Praktikal nga mga Pagtulon-an Gikan sa Yutang Saad

ANG Yutang Saad sumala sa pagkapresentar diha sa Bibliya tinuod gayod nga talagsaon. Niining gamay nga lugar, daghang nagkalainlaing kinaiyahan sa dagway sa yuta ang atong makita. Sa amihanan, ang taluktok sa mga bukid naputos sa yelo; sa habagatan, mainit ang klima. Adunay mabungahong kapatagan, awaaw nga mga lugar sa kamingawan, ug bungtorong yuta sa mga prutasan ug sibsibanan sa kahayopan.

Ang lainlain nga gihabogon, klima, ug yuta nakapatubog nagkalidadis nga mga kahoy, mga tanom sa bagnot, ug ubang katanoman​—lakip sa pipila ka tanom nga mabuhi sa bugnawng bukirong mga rehiyon, sa uban nga nanubo sa naglagiting nga desyerto, ug sa uban pa nga nanubo sa patag nga lugar nga dinahilian sa tubig o sa batoong dakong patag sa taas nga lugar. Usa ka botanista nagbanabana nga duolan sa 2,600 ka matang sa tanom ang makita sa maong lugar! Ang unang mga Israelinhon nga nagsuhid sa yuta nakakita dihadiha ug ebidensiya sa katakos niini. Nagdala sila ug balik gikan sa usa ka walog ug usa ka pungpong sa paras nga dako kaayo nga kinahanglang isanglay kini sa duha ka lalaki! Ang walog tukmang gitawag ug Escol, nga nagkahulogang “Pungpong [sa mga Paras].”a​—Numeros 13:21-24.

Apan atong tan-awon sa duol ang pipila ka kinaiyahan niining tagsaong nagtaas hiktin nga yuta, ilabina ang habagatang bahin.

Ang Shepelah

Ang kasadpang baybay sa Yutang Saad nagkabuyon sa Dagat Mediteranyo. Mga 40 kilometros sa interyor mao ang Shepelah. Ang pulong “Shepelah” nagkahulogang “Ubos nga Yuta,” apan sa tinuod kini maoy usa ka bakiliron nga lugar ug matawag lamang nga ubos kon itandi sa mga bukid sa Juda sa sidlakan.

Tan-awa ang nag-uban nga cross-section nga mapa ug matikdi ang koneksiyon sa Shepelah sa naglibot nga mga teritoryo niini. Sa sidlakan mao ang kabukiran sa Juda; sa kasadpan, ang kapatagan duol sa baybay sa Pilistia. Busa, ang Shepelah nagsilbing usa ka panagang, usa ka balabag nga sa panahon sa Bibliya nagbulag sa katawhan sa Diyos gikan sa ilang karaang mga kaaway. Ang mga sundalo nga mosulong gikan sa kasadpan kinahanglang moagi sa Shepelah sa dili pa kini makaatake batok sa Jerusalem, ang kaulohang siyudad sa Israel.

Ang ingon niana nga kahimtang nahitabo sa panahon sa ikanuybe nga siglo W.K.P. Si Haring Hazael sa Syria, nagtaho ang Bibliya, “mitungas ug nakig-away batok sa Gath [lagmit sa utlanan sa Shepelah] ug giagaw kini, diin human niini mitungas si Hazael sa pagsulong sa Jerusalem.” Nasanta ni Haring Jehoash si Hazael, gisubornohan siya ug nagkalainlaing mga bahandi gikan sa templo ug sa palasyo. Bisan pa niana, kining maong asoy nag-ilustrar nga ang Shepelah hinungdanon kaayo sa kasegurohan sa Jerusalem.​—2 Hari 12:17, 18.

Kita makakat-on ug praktikal nga pagtulon-an gikan niini. Nagtinguha si Hazael sa pagsulong sa Jerusalem, apan kinahanglang moagi siya sa Shepelah. Sa susama, si Satanas nga Yawa ‘naningkamot sa pagtukob’ sa mga alagad sa Diyos, apan sagad siya kinahanglang moagi una sa usa ka malig-ong panagang​—ang ilang pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya, sama nianang bahin sa daotang mga panag-uban ug materyalismo. (1 Pedro 5:8; 1 Corinto 15:33; 1 Timoteo 6:10) Ang pagkompromiso sa mga prinsipyo sa Bibliya sagad mao ang unang lakang paingon sa paghimog seryosong mga sala. Busa palig-ona kana nga panagang. Sunda ang mga prinsipyo sa Bibliya karon, ug dili mo malapas ang mga kasugoan sa Diyos ugma.

