‘Pagtagana Alang sa Kaugalingong Panimalay’—Pag-atubang sa Hagit Diha sa Di-Mauswagong Kanasoran

“TINO nga kon si bisan kinsa wala magatagana alang kanila nga iyang kaugalingon, ug ilabina alang kanila nga mga membro sa iyang panimalay, siya nagalimod sa pagtuo ug mas daotan pa kay sa tawong walay pagtuo.” Kanay giingon ni apostol Pablo. (1 Timoteo 5:8) Samtang ang pagbuhi sa usa ka pamilya anam-anam nga nagkalisod diha sa datong mga nasod, ang paghimo niana diha sa di-mauswagon nga nasod sagad nga labi pang lisod nga hagit.

Pananglitan, sa Aprika ang kalisdanan sa pangabuhi kasagarang ordinaryo, dili talagsaon. Nihit ang mga trabaho, ug kon duna man, ang bana ug asawa tingali kinahanglang magtrabaho aron itagana ang panginahanglan lamang sa kinabuhi. Ang mga ulo sa pamilya tingali kinahanglang mobiyaheg lagyo aron makakitag trabaho, nga biyaan ang ilang mga kapikas ug mga anak nga silasila lamang sulod sa daghang bulan​—o mga tuig. Ang igong puy-anan tingalig lisod usab nga makaplagan. Dagko ang daghang Aprikanhong mga pamilya; busa ang mga puy-anan lagmit nga piot, nga walay kombenyenteng kinahanglanong mga pasilidad. Ang di-makapahimsog nga mga kahimtang kasagarang naglungtad.

Dugang pa, ang lokal nga mga kostumbre, karaang mga tradisyon, ug popular nga mga punto de bista mahimong supak sa prinsipyo sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Tagda ang pipila ka kaylap nga mga tinamdan bahin sa kaminyoon ug mga anak. Ang pipila ka ulo sa pamilya nagtuo nga sila responsable lamang sa pagbayad sa abang ug sa obligadong mga bayranan sa eskuylahan. Ang ilang mga asawa​—ug usahay bisan ang magulang nga mga anak​—ang tugyanan sa trabaho sa pagtagana sa mga kinahanglanon sama sa pagkaon ug sapot.

Dugang pa, ang pipila ka bana adunay panghunahuna nga “ang akong kuwarta akong kuwarta, apan ang imong kuwarta akoa usab.” Sagad nga mopukaw kinig kayugot taliwala sa mga asawa nga adunay kita. Mimulo ang usa ka babayeng taga-Tanzania: “Ang kuwarta gastohon sa inom, dili kanamo o sa mga anak. Among giambitan ang trabaho, o buhaton ang labaw niana, apan kuhaon niya ang tanang kuwarta nga sultihan kami nga iya kana​—nga iya kanang gihagoan.”

Hinunoa, ang mga Kristohanon magbutang sa Pulong sa Diyos nga una kay sa lokal nga kultura o popular nga panghunahuna. Ang Bibliya naghatag ug makatabang nga direksiyon bahin sa pag-atiman sa pamilya sa usa. Pananglitan, kini nag-ingon nga “ang mga anak dili angay motagana alang sa ilang mga ginikanan, apan ang mga ginikanan alang sa ilang mga anak.” (2 Corinto 12:14) Busa, tungod sa kataspokan ang mahadlokon-sa-Diyos nga mga lalaki nga makaarang sa pagtrabaho dili magtugyan ngadto sa ilang mga asawa o magulang nga mga anak sa pagtagana sa pagkaon ug sapot alang sa pamilya; ang maong tulubagon napatong sa mga abaga sa ulo sa pamilya.​—1 Corinto 11:3.

Tinuod, ang kita sa usa ka bana tingali dili pa igo sa pag-atiman sa tanang panginahanglan sa iyang pamilya. Apan kon ang iyang asawa mangitag kuwarta sa gawas sa balay, ang Kristohanong bana dili magmayugtanon. Hinunoa, iyang tratahon siya ingong tinahod nga “kombuya.” (Malaquias 2:14) Sa maong paagi, sa kawalay-pagbati dili niya kuhaon ang iyang hinagoan nga salapi ug usik-usikan kana nga walay pagtagad sa iyang mga pagbati. Hinuon, siya ug ang iyang asawa ‘magkonsultahanay’ ug maghukom kon sa unsang paagi ang ilang salapi gamiton sa labing maayo sa kaayohan sa tibuok pamilya. (Proverbio 13:10) Kon posible, tugotan gani sa bana ang iyang asawa ug usa ka sukod sa kagawasan sa pagkupot ug kuwarta, sama sa gipahimuslan sa “asawang may katakos” sa kapanahonan sa Bibliya. (Proverbio 31:10, 11, 16) Ang pagsunod sa tambag sa Bibliya nianang mga butanga magpausbaw sa kalipay ug katagbawan sa pamilya.

Pag-atubang sa mga Hagit sa Kawalay-Trabaho

Tagda ang suliran sa kawalay-trabaho. Sa dihang diyutay ra ang mga trabaho ug gamay ang suhol, daghang Aprikanong mga ulo sa pamilya mangitag trabaho nga layo sa balay​—diha sa mga minahan, sa mga pabrika, sa mga umahan, ug sa mga asyenda. Kon ang usa ka Kristohanong bana anaa sa maong situwasyon, basin siya makadiskobreng siya mahilayo gikan sa mga isigkamagsisimba ug maladlad ngadto sa daotan kaayong mga kauban. (Proverbio 18:1; 1 Corinto 15:33) Bisan pag ang iyang pamilya tingali maningkamot sa pagsagubang sa labing maayo sa situwasyon, lagmit nga sila madaot tungod kay walay amahan sa balay aron manguna sa espirituwal nga paagi o maghatag ug emosyonal nga pagpaluyo. Katingad-anan, ang dugayng pagkawala mahimong mosangpot usab sa butang mismo nga angay untang pukgoon niini​—ang kalisod sa panalapi.

Usa ka inahan nag-ingon: “Ang akong bana milakaw aron mangubkob ug bulawan. Nagplano siya nga mobalik human sa usa ka bulan o sa labing dugay human sa duha. Misangpot kadto nga usa ka tuig! Ako nabilin uban sa unom ka anak nga atimanon. Unya dihay abangan nga bayran. Sanglit dili maayo ang akong panglawas, kinahanglang bayran nako ang mga bayranan sa ospital. Nagkinahanglan kamig mga sapot, ug kinahanglang mokaon kami kada adlaw. Wala akoy trabaho. Lisod kadto. Ang labing lisod nga bahin mao ang pag-atiman sa mga bata sa espirituwal nga paagi​—pamilyahanong pagtuon, mga tigom, ug buluhatong pagsangyaw. Hinuon, tungod sa tabang ni Jehova kami nakalahutay.”

Bisan ang pipila ka inahan mibating napugos sa pagbiya sa ilang mga pamilya sa daghang bulan aron manarbaho. Ang pipila nanginabuhi ingong nagpanawng mga negosyante ug talagsa rang makita sa balay. Sa ingon ang magulang nga mga anak mapugos sa pagpas-an sa papel ingong ginikanan ug pag-atiman sa mga pagkaon, mga buluhaton sa balay, ug bisan pagdisiplina sa mga manghod. Madaot ang pagpakig-ambit sa espirituwal nga mga buluhaton. Oo, ang kalisdanan diha sa pamilya mahimong dako kaayo!

Siyempre, kon lisod kaayo ang pangabuhi, ang usa ka ginikanan mahimong walay laing paagi sa pagbuhi sa iyang pamilya kay sa pagpangitag trabaho sa layo. Sa kapanahonan sa Bibliya ang mga anak ni Jacob lagmit nagbilin sa ilang mga pamilya aron makakuhag mga pagkaon sa Ehipto. (Genesis 42:1-5) Busa kon motungha ang susamang mga kahimtang karong adlawa, ang mga ulo sa pamilya kinahanglang magtulotimbang sa materyal nga mga kaayohan nga tingali ipatungha sa usa ka trabaho sa layo nga itandi sa espirituwal ug emosyonal nga kadaot sa dugay nga panagbulag. Daghang pamilya mopalabi sa pag-antos sa kalisdanan sa pangabuhi inay kay magbulag sa dugay nga panahon. Sila nahinumdom sa mga pulong ni Pablo nga makaplagan sa 1 Timoteo 6:8: “Nga may makaon ug ikasapot, kita makontento na niining mga butanga.”​—Itandi ang Proverbio 15:17.

Kasagarang adunay mga kapuli sa pagbiyahe. Pinaagi sa pagpasundayag sa inisyatibo ug kamamugnaon, ang pipila nakaarang pagmugnag trabaho pinaagi sa pagtaganag mapuslanong mga serbisyo.a (Itandi ang Proverbio 31:24.) O mahimong pagdawat ug ubos nga mga trabaho nga giisip sa uban nga di-madungganon. (Efeso 4:28) Si apostol Pablo mismo ‘naghago ug nagbudlay sa magabii ug maadlaw’ aron makalikay nga mahimong pabug-at sa pinansiyal sa uban. (2 Tesalonica 3:8) Ang Kristohanong mga lalaki karong adlawa makasunod sa maong panig-ingnan.

Ang mga Suliran sa Pag-eskuyla

Ang laing suliran naglangkit sa pag-eskuyla. Sa pipila ka hilit nga mga dapit, kasagaran na nga ang mga ginikanan magpalakaw sa ilang mga anak aron mopuyo sa mga paryente sa tagdugayng mga panahon aron hatagan ang mga anak ug igong edukasyon. Kay nabulag sa ilang mga ginikanan, ang maong mga anak kasagarang maglisod sa pagtambong sa mga tigom o pagpakig-ambit sa pagsangyaw sa kanataran. Kay nahikawan sa gikinahanglang disiplina, sila sayong mabiktima sa daotang mga kauban. Ingong resulta, ubay-ubay ang namiya sa Kristohanong pagkinabuhi.

Walay duhaduha nga ang sekular nga edukasyon adunay iyang mga kaayohan. Apan ang Bibliya nagbutang ug mas taas nga bili sa espirituwal nga edukasyon, ug ang Diyos naghatag sa mga ginikanan sa responsabilidad sa pagtagana sa maong instruksiyon. (Deuteronomio 11:18, 19; Proverbio 3:13, 14) Ugaling lang, ang pagpalakat sa usa ka bata sa tagdugayng mga panahon lagmit nga magdaot sa paningkamot sa ginikanan sa pagmatuto kaniya “diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.”​—Efeso 6:4.b

Kon daw kulang ang lokal nga kahigayonan sa edukasyon, ang mga ginikanan tingali walay kapilian gawas ang pagbuhat kon unsay ilang maarangan sa pagtudlo sa ilang mga anak sa pangunang mga kahanas. Ang tabang gitagana usab sa atong “Bantogang Instruktor,” si Jehova. (Isaias 30:20) Ang lokal nga mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova nagtanyag ug ubay-ubayng edukasyonal nga mga tagana. Daghang kongregasyon nagdumalag mga klase sa pagbasa ug pagsulat. Ang Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo maoy usa usab ka makatabang nga tagana nga makapahait sa katakos sa bata sa pagbasa ug pagsulting tin-aw.

Timbang nga Panghunahuna Bahin sa Pagpanganak

Ang pagtagana sa panginahanglan sa mga anak sa linain mahimong lisod kon sila daghan. Ang Aprikanong mga ginikanan sagad moingon nga gusto silag mga bata; busa, manganak sila kutob sa ilang maarangan! Bisan pag ang mga anak mahimong isipong usa ka kahinguhaan sa pangabuhi, daghang ginikanan ang dili makaarang sa pagtaganag igong panginahanglan alang sa daghan kanila.

Hinuon, ang Bibliya nag-ingon nga “ang mga anak maoy usa ka panulondon gikan ni Jehova.” (Salmo 127:3) Apan, matikding kanang mga pulonga gisulat sulod sa yugto nga maayo ang mga kahimtang sa Israel. Sa ulahi, ang grabeng kagutmanan ug gubat naghimo sa pagpanganak nga masulayon. (Lamentaciones 2:11, 20; 4:10) Tungod sa lisod nga kahimtang nga kaylap diha sa daghang di-mauswagon nga kanasoran, ang responsableng mga Kristohanon angayng seryosong mamalandong kon pila ka anak sa tinuoray ang ilang mapakaon, mabestihan, mahatagag puy-anan, ug mabansay. Kay nakakalkulo sa gastos, daghang magtiayon mohukom nga labing maayong dili mosunod sa tradisyon ug kutohan ang gidaghanon sa mga anak nga ilang batonan.c​—Itandi ang Lucas 14:28.

Tin-aw, karon maoy “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1-5) Samtang kining sistemaha sa mga butang kusog nagpadulong sa di-kalikayang kataposan niini, walay duhaduha nga modako ang mga pagpit-os sa mga pamilya diha sa di-mauswagon nga kanasoran. Apan, pinaagi sa pagsunod gayod sa mga prinsipyo sa Pulong sa Diyos, ang mga ulo sa pamilya mahimong molampos sa pag-atiman sa pisikal ug espirituwal nga mga panginahanglan sa ilang mga pamilya, kay si Jehova nagpahayag niining saara ngadto niadtong maunongong nag-alagad kaniya: “Dili ko gayod ikaw pagabiyaan ni sa bisan unsa mang paagi magatalikod kanimo.” (Hebreohanon 13:5) Oo, bisan diha sa kabos nga kanasoran, ang mga Kristohanon mahimong molampos sa pagsagubang sa hagit nga itagana ang panginahanglan sa ilang mga panimalay!

[Mga footnote]