Nganong Pangitaon ang Kamatuoran?

DAGHANG relihiyosong organisasyon ang nag-angkon nga nakabaton sa kamatuoran, ug sila maikagong nagtanyag niini sa uban. Bisan pa niana, sa ilang taliwala sila nagtanyag sa makalilibog nga daghang “mga kamatuoran.” Lain ba lamang kining ebidensiya nga ang tanang kamatuoran relatibo, nga walay absolutong mga kamatuoran? Dili.

Sa iyang librong The Art of Thinking, si Propesor V. R. Ruggiero nagpahayag sa iyang katingala nga bisan ang mga tawong intelihente usahay moingon nga ang kamatuoran relatibo. Siya nangatarongan: “Kon ang matag usa maoy magtino sa iyang kaugalingong kamatuoran, nan walay ideya sa usa ka tawo ang mas maayo kay sa ideya sa laing tawo. Ang tanan pareho gayod. Ug kon pareho ang tanang ideya, unsay hinungdan nga tukion ang bisan unsang ulohan? Nganong mangutkot sa yuta alang sa mga tubag sa arkeolohikanhong mga pangutana? Nganong tugkaron ang mga hinungdan sa panagbangi sa Tungang Sidlakan? Nganong pangitaon ang tambal sa usa ka kanser? Nganong susihon ang galaksiya? Ang maong mga kalihokan makataronganon lamang kon ang pila ka tubag mas maayo kay sa uban, kon ang kamatuoran maoy butang nga nahibulag, ug dili apektado, sa indibiduwal nga mga panglantaw.”

Sa pagkamatuod, walay usa ang tinuod nagtuo nga walay kamatuoran. Kon bahin sa pisikal nga mga kamatuoran, sama sa medisina, matematika, o mga balaod sa pisika, bisan ang labing hugot nga magtutuo sa relatibismo motuo nga matuod ang pila ka butang. Kinsa kanato ang mangahas sa pagsakayg ayroplano kon wala kita maghunahuna nga ang mga balaod sa aerodynamics maoy absolutong mga kamatuoran? Ang kapamatud-ang mga kamatuoran naglungtad gayod; gilibotan kita niini, ug gisalig nato niini ang atong mga kinabuhi.

Ang Bayad sa Relatibismo

Hinuon, diha sa moral nga dominyo nga ang mga sayop sa relatibismo labing dayag, kay diha niini nga ang maong panghunahuna nakahimog labing dakong kadaot. Gipahayag kining puntoha sa The Encyclopedia Americana: “Seryosong gidudahan kon kaha ang kahibalo, o ang nahibaloang kamatuoran, makab-ot ba sa tawo . . . Hinuon, natino nga sa dihang isalikway ang kaluhang mga mithi sa kamatuoran ug kahibalo ingong panghanduraw o makadaot, ang tawhanong katilingban madaot.”

Tingali nakamatikod ka sa maong pagkadaot. Pananglitan, ang mga pagtulon-an bahin sa moral sa Bibliya, nga tin-awng nag-ingon nga ang seksuwal nga imoralidad maoy daotan, talagsa na lang gituohan nga mga kamatuoran. Ang panggawi sumala sa situwasyon​—“ikaw maoy maghukom kon unsay matarong alang kanimo”—​mao ang naglungtad nga panghunahuna. May makapangangkon ba nga ang pagkadaot sa katilingban wala mosangpot gikan niining panghunahunaa sa relatibismo? Tinong ang tibuok-kalibotang mga epidemya sa mga sakit nga gipasa sa sekso, nabungkag nga mga panimalay, ug mga pagmabdos sa mga tin-edyer mosulti sa kaugalingon.

Unsa ang Kamatuoran?

Busa biyaan nato ang lubog nga katubigan sa relatibismo ug daklit nga susihon ang gibatbat sa Bibliya nga lunsayng katubigan sa kamatuoran. (Juan 4:14; Pinadayag 22:17) Sa Bibliya, ang “kamatuoran” dili gayod sama sa abstrakto, teoritikanhong ideya nga gilantugian sa mga pilosopo.