Ang Bungtoron nga Yuta sa Juda

Sa interyor pa gayod gikan sa Shepelah nahimutang ang bungtoron nga yuta sa Juda. Bukiron kini nga lugar nga may mga abot nga maayong lugas, lana sa olibo, ug bino. Tungod sa kahabog niini, ang Juda usab maoy usa ka maayo kaayong dalangpanan. Busa, si Haring Jotham nagtukod ug “mga kuta ug mga torre” didto. Sa panahon sa kasamok, ang mga tawo makadangop ngadto niining dapita aron malayo sa kadaot.​—2 Cronicas 27:4.

Ang Jerusalem, nga gitawag usab nga Zion, maoy iladong bahin sa bungtoron nga yuta sa Juda. Ang Jerusalem daw luwas sa peligro sanglit gilibotan kini diha sa tulo ka kilid ug titip kaayong mga walog, ug sa amihanang kilid, sumala sa unang-siglong magsusulat sa kasaysayan nga si Josephus, napanalipdan sa tulo ka naglumbay nga pader. Apan dili lamang mga pader ug mga hinagiban ang gikinahanglan sa dalangpanan aron mapatunhay ang kasegurohan niini. Kinahanglang may tubig usab kini. Hinungdanon kini sa panahon sa pagsulong, kay kon walay tubig, ang nakulong nga mga lungsoranon mapugos sa pagsurender.

Nanguhag tubig ang Jerusalem gikan sa Linaw sa Siloam. Apan, sa panahon sa ikawalong siglo W.K.P., sa pagpangandam sa pag-asdang sa mga Asiryanhon, si Haring Hezekias nagtukod ug pader sa gawas aron madepensahan ang Linaw sa Siloam, gikoralan kini sulod sa siyudad. Iyang gipasap-ongan usab ang mga tubod sa tubig sa gawas sa siyudad, aron ang moasdang nga mga Asiryanhon maglisod sa pagkakitag tubig alang kanila. (2 Cronicas 32:2-5; Isaias 22:11) Dili lang kana. Si Hezekias nakakita ug paagi sa pagpatipas sa dugang nga abiyo sa tubig ngadto mismo sa sulod sa Jerusalem!

Nianang gitawag nga usa sa talagsaong mga obra sa inhenyeriya nga nahimo sa kakaraanan, si Hezekias nagkalot ug tunel gikan sa tubod sa tubig sa Gihon paingon ngadto sa Linaw sa Siloam.b May aberids nga 1.8 metros nga gihabogon, kini nga tunel maoy 533 metros ang gitas-on. Handurawa lang kini​—usa ka tunel nga halos katunga sa kilometro ang gisangkaron, nga gitabas gikan sa bato! Karon, duolan sa 2,700 ka tuig nang milabay, ang mga bisita sa Jerusalem makaubog diha niining obra-maestra sa inhenyeriya, nga nailhan sa tanan ingong tunel ni Hezekias.​—2 Hari 20:20; 2 Cronicas 32:30.

Ang mga paningkamot ni Hezekias sa pagpanalipod ug sa pagpadaghan sa abiyo sa tubig sa Jerusalem nagtudlo kanato ug praktikal nga pagtulon-an. Si Jehova mao “ang tuboran sa buhi nga tubig.” (Jeremias 2:13) Ang iyang mga hunahuna, nga nasulod diha sa Bibliya, makahatag ug kinabuhi. Mao kanay hinungdan kon nganong importante kaayo ang personal nga pagtuon sa Bibliya. Apan ang higayon sa pagtuon, ug ang mosangpot nga kahibalo, dili moagos lamang kanimo. Kinahanglang ‘magkalot ka ug mga tunel,’ diha sa imong okupado kaayong rutina adlaw-adlaw, nga gahinan kana ug panahon. (Proverbio 2:1-5; Efeso 5:15, 16) Sa makasugod ka na, pabilin sa imong eskedyul, nga hatagan ug dakong importansiya ang imong personal nga pagtuon. Pagbantay gayod nga walay bisan kinsa o bisan unsa nga maghikaw kanimo niining bililhong abiyo sa tubig.​—Filipos 1:9, 10.

