mga tubod ilalom sa dagat maoy laing dapit nga gisugyot nga maoy gisugdan sa kinabuhi. Ang uban nag-ingon nga ang buhing mga organismo gidala sa mga bulalakaw nga nahulog sa yuta. O tingali, matud sa uban, ang mga asteroid nabunggo sa yuta ug nag-usab sa atmospera, nga mao ang proseso sa pagsugod sa kinabuhi. “Ibunggo ang usa ka dakong puthaw nga asteroid sa yuta,” matud sa usa ka tigdukiduki, “ug sa walay duhaduha daghang makaiikag nga mga butang ang mahitabo.”

Ang kahimtang sa sinugdanan sa kinabuhi gitagad pag-usab. “Ang kinabuhi wala motungha ilalom sa malinawon, maayong mga kahimtang, ingon sa gituohan kaniadto,” sugyot sa magasing Time, “kondili ilalom sa samag-impiyerno nga kalangitan sa usa ka planeta nga gitay-og sa mga pagbuto sa bolkan ug gibangga sa mga kometa ug mga asteroid.” Aron ang kinabuhi motunghag inanay sa tunga niini nga kagubot, ang ubang mga siyentipiko karon nag-ingon, ang tibuok proseso mahimong nahitabo gayod sulod sa mas mubong yugto sa panahon kay sa gituohan kaniadto.

Ang mga siyentipiko usab dunay lainlaing mga panglantaw kon unsay papel sa Diyos​—“kon siya tinuod nga naglungtad”​—sa sinugdanan sa kinabuhi. Ang uban nag-ingon nga inanayng mitungha ang kinabuhi nga walay nangilabot nga Maglalalang, samtang ang uban misugyot nga gisugdan sa Diyos ang proseso ug dayon gipasagdan kana nga ipadayon sa ebolusyon.

Human magsugod ang kinabuhi, sa unsang paagi nahitabo ang ebolusyon? Bisan dinhi, ang mga estorya nagkasumpaki. Niadtong 1958, usa ka siglo human sa pagluwat sa The Origin of Species, ang ebolusyonistang si Sir Julian Huxley nagpahayag: “Ang dakong diskobre ni Darwin, ang teoriya nga natural selection (ang mahibilin mao ang makapasibo sa palibot) nga gituohan sa kadaghanan, malig-on nga napamatud-an ingong mao ang bugtong instrumento sa dako nga kausaban pinaagi sa ebolusyon.” Hinuon, kawhaag-upat ka tuig sa ulahi, ang ebolusyonistang si Michael Ruse nagsulat: “Nagkadaghan ang mga biyologo . . . nga nangatarongan nga ang bisan unsang teoriya sa ebolusyon pinasikad sa teoriya ni Darwin​—ilabina ang bisan unsang teoriya nga nag-ila sa natural selection ingong ang yawi sa kausaban pinaagi sa ebolusyon​—kulang nga kini makapahisalaag.”

Ang magasing Time, bisag miingon nga ang teoriyang ebolusyon gipaluyohan sa “daghang lig-ong mga kamatuoran,” midawat nga ang ebolusyon maoy usa ka komplikadong sugilanon nga dunay “daghang sayop ug daghang nagkasumpaking mga teoriya kon unsaon pagtanyag ang gikinahanglang ebidensiya.” Inay magsugyot nga natapos na ang kaso, ang ubang dedikadong mga ebolusyonista nagpangayo karon ug usa ka bug-os nga pagtuki pag-usab sa mga sinugdanan sa kinabuhi.

Mao nga, ang kaso alang sa ebolusyon​—ilabina alang sa sinugdanan sa kinabuhi sumala sa ebolusyon—​wala ipasikad sa nagkauyonay nga testimoniya. Ang siyentipikong si T. H. Janabi mipahayag nga kadtong kinsa nagpaluyo sa ebolusyon “nakamugna ug nakasalikway na ug daghang sayop nga mga teoriya sulod sa katuigan ug ang mga siyentipiko hangtod karon wala pa magkauyon sa bisan haing usa ka teoriya.”

Makaiikag, gidahom ni Charles Darwin ang maong panagsumpakiay. Sa pasiuna sa The Origin of Species, siya nagsulat: “Nahibalo gayod ako nga walay usa ka puntong gihisgotan niining libroha diin ang mga panghitabo dili ikatanyag ingong pamatuod, nga sagad dayag nga motultol sa mga panghinapos nga baliskad sa ako nang nahimo.”

Sa pagkatinuod, ang maong nagkasumpaking mga testimoniya nagpatunghag mga pangutana bahin sa kredibilidad sa teoriyang ebolusyon.

Ang Ebolusyon ba Maoy Kapilian sa May-Salabotan?

Sukad sa sinugdanan niini, pahayag sa librong Milestones of History, ang teoriyang ebolusyon “nakadani sa daghang tawo tungod kay daw mas siyentipikanhon kini kay sa teoriya sa espesyal nga mga paglalang.”

