Wala Sila Makahimog Usa ka Pinasidunggang Ngalan Alang sa Ilang Kaugalingon
ANG Bibliya wala magngalan sa mga magtutukod sa daotag-dungog nga torre sa Babel. Ang asoy nag-ingon: “Sila karon miingon: ‘Umari kamo! Magtukod kita sa atong kaugalingon ug usa ka siyudad ug usab usa ka torre nga ang tumoy niini moabot sa kalangitan, ug maghimo kitag usa ka pinasidunggang ngalan alang sa atong kaugalingon, sa kahadlok nga tingali unyag kita magkatibulaag sa tibuok nawong sa yuta.’”—Genesis 11:4.
Kinsa man “sila”? Kini nga panghitabo nahitabo mga 200 ka tuig human sa Lunop. Niadtong panahona si Noe, halos 800 anyos na, nagkinabuhi taliwala sa linibo niyang kaliwatan. Silang tanan nagsultig samang pinulongan ug nag-uban pagpuyo sa kinadak-ang dapit diin siya ug ang iyang anak nga mga lalaki mipahiluna human sa Lunop. (Genesis 11:1) Sa usa ka yugto sa panahon, ang usa ka bahin niining nagakadako nga populasyon mipanaw paingon sa silangan ug “nakakaplag ug usa ka patag sa yuta sa Shinar.”—Genesis 11:2.
Usa ka Bug-os nga Kapakyasan
Maoy dinhi niini nga walog nga ang pundok mihukom sa pagrebelde batok sa Diyos. Nganong naingon niini? Aw, gibutyag ni Jehova nga Diyos ang iyang katuyoan sa dihang iyang gisugo ang unang tawhanong magtiayon nga “sumanay ug dumaghan ug pun-on ang yuta.” (Genesis 1:28) Gisubli kini kang Noe ug sa iyang mga anak nga lalaki human sa Lunop. Ang Diyos naghatag ug instruksiyon kanila: “Alang kaninyong mga lalaki, magmabungahon ug dumaghan, pun-a ninyo ang yuta ug magpakadaghan.” (Genesis 9:7) Sa pagsupak sa pagtultol ni Jehova, ang katawhan nagtukod ug usa ka siyudad aron dili sila “magkatibulaag sa tibuok nawong sa yuta.”
Usab kining mga tawhana misugod sa pagtukod ug torre sa tuyo nga maghimog “pinasidunggang ngalan” alang sa ilang kaugalingon. Apan sukwahi sa ilang mga gidahom, wala nila mahuman ang konstruksiyon sa torre. Ang rekord sa Bibliya nagpakita nga gilibog ni Jehova ang ilang pinulongan aron dili sila magkasinabtanay sa usag usa. “Tungod niana,” nag-ingon ang dinasig nga asoy, “gipatibulaag sila ni Jehova gikan didto ngadto sa tibuok nawong sa yuta, ug sila inanay nga mibiya sa pagtukod sa siyudad.”—Genesis 11:7, 8.
Ang bug-os nga pagkapakyas niini nga pangarisgo gipasiugda sa kamatuoran nga ang mga ngalan sa mga magtutukod wala gayod mahimong “pinasidunggan,” o inila. Sa pagkamatuod, ang ilang mga ngalan wala mahibaloi ug napapas gikan sa tawhanong kasaysayan. Apan komosta man si Nimrod, ang lalaki nga apo-sa-tuhod ni Noe? Dili ba siya ang pangulo niini nga pagrebelde batok sa Diyos? Dili ba ang iyang ngalan ilado kaayo?
Si Nimrod—Usa ka Mabiaybiayong Rebelde
Sa walay duhaduha, si Nimrod mao ang pangulo. Ang Genesis kapitulo 10 nagpailaila kaniya ingong “usa ka gamhanang mangangayam diha sa pagsupak kang Jehova.” (Genesis 10:9) Ang mga Kasulatan usab nag-ingon nga “siya misugod sa pagkahimong gamhanang usa sa yuta.” (Genesis 10:8) Si Nimrod maoy usa ka manggugubat, mabangis nga tawo. Nahimo siyang unang tawhanong magmamando human sa Lunop, nga nagtuboy sa iyang kaugalingon ingong hari. Usa usab ka magtutukod si Nimrod. Giila siya sa Bibliya nga mao ang magtutukod sa walo ka siyudad, lakip ang Babel.—Genesis 10:10-12.
Mao nga, si Nimrod—usa ka magsusupak sa Diyos, usa ka hari sa Babel, ug usa ka magtutukod ug mga siyudad—sa walay duhaduha miambit sa pagtukod sa torre sa Babel. Wala ba siya maghimog pinasidunggang ngalan alang sa iyang kaugalingon? Mahitungod sa ngalang Nimrod, ang Orientalista nga si E. F. C. Rosenmüller nagsulat: “Ang ngalan gihatag kang Nimrod gikan sa [ma·radhʹ], ‘siya mirebelde,’ ‘siya mibiya sa katungdanan,’ sumala sa Hebreohanong kahulogan.” Dayon si Rosenmüller mipatin-aw nga “maoy naandan sa daghang higayon sa mga taga-Sidlakan nga tawgon ang ilang halangdong mga tawo sa mga ngalang gihatag human sa kamatayon, nga diin nahitabo ang, usahay, katingalahang panag-uyon sa mga ngalan ug mga butang gibuhat.”
Daghang eskolar ang samag opinyon nga ang ngalang Nimrod dili mao ang ngalan nga gihatag sa pagkatawo. Hinuon, ilang giisip kini nga maoy usa ka ngalang gihatag sa ulahi aron mohaom sa iyang rebelyosong kinaiya human nga kana nadayag. Pananglitan, si C. F. Keil nag-ingon: “Ang mismong ngalan, Nimrod nga gikan sa [ma·radhʹ], ‘kita moalsa,’ nagtumong sa pipila ka mabangis nga pagsukol sa Diyos. Kinaiyanhon na kaayo nga kini ikahatag lamang sa iyang mga katalirongan, ug busa nahimong personal nga ngalan.” Diha sa usa ka potnot, gikutlo ni Keil ang historyador nga si Jacob Perizonius nga misulat: “Ako nagtuo nga kining tawhana [Nimrod], ingong usa ka mapintas nga mangangayam ug gipalibotan sa panon sa mga kauban, aron aghaton ang uban sa pagrebelde, kanunay nga anaa sa iyang baba ug gibalikbalik kana nga pulong ‘nimrod, nimrod,’ nga mao, ‘Morebelde kita! Morebelde kita!’ Tungod niini, sa ulahing mga panahon, siya ginganlan sa uban, bisan mismo si Moises, sa maong pulong ingon nga usa ka personal nga ngalan.”
Tataw, si Nimrod wala makahimog pinasidunggang ngalan alang sa iyang kaugalingon. Ang ngalan nga gihatag kaniya sa pagkatawo dayag nga wala mahibaloi. Wala kini mahisulat sa kasaysayan, maingon man ang mga ngalan niadtong misunod sa iyang gawi. Wala man gani siya makabilin kang bisan kinsa sa iyang kaliwat nga magdala sa iyang ngalan. Inay kay magadawat ug himaya ug kadungganan, siya gisul-oban sa pagkadaotag dungog. Ang ngalang Nimrod sa walay kataposan nagtimaan kaniya nga usa ka mabiaybiayong rebelde kinsa sa binuang mihagit kang Jehova nga Diyos.