Sa dihang si Jesus miingon nga ang katuyoan sa iyang tibuok kinabuhi mao ang pagpahayag sa kamatuoran, siya naghisgot bahin sa butang nga gimahal sa matinuohong mga Hudiyo sulod sa kasiglohan. Sa ilang sagradong mga sinulat, ang mga Hudiyo dugay nang nakabasa sa “kamatuoran” ingong aktuwal nga butang, dili teoriya. Sa Bibliya, ang “kamatuoran” mao ang hubad sa Hebreohanong pulong nga “’emethʹ,” nga nagkahulogan nianang malig-on, tibuok, ug, tingali labing hinungdanon, kasaligan.

Ang mga Hudiyo adunay maayong katarongan sa pag-isip sa kamatuoran nianang paagiha. Gitawag nila ang ilang Diyos, si Jehova, “ang Diyos sa kamatuoran.” (Salmo 31:5) Kadto ingon kay ang tanang gisulti ni Jehova nga iyang buhaton, iyang gibuhat. Sa dihang siya mihimog mga saad, iya kanang gituman. Sa dihang siya miinspirar ug mga tagna, kana nangatuman. Sa dihang gipahayag niya ang kataposang mga panghukom, kana nangatuman. Ang milyonmilyong Israelinhon nakasaksi sa maong mga katinuoran. Ang dinasig nga mga magsusulat sa Bibliya nagtala niana ingong dili-malalis nga mga panghitabo sa kasaysayan. Lahi sa ubang mga basahon nga giisip nga sagrado, ang Bibliya wala sulata nga gipaluyohan sa kasugiran o leyenda. Lig-on kining gipasukad sa kapamatud-ang mga hitabo​—makasaysayanhon, arkeolohikanhon, siyentipikanhon, ug sosyolohikanhong mga katinuoran. Dili katingad-ang ang salmista nag-ingon bahin kang Jehova: “Ang imong kasugoan maoy kamatuoran. . . . Ang tanan nimong mga sugo maoy kamatuoran. . . . Ang unod sa imong pulong maoy kamatuoran”!​—Salmo 119:142, 151, 160.

Gisubli ni Jesu-Kristo ang mga pulong sa maong salmo sa miingon siya diha sa pag-ampo kang Jehova: “Ang imong pulong maoy kamatuoran.” (Juan 17:17) Nasayod si Jesus nga ang tanang gisulti sa iyang Amahan sa bug-os lig-on ug kasaligan. Sa susama, si Jesus “puno sa . . . kamatuoran.” (Juan 1:14) Ingong mga saksing-nakakita ang iyang mga sumusunod nasayod, ug nagtala alang sa tanang kaliwatan, nga ang tanan niyang gisulti maoy kasaligan, ang kamatuoran.a

Ugaling, sa dihang giingnan ni Jesus si Pilato nga siya mianhi sa yuta aron ipahayag ang kamatuoran, diha sa iyang hunahuna ang usa ka espesipikong kamatuoran. Gipahayag kana ni Jesus sa pagtubag sa pangutana ni Pilato: “Ikaw ba usa ka hari?” (Juan 18:37) Ang Gingharian sa Diyos, ug ang papel mismo ni Jesus ingong Hari niana, mao ang tema mismo, ang lintunganay, sa pagpanudlo ni Jesus samtang siya dinhi sa yuta. (Lucas 4:43) Nga ang maong Gingharian magbalaan sa ngalan ni Jehova, magbindikar sa iyang pagkasoberano, ug magpasig-uli sa matinumanong katawhan ngadto sa walay-kataposan ug malipayong kinabuhi mao ang “kamatuoran” nga gilaoman sa tanang tinuod nga mga Kristohanon. Sanglit ang papel ni Jesus sa pagtuman sa tanang saad sa Diyos maoy kinauyokan, ug sanglit ang tanang saad sa Diyos mahimong “Amen,” o matuod, tungod kaniya, si Jesus nakaingon gayod: “Ako mao ang dalan ug ang kamatuoran ug ang kinabuhi.”​—Juan 14:6; 2 Corinto 1:20; Pinadayag 3:14.

Ang pag-ila sa maong kamatuoran ingong bug-os nga kasaligan makahuloganon kaayo alang sa mga Kristohanon karong adlawa. Kini nagpasabot nga ang ilang pagtuo sa Diyos ug ang ilang paglaom sa iyang mga saad gipasukad sa matuod nga mga hitabo, sa mga katinuoran.