Dugang pa, ang dogmatikong mga pahayag sa pipila ka ebolusyonista mahimong makapahadlok. Pananglitan, ang siyentipikong si H. S. Shelton nangatarongan nga ang ideya sa espesyal nga paglalang maoy “binuang ra aron tagdon nga seryoso.” Ang biyologong si Richard Dawkins prangkang nagpahayag: “Kon makahibalag kag tawong nangangkon nga wala magtuo sa ebolusyon, kanang maong tawo ignorante, bugo o buangbuang.” Sa susama, si Propesor René Dubos nag-ingon: “Gidawat ingong kamatuoran sa kadaghanan sa nalamdagang mga tawo karon nga ang tanang butang sa uniberso​—gikan sa langitnong mga butang ngadto sa mga tawo—​naugmad ug padayong nagaugmad pinaagi sa proseso sa ebolusyon.”

Gikan niining maong mga pahayag daw nagpakita nga ang bisan kinsang adunay diyutayng kaalam modawat dayon sa ebolusyon. Hinumdomi, ang paghimo niini magkahulogan nga ang usa “nalamdagan” inay nga “bugo.” Apan, dunay edukado kaayong mga lalaki ug mga babaye nga wala magpaluyo sa teoriya sa ebolusyon. “Nakakita ako ug daghang siyentipiko nga dunay personal nga mga pagduhaduha,” misulat si Francis Hitching diha sa iyang librong The Neck of the Giraffe, “ug dihay pipila ang miingon pa gani nga ang teoriya sa ebolusyon ni Darwin napamatud-an nga dili gayod usa ka siyentipikanhong teoriya.”

Si Chandra Wickramasinghe, usa ka dinayeg kaayong Britanikong siyentipiko, sama ug baroganan. “Walay ebidensiya alang sa bisan unsang paninugdang mga teoriya sa ebolusyon ni Darwin,” matud niya. “Usa ka kusog sa katilingban ang naggahom sa kalibotan niadtong 1860, ug nagtuo ako nga kadto dunay daotan kaayong epekto sa siyensiya sukad niadto.”

Gisusi ni T. H. Janabi ang mga argumento nga gipresentar sa mga ebolusyonista. “Nakaplagan nako nga ang kahimtang lahi kaayo gikan sa butang nga gipatuo kanato,” matud niya. “Diyutay ra kaayo ang ebidensiya ug nagkabahinbahin aron makasuportar sa usa ka komplikadong teoriya sama nianang bahin sa sinugdanan sa kinabuhi.”

Mao nga, kadtong motutol sa teoriya sa ebolusyon angay nga dili isalikway ingong “ignorante, bugo o buangbuang.” Bahin sa mga opinyon nga naghagit sa ebolusyon, bisan ang lig-ong ebolusyonistang si George Gaylord Simpson midawat: “Sayop gayod nga dili hatagag seryosong pagtagad o biaybiayon kining mga hunahunaa. Ang mga tigpaluyo niini maoy maalamon ug intelihenteng mga estudyante kaniadto (ug karon).”

Depende sa Pagtuo

Ang pipila nagtuo nga ang pagtuo sa ebolusyon maoy pinasikad sa kamatuoran, samtang ang pagtuo sa paglalang maoy pinasikad sa pagtuo. Tinuod nga walay tawong nakakita sa Diyos. (Juan 1:18; itandi ang 2 Corinto 5:7.) Apan, ang teoriya sa ebolusyon wala makabentaha niining bahina, sanglit kini gipasukad sa mga panghitabo nga wala gayoy tawo nga nakasaksi o nakasubli.

Pananglitan, ang mga siyentipiko wala gayod makapaniid sa mga mutation​—bisan gani sa beneficial mutation​—nga nagapatunghag bag-ong mga matang sa kinabuhi; apan sila segurado nga kini mao gayoy paagi nga mitungha ang bag-ong mga espesye. Wala nila masaksihi ang kinaugalingong pagtungha sa kinabuhi; apan miinsistir sila nga kini mao ang paagi sa pagsugod sa kinabuhi.

Ang maong kakulang sa ebidensiya nakatukmod kang T. H. Janabi sa pagtawag sa teoriya sa ebolusyon ingong “yanong ‘pagtuo.’” Ang pisikong si Fred Hoyle nagtawag niini nga “ang Maayong Balita sumala kang Darwin.” Si Dr. Evan Shute mihimo gani ug mas kusganong pahayag. “Nagtuo ako nga mas diyutayng misteryo ang kinahanglang ipatin-aw sa mga creationist kay sa dedikadong ebolusyonista,” matud niya.

Ang ubang mga eksperto miuyon. “Sa dihang mamalandong ako sa kinaiya sa tawo,” miangkon ang astronomong si Robert Jastrow, “ang pagtungha niining talagsaong linalang gikan sa mga kemikal nga natunaw diha sa usa ka dagaang nga linaw dayag nga sama ra ka milagroso sa asoy sa Bibliya sa iyang sinugdanan.”

Nan, nganong gisalikway pa man sa daghan ang ideya nga ang kinabuhi gilalang?

[Hulagway sa panid 3]

Ang dogmatikong mga pahayag sa pipila mahimong makapahadlok