Unsay Kahimtang sa mga Patay?
ANG kahadlok sa mga patay gipasukad sa usa ka patuotuo—nga ang namatay may usa ka kalag o espiritu nga magpabiling buhi human mamatay. Kon ang Bibliya tin-awng nagtudlo nga bakak kining ideyaha, nan ang pangutana kon ang mga patay makahatag bag kadaot kanimo natubag na. Kon mao, nan, unsay giingon sa Bibliya?
Mahitungod sa kahimtang sa mga patay, ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan ang mga patay, dili mahibalo sa bisan unsa, ni may balos pa sila, tungod kay ang ilang handomanan hikalimtan na. Maingon man, ang ilang gugma ug ang ilang pagdumot ug ang ilang kasina nawagtang na, ug sila wala nay bahin sa bisan unsa sa panahong walay katinoan sa mga butang nga ginabuhat sa ilalom sa adlaw.”—Ecclesiastes 9:5, 6.
Tungod niana, ang mga patay makatabang o makadaot ba kanimo? Dili, matud sa Kasulatan. Ang mga patay walay-panimuot ug anaa sa kahilom. Sila walay katakos nga makigkomunikar sa mga buhi o mopadayag sa bisan unsang emosyon—gugma o pagdumot—o sa paghimog bisan unsang aksiyon. Dili ka angay nga mahadlok kanila.
‘Aw, oo, kana tinuod kon maghisgot ka bahin sa kamatayon sa pisikal nga lawas,’ miingon ang uban. ‘Apan ang kamatayon sa lawas dili mao ang kataposan sa kinabuhi; kini nagapagawas lamang sa espiritu gikan sa lawas. Kana nga espiritu makatabang o makadaot sa mga buhi.’ Milyonmilyong tawo sa tibuok yuta sama niana ug pagbati.
Pananglitan, sa Madagascar ang kinabuhi giisip nga usa ka kausaban lamang, busa ang paglubong ug ang pagkuha sa lawas sa patayng tawo diin kini gilubong giisip nga labi pang hinungdanon kay sa kasal. Gituohan nga ang tawo miabot gikan sa iyang mga katigulangan ug mobalik ngadto kanila inigkamatay. Busa, ang mga balay alang sa mga buhi ginama sa kahoy ug adobe, mga materyales nga madaot sa ulahi, samtang ang mga lubnganan, ang “mga pinuy-anan” alang sa mga patay, kasagaran mas maluho ug malig-on. Inigkuha sa gilubong, ang banay ug mga higala mobati nga sila pagapanalanginan, ug ang mga babaye nagtuo nga kon matandog nila ang mga bukog sa namatay nga paryente, sila makapanganak ug daghan. Apan, sa gihapon, unsay giingon sa Pulong sa Diyos?
Kamatayon Dili Alang sa Katawhan
Makaiikag nga mahibaloan nga gilalang ni Jehova nga Diyos ang tawo nga mabuhi, ug siya naghisgot lamang sa kamatayon ingong sangpotanan sa pagkamasupilon. (Genesis 2:17) Ikasubo, ang unang lalaki ug babaye nakasala, ug ingong sangpotanan, ang sala mikaylap sa tanang katawhan ingong usa ka makamatayng panulondon. (Roma 5:12) Busa imong ikaingon nga ang kamatayon maoy kamatuoran sa kinabuhi sukad gayod sa pagsupil sa unang tawhanong paris, oo, usa ka masakit nga kamatuoran sa kinabuhi. Kita gilalang nga mabuhi, nga sa bahin maoy hinungdan kon nganong naglisod pag-atubang ang dimaihap nga minilyon sa kamatayon ingon nga mao ang kataposan.
Sumala pa sa asoy sa Bibliya, si Satanas misulay sa paglimbong sa unang tawhanong paris bahin sa kamatayon pinaagi sa paghimakak sa pasidaan sa Diyos nga ang pagsupil modalag kamatayon. (Genesis 3:4) Hinunoa, sa paglabay sa panahon dayag nga natin-aw nga ang mga tawo mamatay sama sa giingon sa Diyos nga mahitabo kanila. Busa, sa paglabay sa daghang siglo si Satanas misanong uban sa lain pang bakak—nga ang usa ka bahin sa espiritu sa tawo buhi inigkamatay sa lawas. Ang maong panglimbong mohaom kang Satanas nga Yawa, kinsa gibatbat ni Jesus ingong “ang amahan sa bakak.” (Juan 8:44) Sa kasukwahi, ang tubag sa Diyos sa kamatayon mao ang usa ka makapadasig nga saad.
Unsa nga Saad?