Kamatuoran Diha sa Buhat

Dili katingad-an, ang Bibliya naglangkit sa kamatuoran uban sa buhat. (1 Samuel 12:24; 1 Juan 3:18) Alang sa mahadlokon-sa-Diyos nga mga Hudiyo, ang kamatuoran dili ulohan alang sa pagpinilosopo; kadto usa ka dalan sa kinabuhi. Ang Hebreohanong pulong alang sa “kamatuoran” mahimong magkahulogan usab sa “pagkamatinumanon” ug gigamit sa pagbatbat sa usa nga kasaligan nga motuman sa iyang pulong. Si Jesus nagtudlo sa iyang mga sumusunod nga isipon ang kamatuoran sumala sa iyang panglantaw. Mainiton niyang gisaway ang kasalingkapaw sa mga Pariseo, ang dakong kalainan tali sa ilang nagpakamatarong-sa-kaugalingong mga pulong ug sa ilang dili-matarong nga mga binuhatan. Ug siya naghatag ug sulondan pinaagi sa pagpadapat sa mga kamatuoran nga iyang gitudlo.

Busa angay nga matuod kana alang sa tanang sumusunod ni Kristo. Alang kanila, ang kamatuoran sa Pulong sa Diyos, ang makapalipayng maayong balita sa Gingharian sa Diyos ubos sa pagmando ni Jesu-Kristo, maoy labaw, labaw pa kaayo, kay sa impormasyon lamang. Ang maong kamatuoran nagtukmod kanila sa pagbuhat, nga nagduso kanila nga ipadapat kini ug ipakig-ambit kini sa uban. (Itandi ang Jeremias 20:9.) Alang sa unang-siglong Kristohanong kongregasyon, ang dalan sa kinabuhi nga ilang gisagop ingong mga sumusunod ni Kristo may panahon nga nailhan lamang nga “ang kamatuoran” o “ang dalan sa kamatuoran.”​—2 Juan 4; 3 Juan 4, 8; 2 Pedro 2:2.

Usa ka Bahandi nga Takos sa Sakripisyo

Tinuod, gikinahanglan ang sakripisyo sa pagdawat sa mga kamatuoran sa Pulong sa Diyos. Una, ang pagkahibalo lang sa kamatuoran mahimong makapagun-ob-sa-balatian nga kasinatian. Ang The Encyclopedia Americana nag-ingon: “Ang kamatuoran kasagaran nga dili makapahimuot, kay kini dili mosuportar sa pagdapigdapig o kasugiran.” Ang pagtan-aw sa atong mga tinuohan nga giyagyag ingong dili matuod mahimong makapalusno, ilabina kon gitudloan kita sa sinaligang mga pangulo sa relihiyon. Ang pila ka tawo tingali magpanig-ing sa kasinatian sa pagdiskobre nga ang gisaligang mga ginikanan, sa aktuwal, maoy sekretong mga kriminal. Apan dili ba ang pagkaplag sa relihiyosong kamatuoran mas maayo kay sa pagkinabuhing nalimbongan? Dili ba mas maayo nga hisayran ang tinuod nga mga hitabo kay sa namaneobra sa kabakakan?b​—Itandi ang Juan 8:32; Roma 3:4.

Ikaduha, ang pagpadapat sa relihiyosong kamatuoran mahimong magkahulogan nga dili na modawat kanato ang pipila nga atong mga higala kanhi. Sa usa ka kalibotan diin daghan kaayo ang ‘nag-ilis sa kamatuoran sa Diyos ug bakak,’ kadtong nagsunod sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos morag katingad-anan ug usahay likayan ug masaypan pagsabot.​—Roma 1:25; 1 Pedro 4:4.