Ang mga Dapit sa Kamingawan

Sa sidlakan sa kabukiran sa Juda mao ang Kamingawan sa Juda, nga gitawag usab nga Jesimon, nga nagkahulogang “Desyerto.” (1 Samuel 23:19, potnot) Sa Dagat Asin, kining umaw nga rehiyon may batoong mga kimba ug gibhangong mga pangpang. Dulhogon ug duolan sa 1,200 metros sa 24 kilometros lamang, ang Kamingawan sa Juda nasalipdan batok sa mga hangin nga nagdalag mga ulan gikan sa kasadpan, ug busa makadawat lamang kini ug diyutayng ulan. Walay duhaduha mao kini ang kamingawan diin ang kanding alang kang Azazel gipadala sa tinuig nga Adlaw sa Pagtabon sa Sala. Dinhi usab mikalagiw si David gikan kang Saul. Dinhi nagpuasa si Jesus sa 40 ka adlaw ug human niadto gitental sa Yawa.​—Levitico 16:21, 22; superscription sa Salmo 63; Mateo 4:1-11.

Mga 160 kilometros sa habagatang-kasadpan sa Kamingawan sa Juda mao ang Kamingawan sa Paran. Ang kadaghanan sa mga kampo sa Israel sa panahon sa ilang 40-ka-tuig nga panaw gikan sa Ehipto ngadto sa Yutang Saad dinhi nahimutang. (Numeros 33:1-49) Si Moises nagsulat bahin sa “dako ug makapukawg-kahadlok nga kamingawan, nga may lala nga mga bitin ug mga tanga ug uga nga yuta nga walay tubig.” (Deuteronomio 8:15) Kahibulongan gayod nga mabuhi ang milyonmilyong mga Israelinhon! Bisan pa niana, gitagan-an sila ni Jehova.

Hinaot nga magsilbi kining pahinumdom nga si Jehova makatagana usab kanato, bisan niining umaw sa espirituwal nga kalibotan. Oo, kita usab nanglakaw taliwala sa mga bitin ug mga tanga, bisan tuod dili sa literal. Tingali kinahanglang makig-uban kita sa mga tawo nga walay tanlag nga mosultig malala nga mga pulong nga daling makahilo sa atong panghunahuna. (Efeso 5:3, 4; 1 Timoteo 6:20) Kadtong naningkamot sa pag-alagad sa Diyos bisan pa niining maong mga kababagan takos sa pagdayeg. Ang ilang pagkamatinumanon maoy malig-ong pamatuod nga si Jehova nagtagana gayod kanila.

Ang Kabungtoran sa Carmelo

Ang ngalang Carmelo nagkahulogang “Prutasan.” Kining tabunok nga lugar sa amihanan, nga duolan sa 50 ka kilometros ang gisangkaron, puno sa mga parasan, mga punoan sa olibo, ug mga kahoyng nagapamunga. Ang lawis niining bakilirong dapit talagsaon sa kaambong ug katahom. Ang Isaias 35:2 naghisgot bahin sa “katahom sa Carmelo” ingong simbolo sa mabungahong himaya sa napasig-uling yuta sa Israel.

Daghang dagkong mga hitabo ang nahitabo sa Carmelo. Dinhi nga gihagit ni Elias ang mga manalagna ni Baal ug nga “ang kalayo ni Jehova nanaog” sa pagpamatuod sa Iyang pagkalabaw. Usab, maoy sa taluktok sa Carmelo nga gitawag ni Elias ang gamayng panganod nga nahimong dakong pagbunok sa ulan, busa milagrosong nagtapos sa hulaw sa Israel. (1 Hari 18:17-46) Ang manununod ni Elias, si Eliseo, didto sa Bukid sa Carmelo sa dihang ang babaye sa Shunem nangayo sa iyang tabang alang sa iyang patayng anak, kinsa human niadto gibanhaw ni Eliseo.​—2 Hari 4:8, 20, 25-37.

Aduna gihapoy mga prutasan, mga punoan sa olibo, ug mga paras ang kabakiliran sa Carmelo. Sa tingpamulak, mapuno kining mga bakilira sa matahom nga pasundayag sa kabulakan. “Ang imong ulo sama sa Carmelo,” miingon si Solomon sa dalagang Shulamita, nga tingali naghisgot sa kabaga sa iyang buhok o sa paagi sa madanihong pagkapahimutang sa iyang matahom nga pagkapormang ulo diha sa iyang liog.​—Awit ni Solomon 7:5.

Ang katahom nga maoy kinaiyahan sa kabungtoran sa Carmelo nagpahinumdom kanato sa espirituwal nga katahom nga gihatag ni Jehova sa iyang modernong-adlawng organisasyon sa mga magsisimba. (Isaias 35:1, 2) Ang mga Saksi ni Jehova tinuod gayod nga nagkinabuhi sa usa ka espirituwal nga paraiso, ug sila mouyon sa mga pagbati ni Haring David, kinsa misulat: “Ang mga linya nga utlanan nangahulog kanako diha sa maanindot nga mga dapit. Sa pagkatinuod, ang akong kaugalingong kabtangan nakalipay kanako.”​—Salmo 16:6.