Kini ang saad sa pagkabanhaw alang sa daghan. Ang Gregong pulong nga gihubad “pagkabanhaw” maoy a·naʹsta·sis. Kini sa literal nagkahulogan nga “usa ka pagbarog pag-usab,” ug kini nagpunting sa pagbangon gikan sa kamatayon. Oo, ang tawo matulog diha sa kamatayon, apan ang Diyos pinaagi sa iyang gahom makabangon pag-usab sa usa ka tawo. Ang tawo mawad-ag kinabuhi, apan ang Diyos makahatag kaniya ug kinabuhi pag-usab. Ang Anak sa Diyos, si Jesu-Kristo, miingon nga “ang takna nagasingabot diin kadtong tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa iyang tingog ug managpanggula.” (Juan 5:28, 29) Gipahayag ni apostol Pablo ang iyang “paglaom ngadto sa Diyos . . . nga aduna unyay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.” (Buhat 24:15) Si Job, usa ka matinumanong alagad sa Diyos sa wala pa ang Kristohanong mga panahon, nagpahayag usab sa iyang paglaom sa pagkabanhaw: “Kon ang tawo mamatay mabuhi ba siya pag-usab? Akong paaboton ang tanang adlaw sa akong pinugos nga pag-alagad, hangtod moabot ang akong kahupayan. Ikaw [Diyos] motawag, ug kanimo ako mismo motubag.”—Job 14:14, 15.
Dili ba ang tin-aw nga saad sa pagkabanhaw nagapanghimakak sa ideya nga ang mga patay buhi diha sa pormang espiritu? Kon ang mga patay buhi ug naglungtad sa langit o sa usa ka kalibotan sa espiritu, unsa may katuyoan sa pagkabanhaw? Dili ba nadawat na nila ang ilang ganti o dulnganan? Ang pagtuon sa Pulong sa Diyos nagbutyag nga ang mga patay sa pagkatinuod mga patay, walay-panimuot, natulog hangtod sa dakong pagpamukaw pinaagi sa pagkabanhaw sa usa ka bag-ong kalibotan—usa ka paraiso—nga gisaad sa atong mahigugmaong Amahan, si Jehova. Apan kon ang kamatayon wala magpasabot ug panagbulag sa lawas ug espiritu ug kon ang espiritu dili magpadayong buhi, unsay ikasulti bahin sa mga kaso sa daw mga komunikasyon gikan sa kalibotan sa espiritu?
Mga Komunikasyon Gikan sa Kalibotan sa Espiritu
Daghang kaso ang gitaho bahin sa gituohang mga komunikasyon nga nadawat gikan sa kalibotan sa espiritu. Unsa ba gayoy ilang gigikanan? Ang Bibliya nagpasidaan kanato nga “si Satanas mismo nagatakoban ingong usa ka manulonda sa kahayag. Busa masayon alang sa iyang mga ahente ang pagtakoban ingong mga ahente sa kaayohan.” (2 Corinto 11:14, 15, The New English Bible) Oo, aron dali nga makalimbong ug makapahisalaag sa mga tawo, ang mga demonyo (rebelyosong mga manulonda) nakigkomunikar sa mga buhi, usahay magpakaaron-ingnon nga matinabangon.
Si apostol Pablo naghatag ug dugang pasidaan bahin niini nga kampaniya sa panglimbong: “Adunay pipila nga mahulog gikan sa pagtuo, nga managtagad sa nagapahisalaag nga inspiradong mga pamulong ug mga pagtulon-an sa mga demonyo.” (1 Timoteo 4:1) Busa ang bisan unsang pagsanong nga iya sa mga patay lagmit gayod nga gikan sa mga demonyo kinsa nagatakoban ingong “mga ahente sa kaayohan” ug nagapalambo sa relihiyosong kabakakan, nga nagaulipon sa mga tawo sa mga patuotuo nga magpalayo kanila gikan sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos.
Sa pagpamatuod nga ang mga patay dili makasultig bisan unsa, makabuhat ug bisan unsa, o mobatig bisan unsa, ang Salmo 146:3, 4 nag-ingon: “Ayaw pag-ibutang ang inyong pagsalig sa mga dungganon, ni sa anak nga lalaki sa tawo, nga kaniya walay kaluwasan. Mogula ang iyang espiritu, siya mobalik sa yuta; niadtong adlawa mahanaw ang iyang mga hunahuna.” Unsa kanang espirituha nga “mogula”? Kini mao ang puwersa-sa-kinabuhi sa tawo nga napabuhi pinaagi sa pagginhawa. Busa, kon ang namatay mihunong na sa pagginhawa, ang iyang mga igbalati dili na moobra. Siya mosulod ngadto sa kahimtang sa bug-os nga kawalay-panimuot. Busa imposible alang kaniya ang paggahom sa mga buhi.