Apan ang kamatuoran takos niining duha-ka-pilong sakripisyo. Ang pagkasayod sa kamatuoran magluwas kanato gikan sa kabakakan, mga panglimbong, ug mga patuotuo. Ug sa dihang ipadapat nato kini, ang kamatuoran magpalig-on kanato aron makaagwanta sa mga kalisdanan. Ang kamatuoran sa Diyos kasaligan kaayo ug maayong pagkatukod, ug mahupngan kita niinig paglaom, nga kini makapasarang nato nga magpabiling lig-on ubos sa pagsulay. Dili katingad-ang si apostol Pablo nagtandi sa kamatuoran ngadto sa lapad, lig-ong panit nga bakos, o paha, nga isul-ob sa mga sundalo sa pagpakiggubat!​—Efeso 6:13, 14.

Ang proverbio sa Bibliya nag-ingon: “Palita ang kamatuoran ug ayaw kini ibaligya​—ang kaalam ug disiplina ug salabotan.” (Proverbio 23:23) Ang paghiklin sa kamatuoran ingong relatibo o wala maglungtad mao ang pagkahinikawan sa labing makapalipay ug makapatagbawng pangagpas nga gitanyag sa kinabuhi. Ang pagkaplag niini mao ang pagkaplag ug paglaom; ang pagkahibalo ug paghigugma niini mao ang pagkaila ug paghigugma sa Maglalalang sa uniberso ug sa iyang bugtong nga Anak; ang pagpadapat niini sa kinabuhi mao ang pagkinabuhing may katuyoan ug kalinaw sa hunahuna, karon ug hangtod sa kahangtoran.​—Proverbio 2:1-5; Zacarias 8:19; Juan 17:3.

[Footnote]

[Kahon sa panid 6]

Mausab ba Kaha ang Kamatuoran?

KANANG pangutanaha gipatugbaw ni V. R. Ruggiero diha sa iyang librong The Art of Thinking. Ang iyang tubag maoy dili. Dugang siyang nagpatin-aw: “May panahong kini morag mausab, apan sa labawng pagsusi makaplagan nga dili gayod kini mausab.”

“Tagda,” matud niya, “ang kaso sa kon kinsay magsusulat sa unang basahon sa Bibliya, ang basahong Genesis. Sulod sa mga siglo ang samang mga Kristohanon ug mga Hudiyo nagtuo nga usa ra ang magsusulat sa basahon. Sa ngadtongadto ang maong panghunahuna gilalis, ug sa kadugayan napulihan sa pagtuo nga abot ug lima ka magsusulat ang nakatampo sa Genesis. Dayon, niadtong 1981, napatik ang mga resulta sa 5-ka-tuig nga analisis sa Genesis, nga nag-ingon nga adunay 82 porsientong posibilidad nga usa ra ang magsusulat, sumala sa gihunahuna sa sinugdan.

“Nausab ba ang kamatuoran bahin sa magsusulat sa Genesis? Wala. Ang atong pagtuo lamang ang nausab. . . . Ang kamatuoran dili mausab pinaagi sa atong kahibalo o sa atong kawalay-alamag.”

[Kahon sa panid 7]

Pagtahod sa Kamatuoran

“ANG pagtahod sa kamatuoran dili lamang pagkamaduhaduhaon-kono sa atong panahon nga naningkamot nga ‘iyagyag’ ang tanang butang, sa pagtuong walay usa ug bisan unsa ang makapangangkon gayod sa kamatuoran. Kini ang tinamdan nga gikombinar ang mangayaong pagsalig nga ang kamatuoran hikaplagan gayod, uban sa mapinaubsanong pagpasakop sa kamatuoran kon kanus-a ug kon diin kini mogawas. Ang maong liberal nga panghunahuna sa kamatuoran gikinahanglan niadtong nagsimba sa Diyos sa kamatuoran; samtang ang nahiangayng pagtahod sa kamatuoran magtino sa pagkamatinud-anon sa mga pakiglabot sa usa ka tawo uban sa iyang silingan, sa pulong ug sa buhat. Kini mao ang tinamdan, atong nakita na, nga gipamatud-an sa D[aang] T[estamento] ug sa B[ag-ong] T[estamento].”​—The New International Dictionary of New Testament Theology, Tomo 3, panid 901.

[Mga hulagway sa panid 7]

Ang siyentipikanhong pag-uswag gipasukad sa pagkabutyag sa siyentipikanhong mga kamatuoran

[Hulagway sa panid 8]

Ang kamatuoran naglakip sa Gingharian ug sa mga panalangin niini