Tinuod, adunay lisod nga mga hagit nga kinahanglang atubangon karon sa espirituwal nga nasod sa Diyos, sama nga giatubang sa karaang mga Israelinhon ang walay-hunong nga pagbatok gikan sa mga kaaway sa Diyos. Bisan pa niana, ang tinuod nga mga Kristohanon nahibalo gayod kanunay sa mga panalangin nga gitagana ni Jehova​—lakip sa kanunayng-nagkadan-ag nga kahayag sa kamatuoran sa Bibliya, sa tibuok-kalibotang panag-igsoonay, ug ang higayon sa pagkabaton ug kinabuhing dayon diha sa paraiso nga yuta.​—Proverbio 4:18; Juan 3:16; 13:35.

“Sama sa Tanaman ni Jehova”

Ang karaang Yutang Saad matahom kaayong tan-awon. Maayo kaayong pagkahubit kini ingong “nagaagas sa gatas ug dugos.” (Genesis 13:10; Exodo 3:8) Gitawag kini ni Moises nga “maayong yuta, yuta sa mga suba, sa mga tubod ug laglom nga katubigan nga nagaagay ngadto sa kapatagan sa walog ug sa kabukiran, sa yuta sa trigo ug sebada ug mga paras ug mga igira, ug mga granada, yuta sa lana sa mga olibo ug dugos, yuta diin dili ka magakaon sa tinapay sa kanihit, diin walay makulang kanimo, yuta diin ang mga bato niini puthaw ug gikan sa kabukiran ikaw magakalot ug tumbaga.”​—Deuteronomio 8:7-9.

Kon si Jehova nakahatag ug ingon ka dagaya, matahom nga yutang-pinuy-anan alang sa iyang karaang katawhan, siyempre siya makahatag ngadto sa iyang modernong-adlawng matinumanong mga alagad ug usa ka mahimayaong paraiso nga nagasangkad sa tibuok yuta​—nga adunay mga bukid, mga walog, mga suba, ug mga linaw. Oo, ang karaang Yutang Saad uban sa tanang nagkadaiyang kinaiyahan niini maoy pagtilaw lang daan sa espirituwal nga paraiso nga gitagamtam sa iyang mga Saksi karon ug sa umaabot nga Paraiso sa bag-ong kalibotan. Didto ang saad nga narekord sa Salmo 37:29 matuman na unya: “Ang mga matarong magapanunod sa yuta, ug sila magapuyo diha niini sa walay kataposan.” Sa dihang ihatag na ni Jehova kanang Paraiso nga puloy-anan sa masinugtanong katawhan, pagkamalipayon unya nilang mosusi sa tanang “mga lawak” niini ug makabaton ug walay kataposan sa paghimo niana!

[Mga footnote]

[Mapa sa panid 4]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

GALILEA

Bukid sa Carmelo

Dagat sa Galilea

SAMARIA

Shepelah

Kabukiran sa Juda

Dagat Asin

[Credit Line]

Letrato sa NASA

[Mapa sa panid 4]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Ang Shepelah mao ang balabag tali sa katawhan sa Diyos ug sa ilang mga kaaway

MI 0 5 10

KM 0 8 16

Kapatagan sa Pilistea

Shepelah

Bungtorong Yuta sa Juda

Kamingawan sa Juda

Rift Valley

Dagat Asin

Yuta sa Amon ug Moab

[Mapa/Hulagway sa panid 5]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Tunel ni Hezekias: 533 metros ang gilapdon, nga gitabas sa tibuok nga bato

Walog sa Tyropoeon

Siloam

SIYUDAD NI DAVID

Walog sa Kidron

Gihon

[Hulagway sa panid 6]

Diha sa Kamingawan sa Juda, si David mikalagiw gikan kang Saul. Sa ulahi si Jesus gitental dinhi sa Yawa

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Hulagway sa panid 7]

Bukid sa Carmelo, diin gipakaulawan ni Elias ang mga propeta ni Baal

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Mga hulagway sa panid 8]

“Si Jehova nga imong Diyos magadala kanimo ngadto sa maayong yuta, yuta sa mga suba, sa mga tubod ug laglom nga katubigan nga nagaagay ngadto sa kapatagan sa walog ug sa kabukiran.”​—Deuteronomio 8:7