Maoy hinungdan nga ang Bibliya nagatandi sa kamatayon sa tawo nianang sa mananap, nga nag-ingon nga ang duha walay-panimuot inigkamatay ug mobalik ngadto sa abog diin sila hinimo. Ang Ecclesiastes 3:19, 20 nag-ingon: “Adunay kataposan kon bahin sa mga anak nga lalaki sa mga tawo ug kataposan kon bahin sa mga mananap, ug sila adunay samang kataposan. Ingon nga ang usa mamatay, ang lain usab mamatay; ug silang tanan adunay usa ka espiritu lamang, busa ang tawo dili labaw sa mananap, kay ang tanan kakawangan. Ang tanan mopaingon sa samang dapit. Silang tanan nagagikan sa abog, ug sa abog silang tanan mobalik.”
Kay nahibalo nga ang mga demonyo naningkamot sa paglimbong sa mga tawo sa paghunahuna nga sila makakomunikar ug maapektohan sa mga patay, si Jehova nga Diyos nagpasidaan sa iyang katawhan, ang karaang mga Israelinhon: “Kinahanglang walay makaplagan diha kaninyo . . . ang si bisan kinsa nga nagagamit sa panagna, bisan kinsa nga nagabatasan sa salamangka o bisan kinsa nga nagapangitag tilimad-on o diwatahan, o maglalamat o bisan kinsa nga nagakonsulta sa mga espiritista o propesyonal nga mananagna sa mga hitabo o si bisan kinsa nga nagapakigsayod sa mga patay. Kay ang tanang nagabuhat niining mga butanga dulumtanan kang Jehova.”—Deuteronomio 18:10-12.
Tin-aw, ang ideya nga ang mga patay makahatag kanato ug kadaot dili gikan sa Diyos. Siya maoy usa ka Diyos sa kamatuoran. (Salmo 31:5; Juan 17:17) Ug siya adunay usa ka kahibulongang umaabot nga gitagana alang sa mga mahigugmaon sa kamatuoran kinsa nagasimba kaniya “pinaagi sa espiritu ug kamatuoran.”—Juan 4:23, 24.
Si Jehova, Usa ka Diyos sa Kamatuoran ug Gugma
Ang atong mahigugmaon langitnong Amahan, “si kinsa dili magabakak,” nagasaad: Milyonmilyong nangamatay ug gilubong pagabanhawon nga adunay palaaboton nga kinabuhing walay kataposan diha sa usa ka bag-ong kalibotan sa pagkamatarong! (Tito 1:1, 2; Juan 5:28) Kining mahigugmaong saad sa pagkabanhaw nagpakita nga si Jehova adunay dulot nga kaikag sa kaayohan sa iyang tawhanong mga linalang ug usa ka kinasingkasing nga tinguha sa pagtapos sa kamatayon, kaguol, ug kasakit. Busa dili angayng mahadlok sa mga patay o mabalaka nga wala kinahanglana bahin kanila ug sa ilang mga palaaboton. (Isaias 25:8, 9; Pinadayag 21:3, 4) Ang atong mahigugmaon ug matarong nga Diyos, si Jehova, magabanhaw kanila, magwagtang sa kasakit sa kamatayon.
Ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, dagaya sa mga kahubitan kon sama sa unsa unya ang mga kahimtang sa yuta diha nianang gisaad nga bag-ong kalibotan sa pagkamatarong. (Salmo 37:29; 2 Pedro 3:13) Kini maoy panahon unya sa pakigdait ug kalipay ug sa gugma sa tanang isigkatawo. (Salmo 72:7; Isaias 9:7; 11:6-9; Miqueas 4:3, 4) Ang tanan aduna unyay segurado, maayong mga balay, ingon man sa makalingaw nga buluhaton. (Isaias 65:21-23) Aduna unyay daghan lamiang mga pagkaon alang sa tanan nga pagakan-on. (Salmo 67:6; 72:16) Ang tanan makapahimulos ug maayong panglawas. (Isaias 33:24; 35:5, 6) Samtang ang mga apostol ug ang dugang limitadong gidaghanon magmando sa langit kauban ni Jesus, ang Bibliya wala maghisgot ug bulahang mga kahimtang sa langit alang sa mga kalag sa uban human mamatay. (Pinadayag 5:9, 10; 20:6) Kini katingalahan gayod kon ang bilyonbilyon niadtong kinsa namatay magpadayong buhi human mamatay.
Apan dili kini katingalahan kon kita mahibalo sa tin-aw nga pagtulon-an sa Bibliya: Ang mga patay mihunong na sa paglungtad ingong buhing mga kalag. Sila dili makahatag kadaot kanimo. Kadtong atua sa handomanang mga lubnganan yanong nagapahulay, walay-panimuot hangtod sa ilang pagkabanhaw sa tinudlong panahon sa Diyos. (Ecclesiastes 9:10; Juan 11:11-14, 38-44) Nan, ang atong mga paglaom ug mga tingusbawan nagadepende sa Diyos. “Magkalipay kita ug magmaya diha sa iyang kaluwasan.”—Isaias 25:9.
[Hulagway sa panid 7]
Sumala sa tin-aw nga gipakita sa Pulong sa Diyos, ang mga patay bug-os nga walay-lihok hangtod sa pagkabanhaw