Pagbantay sa Pagkakulag Pagtuo

“Pagbantay, mga igsoon, kay basin ug may maugmad diha kang bisan kinsa kaninyo nga usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo pinaagi sa pagpahilayo gikan sa buhi nga Diyos.”​—HEBREOHANON 3:12.

1. Unsang makapakurat nga kamatuoran sa mga pulong ni Pablo ngadto sa Hebreohanong mga Kristohanon ang makapapukaw sa atong pagtagad?

PAGKAMAKAHAHADLOK nga hunahunaon​—nga ang mga tawo kinsa kaniadto nagtagamtam ug suod nga relasyon kang Jehova makaugmad ug “tuman-kadaotang kasingkasing” ug ‘magpahilayo gikan sa buhi nga Diyos’! Ug pagkapuwersadong pasidaan kini! Kining mga pulonga ni apostol Pablo gipahayag, dili ngadto sa mga magtutuo, kondili ngadto sa mga tawo nga nakapahinungod sa ilang mga kinabuhi kang Jehova pinasukad sa pagtuo sa halad lukat ni Jesu-Kristo.

2. Unsang mga pangutana ang kinahanglan natong konsiderahon?

² Sa unsang paagi ang usa nga adunay ingon nianang bulahang espirituwal nga kahimtang makaugmad ug “tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo”? Sa pagkamatuod, sa unsang paagi ang si bisan kinsa nga nakatilaw na sa gugma ug sa dili-takos nga kalulot sa Diyos motuyo sa pagpahilayo gikan kaniya? Ug kini ba mahimong mahitabo ngadto sa kang bisan kinsa kanato? Makapasubong mga hunahuna kini, ug angay nga atong susihon ang katarongan luyo niining pasidaana.​—1 Corinto 10:11.

Nganong Ingon Niana ka Puwersadong Tambag?

3. Ibatbat ang mga kahimtang nga nag-apektar sa unang-siglong mga Kristohanon sa sulod ug palibot sa Jerusalem.

³ Mopatim-aw nga gitumong ni Pablo ang iyang sulat ngadto sa Hebreohanong mga Kristohanon sa Judea sa 61 K.P. Usa ka magsusulat sa kasaysayan nag-ingon nga nahitabo kini sa panahon dihang “walay kalinaw o kahilwasan alang sa kang bisan kinsang maugdang, matinud-anong mga tawo, sa siyudad man sa Jerusalem o bisan asa sa tibuok lalawigan.” Panahon kadto sa pagkamalapason ug kapintasan, nga napukaw tungod sa madaogdaogong presensiya sa kasundalohang Romano, sa pagpaisog-isog sa Hudiyohanong mga Zealot nga nagbatok sa Romano, ug sa kriminal nga mga kalihokan sa mga kawatan nga nagpahimulos sa magubot nga mga panahon. Kining tanan naghatag ug dakong kalisod sa mga Kristohanon, nga naningkamot pag-ayo nga dili masabod niining mga butanga. (1 Timoteo 2:​1, 2) Sa pagkatinuod, tungod sa ilang neyutral nga baroganan, sila gilantaw sa uban ingong mga dili-angay sa katilingban, maalsahon pa. Ang mga Kristohanon kanunayng gidagmalan, ug naagoman nila ang personal nga kapildihan.​—Hebreohanon 10:​32-34.

4. Unsang relihiyosong pagpiit ang naagoman sa Hebreohanong mga Kristohanon?

⁴ Naagoman usab sa Hebreohanong mga Kristohanon ang grabeng relihiyosong pagpiit. Ang kasibot sa matinumanong mga tinun-an ni Jesus ug ang miresultang kusog nga pagkaylap sa Kristohanong kongregasyon nakapukawg kasina ug kasuko sa mga Hudiyo​—ilabina sa ilang relihiyosong mga lider. Gihimo nila ang bisan unsa sa paghasi ug paglutos sa mga sumusunod ni Jesu-Kristo.a (Buhat 6:​8-14; 21:​27-30; 23:​12, 13; 24:​1-9) Bisan pag ang ubang mga Kristohanon nakalingkawas sa direkta nga paglutos, sa gihapon, sila giyubit ug giyagayagaan sa mga Hudiyo. Ang Kristiyanidad gitamay ingong usa ka bag-ong napormang relihiyon nga kulag katahom sa Hudaismo, nga walay templo, walay mga saserdote, walay mga pista, walay pormal nga mga sakripisyo, ug uban pa. Bisan ang ilang lider, si Jesus, gipatay ingong gihukmang kriminal. Aron makabuhat sa tulumanon sa ilang relihiyon, ang mga Kristohanon kinahanglang adunay pagtuo, kaisog, ug pagkamalahutayon.

5. Nganong hinungdanong magpabiling magtukaw sa espirituwal ang mga Kristohanon sa Judea?

⁵ Labaw sa tanan, ang Hebreohanong mga Kristohanon sa Judea nagkinabuhi sa hinungdanong panahon sa kasaysayan nianang nasora. Daghang butang nga giingon sa ilang Ginoo, si Jesu-Kristo, nga magtimaan sa kataposan sa Hudiyohanong sistema nahitabo na. Ang kataposan dili na halayo. Aron maluwas, ang mga Kristohanon kinahanglang magpabiling magtukaw sa espirituwal ug andam sa ‘pagkalagiw ngadto sa kabukiran.’ (Mateo 24:​6, 15, 16) Magbaton kaha silag pagtuo ug espirituwal nga kalig-on nga gikinahanglan sa paghimog dihadiha nga aksiyon, ingon sa gisugo ni Jesus? Mopatim-aw nga dihay pipila ka pagduhaduha.

6. Unsa ang dinaliang panginahanglan sa mga Kristohanon sa Judea?

⁶ Sa panahon sa kataposang dekada sa wala pa mawagtang ang tibuok Hudiyohanong sistema sa mga butang, ang Hebreohanong mga Kristohanon dayag nga nailalom sa grabeng pagpiit gikan sa sulod ug gawas sa kongregasyon. Nagkinahanglan sila ug pagdasig. Apan gikinahanglan usab nila ang tambag ug giya sa pagtabang kanila sa pagkasabot nga ang dalan nga ilang gipili mao ang hustong dalan ug nga ang ilang pag-antos ug paglahutay dili kay walay kapuslanan. Makapalipay, malamposong giatubang kini ni Pablo ug sila gitabangan.

7. Nganong angayng magmaikagon kita bahin sa gisulat ni Pablo ngadto sa Hebreohanong mga Kristohanon?

⁷ Ang gisulat ni Pablo ngadto sa Hebreohanong mga Kristohanon angayng makapukaw kanato ug dakong kaikag. Ngano? Tungod kay kita nagkinabuhi sa usa ka panahon nga sama sa ilaha. Adlaw-adlaw atong mabati ang mga pagpiit sa kalibotan ilalom sa pagmando ni Satanas. (1 Juan 5:19) Nangatuman atubangan sa atong mga mata ang mga tagna ni Jesus ug sa mga apostoles mahitungod sa kataposang mga adlaw ug sa “katiklopan sa sistema sa mga butang.” (Mateo 24:​3-14; 2 Timoteo 3:​1-5; 2 Pedro 3:​3, 4; Pinadayag 6:​1-8) Labaw sa tanan, kita kinahanglang magpabiling magtukaw sa espirituwal aron kita “molampos sa pag-ikyas niining tanang butang nga gikatinong mahitabo.”​—Lucas 21:36.

Usa ka Dakong Magtutudlo kay Kang Moises

8. Pinaagi sa pagsulti nianang narekord sa Hebreohanon 3:​1, unsay giawhag ni Pablo nga himoon sa iyang isigka-Kristohanon?

⁸ Naghisgot ug usa ka dakong punto, si Pablo nagsulat: “Tagda ang apostol ug hataas nga saserdote kinsa atong ginasugid​—si Jesus.” (Hebreohanon 3:1) Ang “tagda” nagkahulogang “ilhon sa tin-aw . . . , sabton sa bug-os, tagdon pag-ayo.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Busa, giawhag ni Pablo ang iyang isigkamagtutuo sa paghimog kuging paningkamot aron makabaton ug matuod nga pagsabot sa papel nga gidula ni Jesus diha sa ilang pagtuo ug kaluwasan. Ang pagbuhat niini molig-on sa ilang desisyon sa pagbarog nga hugot diha sa pagtuo. Nan, unsa ang papel ni Jesus, ug nganong atong ‘tagdon’ siya?

9. Nganong gitawag ni Pablo si Jesus ingong “apostol” ug “hataas nga saserdote”?

⁹ Giaplikar ni Pablo ang mga terminong “apostol” ug “hataas nga saserdote” ngadto kang Jesus. Ang usa ka “apostol” maoy usa nga gipadala ug dinhi kini may kalabotan sa paagi sa Diyos sa pagpakigkomunikar sa katawhan. Ang usa ka “hataas nga saserdote” maoy usa nga pinaagi kaniya ang mga tawo makaduol sa Diyos. Kining duha ka tagana hinungdanon sa matuod nga pagsimba, ug si Jesus maoy kabug-osan sa duha. Siya mao ang usa nga gipadala gikan sa langit sa pagtudlo sa katawhan sa kamatuoran mahitungod sa Diyos. (Juan 1:​18; 3:​16; 14:6) Si Jesus usab mao ang usa nga gitudlo ingong antitipikong Hataas nga Saserdote sa espirituwal nga kahikayan sa templo ni Jehova alang sa kapasayloan sa sala. (Hebreohanon 4:​14, 15; 1 Juan 2:​1, 2) Kon kita tinuod gayod nga mapasalamaton sa mga panalangin nga atong mabatonan pinaagi kang Jesus, makabaton kitag kaisog ug determinasyon sa pagbarog nga malig-on sa pagtuo.

10. (a) Sa unsang paagi gitabangan ni Pablo ang Hebreohanong mga Kristohanon sa pagsabot sa pagkalabaw sa Kristiyanidad kay sa Hudaismo? (b) Unsang unibersal nga kamatuoran ang gikutlo ni Pablo sa pagpalig-on sa iyang punto?

¹⁰ Sa pagpasiugda sa pagkahinungdanon sa Kristohanong pagtuo, gitandi ni Pablo si Jesus kang Moises, kinsa gilantaw sa mga Hudiyo ingong kinadak-ang manalagna taliwala sa ilang mga kagikanan. Kon ang Hebreohanong mga Kristohanon sa bug-os kasingkasing nakasabot pa unta sa kamatuoran nga si Jesus mas dako kay kang Moises, sila wala untay katarongan sa pagduhaduha sa pagkalabaw sa Kristiyanidad kay sa Hudaismo. Gipatin-aw ni Pablo nga samtang si Moises giisip nga takos sa pagkahimong sinaligan sa “balay” sa Diyos​—ang nasod, o kongregasyon, sa Israel​—siya maoy usa lamang ka matinumanong sulugoon, o alagad. (Numeros 12:7) Sa laing bahin, si Jesus mao ang Anak, ang agalon sa balay. (1 Corinto 11:​3; Hebreohanon 3:​2, 3, 5) Sa pagpalig-on sa iyang punto, gikutlo ni Pablo kining unibersal nga kamatuoran: “Dayag, ang matag balay adunay nagtukod, apan siya nga nagtukod sa tanang butang mao ang Diyos.” (Hebreohanon 3:4) Walay usa ang molalis nga ang Diyos mas dako kay kang bisan kinsa, kay siya ang Magtutukod, o Maglalalang, sa tanan. Nan, makataronganon, sanglit si Jesus mao ang kaubang-mamumuo sa Diyos, siya mas labaw gayod kay sa tanang uban pang kalalangan, lakip kang Moises.​—Proverbio 8:​30; Colosas 1:​15-17.

11, 12. Unsay giawhag ni Pablo sa Hebreohanong mga Kristohanon aron makapangupot nga “lig-on hangtod sa kataposan,” ug sa unsang paagi atong ikapadapat ang iyang tambag?

¹¹ Matuod, ang Hebreohanong mga Kristohanon pinaboran gayod pag-ayo. Gipahinumdoman sila ni Pablo nga sila maoy “mga mag-aambit sa langitnong pagtawag,” usa ka pribilehiyo nga pakahamilion labaw sa tanang butang nga ikatanyag sa Hudiyohanong sistema. (Hebreohanon 3:1) Ang mga pulong ni Pablo lagmit nagpabati niadtong dinihogang mga Kristohanon nga mapasalamaton nga sila nalinya alang sa bag-ong panulondon inay mobatig kaguol nga ilang gisurender ang mga butang may kalabotan sa ilang Hudiyohanong panulondon. (Filipos 3:8) