Kapin sa 50 Anyos nga ‘Pagtabok’
SUMALA SA GIASOY NI EMMANUEL PATERAKIS
Napulog-siyam ka siglo kanhi si apostol Pablo nakadawat ug talagsaong pagdapit: “Tabok ngadto sa Macedonia ug tabangi kami.” Sa kinabubut-on si Pablo midawat sa maong bag-ong kahigayonan nga “ipahayag ang maayong balita.” (Buhat 16:9, 10) Bisan pag ang pagdapit nga akong nadawat dili mahibalik niadtong panahona, sa gihapon kapig 50 anyos kanhi nga ako misugot nga ‘motabok’ ngadto sa bag-ong mga teritoryo diha sa espiritu sa Isaias 6:8: “Ania ako! Ipadala ako.” Tungod sa akong daghang biyahe akong naangkon ang angga nga Makanunayong Turista, apan ang akong mga kalihokan diyutay rag kaamgiran sa turismo. Dili lamang kas-a, sa pag-abot sa lawak sa akong hotel, ako moluhod ug magpasalamat kang Jehova tungod sa iyang panalipod.
NATAWO ako sa Enero 16, 1916, sa Hierápetra, sa Crete, sa relihiyoso kaayong Ortodoksong pamilya. Sukad sa akong pagkamasuso, si Mama magdala kanako ug sa akong tulo ka igsoong babaye sa simbahan sa ma-Dominggo. Bahin sa akong amahan, siya magpalabi nga magpabilin sa balay ug magbasa sa Bibliya. Gitahod nako ang akong amahan—usa ka matinud-anon, buotan, ug maluluy-ong tawo—ug ang iyang kamatayon, sa dihang nuybe anyos pa ako, dulot nakatandog kanako.
Akong mahinumdoman nga sa dihang ako singko anyos pa, ako nagbasag usa ka teksto sa tunghaan nga nag-ingon: “Ang tanang butang alirong kanato nagpahayag sa paglungtad sa Diyos.” Samtang nagtubo ako, bug-os akong nakombinsir niini. Mao nga sa edad nga 11, mipili ako sa pagsulat ug usa ka komposisyon nga ang tema niana mao ang Salmo 104:24: “Pagkadaghan ang imong mga buhat, Oh Jehova! Silang tanan gibuhat mo sa kaalam. Ang yuta napuno sa imong mga buhat.” Nalingaw ako sa mga kahibulongan sa kinaiyahan, bisan sa mga butang nga yano sama sa mga liso nga nasangkapag gagmayng mga pako aron sila madala sa hangin gikan sa landong sa ginikanang kahoy. Usa ka semana human sa akong paghatag sa akong sinulat nga komposisyon, gibasa kana sa akong magtutudlo ngadto sa tibuok klase, ug unya ngadto sa tibuok tunghaan. Niadtong panahona, ang mga magtutudlo nakigbisog batok sa Komunistang mga ideya ug nalipay sa pagkabati sa akong depensa sa paglungtad sa Diyos. Bahin kanako, ako nalipay lamang nga ipahayag ang akong pagtuo sa Maglalalang.
Mga Tubag sa Akong mga Pangutana
Ang una nakong pagkahibalag sa mga Saksi ni Jehova sa sinugdan sa katuigang 1930 tataw pa sa akong panumdoman. Si Emmanuel Lionoudakis nagsangyaw sa tanang lungsod ug mga balangay sa Crete. Midawat akog daghang pulyeto gikan kaniya, apan ang usang nag-ulohang Where Are the Dead? mao gayod ang nakakuha sa akong pagtagad. Nahadlok kaayo ako sa kamatayon nga dili gani ako mosulod sa lawak nga namatyan sa akong amahan. Samtang gibalikbalik nakog basa ang maong pulyeto ug nasayran kon unsay gitudlo sa Bibliya bahin sa kahimtang sa mga patay, gibati nako nga nahanaw ang akong matuotuohong kahadlok.
Kas-a sa tuig panahon sa ting-init, ang mga Saksi miduaw sa among lungsod ug nagdala kanakog dugang basahon. Sa hinayhinay ang akong pagsabot sa Kasulatan miuswag, apan nagpadayon ako pagsimba sa Ortodoksong Simbahan. Ang librong Deliverance, hinunoa, nagtimaan sa higayon sa dakong kausaban. Kadto tatawng nagpadayag sa kalainan tali sa organisasyon ni Jehova ug sa kang Satanas. Sukad niadtong panahona, gisugdan nako ang mas regular nga pagtuon sa Bibliya ug sa bisan unsang literatura sa Watch Tower Society nga akong mabatonan. Sanglit ang mga Saksi ni Jehova gidili man sa Gresya, ako sekretong nagtuon sa magabii. Bisan pa niana, ako masiboton kaayo sa akong nakat-onan nga dili ako makapugong sa pagpakigsulti kang bisan kinsa bahin niana. Sa wala madugay ang kapolisan naikag sa pagbantay kanako, nga nagduawan nga regular kanako sa bisan unsang panahon sa adlaw ug gabii aron mangitag mga basahon.
Sa 1936, mitambong ako sa tigom sa unang panahon, 75 milya ang kalayo sa Iráklion. Nalipay kaayo ako nga mahibalag ang mga Saksi. Ang kinabag-an kanila maoy yanohong mga tawo, mga mag-uuma kadaghanan, apan gitabangan nila ako sa pagkakombinsir nga kini mao ang kamatuoran. Ang akong pagpahinungod kang Jehova gihimo niadto dayon mismo.
Ang pagbawtismo kanako maoy usa ka okasyon nga dili gayod nako mahikalimtan. Usa ka gabii sa 1938, duha sa akong mga estudyante sa Bibliya ug ako gidala ni Brader Lionoudakis sa naglugitom nga kangitngitan ngadto sa baybayon. Human makaampo, siya nagtuslob kanamo sa tubig.
Gidakop
Ang unang higayon mismo nga ako migawas sa pagsangyaw maoy halandomon, nga walay pagpasobra. Akong nahinagbo ang usa ka karaang higala sa tunghaan nga nahimong pari, ug kami may ekselenteng panaghisgot. Apan human niadto iyang gipatin-aw nga nahiuyon sa mando sa obispo, kinahanglang iya akong ipadakop. Samtang nagpaabot kami sa opisina sa alkalde sa pag-abot sa mga polis gikan sa nait nga balangay, ang usa ka panon sa mga tawo nagtapok sa gawas. Busa akong gikuha ang Gregong Bag-ong Testamento nga didto sa opisina ug gisugdan ang paghatag kanilag usa ka pakigpulong nga gibase sa Mateo kapitulo 24. Sa sinugdan ang mga tawo dili gustong mamati, apan ang pari misalga. “Pasultiha siya,” matod niya. “Ato kanang Bibliya.” Ako nakahimo sa pagpakigpulong sulod sa usa ka oras ug tunga. Mao nga ang akong unang adlaw sa ministeryo mao usab ang okasyon sa akong unang pakigpulong publiko. Sanglit ang mga polis wala pa moabot sa dihang nahuman ako, ang alkalde ug ang pari mihukom nga ako ipagukod sa usa ka grupo sa mga tawo pagawas sa lungsod. Sa unang kurbada sa dalan, ako misugod pagdalagan sa labing kusog aron malikayan ang mga bato nga ilang gipanglabay.
Sa pagkaugma duha ka polis, nga giubanan sa obispo, nagdakop kanako sa trabahoan. Sa estasyon sa kapolisan, ako nakasangyaw kanila gikan sa Bibliya, apan sanglit ang akong mga basahon sa Bibliya walay imprimatur sa obispo nga gibaod sa balaod, ako gisumbong sa pagpangombertir ug pagpanagtag ug di-awtorisadong mga basahon. Ako gibuhian samtang nagpaabot sa husay.
Ang akong husay nahitabo usa ka bulan sa ulahi. Sa akong depensa akong gipunting nga ako nagsugot lamang sa sugo ni Kristo nga magsangyaw. (Mateo 28:19, 20) Ang huwes mitubag nga makantalitahon: “Anak ko, ang Usang naghatag nianang sugoa gilansang sa krus. Ikasubo, ako walay awtoridad sa pagpahamtang ug susamang silot nganha kanimo.” Bisan pa niana, usa ka batan-ong abogado nga dili nako kaila midepensa kanako, nga miingon nga tungod sa hilabihang Komunismo ug ateyismo sa palibot, ang korte angay untang magmagarbohon nga may mga batan-ong lalaki nga andam manalipod sa Pulong sa Diyos. Unya siya miduol ug sinserong nagpahalipay kanako bahin sa akong sinulat nga depensa, nga didto sa akong rekord. Kay nahingangha nga ako bata pa kaayo, mitanyag siya sa pagdepensa kanako nga walay bayad. Inay sa labing gamayng silot nga tulo ka bulan, ako gisentensiyahan ug napulo lang ka adlaw sa prisohan ug 300-drakma nga multa. Ang maong pagsupak nagpalig-on lamang sa akong hukom nga alagaron si Jehova ug depensahan ang kamatuoran.
Sa laing higayon sa dihang ako gidakop, ang huwes nakamatikod sa akong kahanas sa pagsitar sa Bibliya. Iyang gipagawas ang obispo sa iyang opisina, nga miingon: “Human na ang imong katungdanan. Ako nay bahala [kang Gn. Paterakis].” Unya iyang gikuha ang iyang Bibliya, ug kami naghisgot bahin sa Gingharian sa Diyos sa tibuok hapon. Ang maong mga hitabo nagdasig kanako sa pagpadayon bisan pa sa mga kalisdanan.
Ang Silot nga Kamatayon
Niadtong 1940, ako gitawag alang sa militaryong pag-alagad ug misulat ug usa ka sulat nga nagpatin-aw kon nganong dili ako mosugot nga marekluta. Duha ka adlaw sa ulahi ako gidakop ug gikulata sa mga polis. Unya ako gipadala ngadto sa natad-panggubatan sa Albania, diin ako gihusay sa militaryong korte tungod kay ako midumili sa pagpakiggubat. Ang mga awtoridad militar miingon kanako nga dili sila kaayo interesado nga masayod kon kaha ako husto ba o sayop apan hinuon sa impresyon nga ikahatag sa akong sulondan diha sa mga sundalo. Ako gisentensiyahan sa kamatayon, apan tungod sa usa ka legal nga depekto, sa dako nakong kahupayan, ang maong sentensiya gius-osan ngadto sa napulo ka tuig sa pinugos nga trabaho. Gigugol nako ang sunod nga pila ka bulan sa akong kinabuhi sa usa ka militaryong prisohan sa Gresya ubos sa lisod kaayong mga kahimtang, nga gikan niana ako nag-antos gihapon sa lawasnong mga epekto.
Bisan pa niana, ang bilanggoan wala makapugong kanako sa pagsangyaw. Wala gayod! Sayon nga sugdan ang mga pakigkabildo, kay daghan ang natingala kon nganong ang usa ka sibilyan anaa sa militaryong bilanggoan. Usa sa maong mga panaghisgot uban sa usa ka sinserong batan-ong lalaki mitultol sa pagtuon sa Bibliya diha sa lagwerta sa prisohan. Katloag-walo ka tuig sa ulahi akong nahibalag pag-usab ang maong tawo sa usa ka asembliya. Gidawat niya ang kamatuoran ug nag-alagad ingong usa ka magtatan-aw sa kongregasyon sa isla sa Lefkás.
Sa dihang ang kasundalohan ni Hitler misulong sa Yugoslavia sa 1941, kami gibalhin sa layong habagatan ngadto sa usa ka bilanggoan sa Preveza. Panahon sa biyahe, ang among komboy gibombahan sa Alemang mga bombardero, ug kaming mga priso wala hatagig pagkaon. Sa dihang ang gamayng tinapay nga diha nako nahurot na, ako miampo sa Diyos: “Kon maoy imong kabubut-on nga ako mamatay sa gutom human sa imong pagluwas kanako gikan sa sentensiya sa kamatayon, nan mamatuman ang imong kabubut-on.”
Sa sunod nga adlaw usa ka opisyal nagpinig kanako panahon sa panawag sa ngalan ug, human hisayri kon tagadiin ako, kon kinsay akong mga ginikanan, ug kon nganong ako napriso, gisultihan ako nga mosunod kaniya. Gidala niya ako sa kan-anan sa mga opisyal sa lungsod, gitultolan ako ngadto sa lamesa nga may tinapay, keso, ug inasal nga karne sa karnero, ug gisugo ako sa pagkaon. Apan akong gipatin-aw nga sanglit ang ubang 60 ka priso wala may makaon, dili motugot ang akong konsensiya nga mokaon ako. Ang opisyal mitubag: “Dili nako mapakaon ang tanan! Ang imong amahan mahinatagon kaayo kanako. Duna akoy moral nga katungdanan kanimo apan dili sa uban.” “Kon mao kana mobalik na lang ko sa prisohan,” mitubag ako. Namalandong siyag makadiyot ug unya gihatagan akog dakong bag aron sudlan ug daghang pagkaon sumala sa akong ikabutang.
Sa paghibalik sa prisohan, gibutang nako ang bag ug miingon: “Mga ginoo, alang kini kaninyo.” Lain pay ato, sa miaging gabii, ako giakusar nga mao ang nakaingon sa kahimtang sa ubang mga priso tungod kay wala ako moapil sa ilang mga pangadyi kang Birhen Maria. Bisan pa niana, usa ka Komunista milaban kanako. Niadtong tungora sa pagkakita sa pagkaon, iyang giingnan ang uban: “Hain na man ang inyong ‘Birhen Maria’? Matod ninyo kita mangamatay tungod niining tawhana, apan siya ang nagdala kanatog pagkaon.” Unya miatubang siya kanako ug miingon: “Emmanuel! Dali ug pasalamati kini.”
Wala madugay human niadto, tungod sa pag-abante sa Alemang armi ang mga magbalantay sa priso nanglayas, nga nagpagawas sa mga priso. Ako mipaingon sa Patras aron pangitaon ang ubang mga Saksi una mopadulong sa Athens sa kataposan sa Mayo 1941. Didto ako nakabatog pipila ka sinina ug sapatos ug naka-shower sa unang higayon sa kapig usa ka tuig. Hangtod sa pagkatapos sa okupasyon, ang mga Aleman kanunayng nagpahunong kanako samtang ako nagsangyaw, apan wala gayod nila ako dakpa. Usa kanila miingon: “Sa Alemanya among ginapusil ang mga Saksi ni Jehova. Apan dinhi among gipanghinaot nga ang tanan namong mga kaaway maoy mga Saksi!”
Human-Gubat nga mga Kalihokan
Nga maorag ang Gresya nakulangan pa sa pagpakiggubat, kini dugang gisamok sa gubat sibil gikan sa 1946 ngadto 1949, nga nagpahinabo sa libolibong namatay. Ang mga igsoon nagkinahanglan ug dakong pagdasig aron magpabiling lig-on sa panahon nga bisan ang pagtambong ug mga tigom mahimong mosangpot sa pagdakop. Ubay-ubayng mga igsoon ang gisilotan sa kamatayon tungod sa ilang neyutral nga baroganan. Apan bisan pa niadto, daghang tawo ang midawat sa mensahe sa Gingharian, ug kami may usa o duha ka pagbawtismo kada semana. Sa pagka-1947, ako misugod sa pagtrabaho sa mga opisina sa Sosyedad sa Athens sa maadlaw ug pagduaw sa mga kongregasyon ingong nagapanawng magtatan-aw sa magabii.
Niadtong 1948, akong naangkon ang kalipay sa pagkadinapit nga motungha sa Watchtower Bible School of Gilead, sa Tinipong Bansa. Apan may suliran. Tungod sa akong nangaging mga pagkabilanggo, dili ako makakuhag pasaporte. Bisan pa niana, usa sa akong mga estudyante sa Bibliya may higalang usa ka heneral. Tungod sa maong estudyante, sa pipila ra ka semana, ako nakakuha sa akong pasaporte. Apan nabalaka ako sa dihang, sa hapit na akong mobiya, gidakop ako tungod sa pagpanagtag sa Ang Bantayanang Torre. Gidala ako sa usa ka polis ngadto sa pangulo sa Kapolisan sa Seguridad sa Estado sa Athens. Sa tuman nakong katingala, siya maoy usa sa akong mga silingan! Misaysay ang polis kon nganong ako gidakop ug iyang gihatag ang usa ka bantal sa mga magasin. Gikuha sa akong silingan ang payl sa mga magasing Bantayanang Torre gikan sa iyang talad ug miingon kanako: “Wala akoy kinaulahiang isyu. Mahimo bang mokuha akog usa ka kopya?” Pagkadako sa akong kahupayan sa pagkakita sa kamot ni Jehova sa maong mga butang!
Ang ika-16 nga klase sa Gilead, sa 1950, maoy makapatugob nga kasinatian. Sa kataposan niadto, ako naasayn ngadto sa Cyprus, diin sa wala madugay akong nadiskobrehan nga ang pagsupak sa klero sama ka bangis sa didto sa Gresya. Kasagaran nga kinahanglang atubangon namo ang mga panon sa relihiyosong mga panatiko nga nasibahan sa pagpanggubot sa Ortodoksong mga pari. Sa 1953 ang akong bisa alang sa Cyprus wala bag-oha, ug ako gibalhin sa Istanbul, Turkey. Didto na usab, ang akong pag-estar maoy kadiyot ra. Ang politikanhong mga kabingkilan tali sa Turkey ug Gresya nagpasabot nga, bisan pa sa maayong mga resulta sa buluhatong pagsangyaw, kinahanglang mobiya ako alang sa laing asaynment—ang Ehipto.
Samtang ako napriso, ang Salmo 55:6, 7 misantop sa akong hunahuna. Didto si David nagpahayag ug pangandoy nga mokalagiw ngadto sa desyerto. Wala gayod nako hunahunaa nga sa usa ka adlaw kana gayod ang akong maadtoan. Sa 1954, human sa hagong biyahe sa daghang adlaw pinaagi sa tren ug lantsa sa Subang Nilo, ako nakaabot sa kataposan sa akong destinasyon—ang Khartoum, sa Sudan. Ang gusto ko lang buhaton mao ang pag-shower ug paghigda. Apan nalimtan nako nga udto diay niadto. Ang tubig, nga gipondo sa tangke sa bubong, nakahilos nako, nga tungod niadto kinahanglang magsul-ob akog gaan nga helmet sulod sa daghang bulan hangtod nga naalim ang akong bagolbagol.
Kasagarang mibati akong nag-inusara didto, nga nag-inusara sa tunga sa Sahara, usa ka libong milya ang kalayo gikan sa kinadul-ang kongregasyon, apan si Jehova nagpalig-on kanako ug naghatag kanako sa kusog nga magpadayon. Ang pagpalig-on usahay miabot gikan sa labing wala-damhang mga tinubdan. Usa ka adlaw akong nahibalag ang direktor sa Museyo sa Khartoum. Siya liberal ug panghunahuna, ug kami may makaiikag nga panaghisgot. Sa pagkahibalong Grego ang akong kagikan, iya akong gihangyo nga kon mahimo moadto sa museyo aron hubaron ang pipila ka sinulat diha sa karaang mga butang nga nakaplagan sa ikaunom-siglong simbahan. Human sa lima ka oras sulod sa kulang-ug-hangin nga silong, akong napalgan ang usa ka platito nga may ngalan ni Jehova, ang Tetragrammaton. Handurawa ang akong kalipay! Sa Uropa dili talagsaon ang pagkakita sa balaang ngalan diha sa mga simbahan, apan diha sa tunga sa Sahara kadto talagsaon kaayo!
Human sa internasyonal nga asembliya sa 1958, ako naasayn ingong magtatan-aw sa sona nga moduaw sa mga igsoon sa 26 ka nasod ug mga teritoryo sa Tunga ug Haduol nga Sidlakan ug palibot sa Mediteranyo. Kasagarang dili ako mahibalo kon unsaon pagkagawas sa lisod nga kahimtang, apan si Jehova kanunayng nagtaganag lutsanan.
Ako kanunayng nahingangha sa pag-atiman nga gipakita sa organisasyon ni Jehova alang sa mga Saksi nga nahilain diha sa pila ka nasod. Usa ka higayon, nahibalag nako ang usa ka Indian nga igsoong lalaki nga nagtrabaho sa usa ka dapit nga kuhaanan ug krudo. Lagmit siya lamang ang Saksi sa nasod. Sa iyang aparador sa trabahoan siya may mga basahon diha sa 18 ka lainlaing pinulongan, nga iyang gihatag ngadto sa iyang mga kauban sa trabaho. Bisan didto diin ang tanang langyawng relihiyon estriktong gidili, ang atong igsoon wala mahikalimot sa iyang responsabilidad nga iwali ang maayong balita. Ang iyang mga kauban nahingangha sa pagkakita nga ang usa ka hawas sa iyang relihiyon gipadala aron pagduaw kaniya.
Sa tuig 1959 ako miduaw sa Espanya ug Portugal. Kanang duha ka nasod maoy ilalom sa diktador nga mga pagmando niadtong panahona, nga ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova estriktong gidili. Sa usa ka bulan ako nakadumalag kapin sa usa ka gatos ka tigom, nga nagdasig sa mga igsoon nga dili mohunong bisan pa sa mga suliran.
Wala na Mag-inusara
Sulod sa kapig 20 anyos, ako nag-alagad kang Jehova sa bug-os-panahong pag-alagad ingong ulitawo, apan sa kalit gipul-an ako sa akong kanunayng mga biyahe nga walay tinong puy-anan. Sa maomaong panahon akong nahimamat si Annie Bianucci, usa ka espesyal payunir sa Tunisia. Naminyo kami sa 1963. Ang iyang gugma kang Jehova ug sa kamatuoran, iyang debosyon sa ministeryo duyog sa iyang arte sa pagtudlo, ug iyang kahibalo sa mga pinulongan nahimong dakong panalangin sa among misyonaryo ug sirkitong buluhaton sa amihanan ug kasadpang Aprika ug sa Italya.
Sa Agosto 1965 ang akong asawa ug ako naasayn sa Dakar, Senegal, diin ako nakapribilehiyo sa pag-organisar sa lokal nga sangang buhatan. Ang Senegal maoy usa ka nasod nga talagsaon tungod sa relihiyosong pagkamatinugoton niini, sa walay duhaduha tungod sa presidente niini, si Leopold Senghor, usa sa pipila ka Aprikanong mga pangulo sa Estado nga misulat kang Presidente Banda sa Malawi ingong pagpaluyo sa mga Saksi ni Jehova panahon sa makalilisang nga paglutos nga nahitabo sa Malawi sa katuigang 1970.
Tugob nga Panalangin ni Jehova
Sa 1950, sa dihang mibiya ako sa Gilead aron mopadulong sa Cyprus, ako mibiyahe nga may pito ka maleta. Sa paglarga paingon sa Turkey, ako may lima na lamang. Apan kay sigeg biyahe, ako naanad na sa 20-kilong limitasyon sa karga, nga naglakip sa akong mga payl ug akong gamayng makenilya. Usa ka adlaw ako miingon kang Brader Knorr, presidente niadto sa Watch Tower Society: “Gipanalipdan mo ako gikan sa materyalismo. Gipakinabuhi mo ako nga may 20 kilong mga butang, ug ako matagbawon.” Wala gayod nako batia nga nahikawan tungod kay walay daghang butang.
Ang akong dakong suliran sa akong mga biyahe mao ang pagsulod ug paggawas sa mga nasod. Usa ka adlaw, sa usa ka nasod diin ang buluhaton gidili, ang usa ka opisyal sa adwana misugod pag-utingkay sa akong mga payl. Kadto mahimong peligroso alang sa mga Saksi sa nasod, mao nga akong gikuha gikan sa akong dyaket ang usa ka sulat gikan sa akong asawa ug miingon ngadto sa opisyal sa adwana: “Gusto diay nimong mobasag sulat. Gusto ba usab nimong mobasa niining sulat gikan sa akong asawa, nga wala diha sa mga payl?” Kay naulaw, siya namalibad ug gipalusot ako.
Sukad 1982 ang akong asawa ug ako nag-alagad ingong mga misyonaryo sa Nice, sa habagatan sa Pransiya. Tungod sa luyang panglawas, dili na ako makabuhat nga sama sa nangagi. Apan wala kana magpasabot nga nakunhoran ang among kangaya. Among nakita nga ‘ang among kahago dili kawang.’ (1 Corinto 15:58) Nasinati nako ang kalipay sa pagtan-aw sa daghang tawo nga uban kanila ako nakapribilehiyo sa pagtuon latas sa katuigan ug sa kapig 40 ka membro sa akong pamilya nga matinumanong nag-alagad kang Jehova.
Wala gayod nako basoli ang mga sakripisyo nga nalangkit sa akong kinabuhi sa ‘pagtabok.’ Kon buot sabton, walay mausa sa mga sakripisyo nga atong mahimo ang ikatandi sa nahimo ni Jehova ug sa iyang Anak, si Kristo Jesus, alang kanato. Sa dihang maghinumdom ako sa miaging 60 anyos nga akong nasayran ang kamatuoran, makaingon ako nga si Jehova madagayaong nagpanalangin kanako. Sumala sa giingon sa Proverbio 10:22, “ang panalangin ni Jehova—kana ang magapadato.”
Sa walay duhaduha, ang kang Jehova nga “mahigugmaong-kalulot labaw pa kay sa kinabuhi.” (Salmo 63:3) Samtang ang mga kakulian sa pagkatigulang magkadaghan, ang mga pulong sa inspiradong salmista kanunayng mahisgotan diha sa akong mga pag-ampo: “Diha kanimo, Oh Jehova, ako midangop. Hinaot nga ako dili gayod maulaw. Kay ikaw mao ang akong paglaom, Oh Soberanong Ginoong Jehova, ang akong gisaligan sukad sa akong pagkabatan-on. Oh Diyos, ikaw nagtudlo kanako sukad sa akong pagkabatan-on, ug hangtod karon ako nagpadayon sa paghisgot sa imong kahibulongang mga buhat. Ug bisan hangtod sa pagkatigulang ug pagkaubanon, Oh Diyos, ayaw ako pagbiyai.”—Salmo 71:1, 5, 17-18.
[Hulagway sa panid 25]
Uban sa akong asawa, si Annie, karong adlawa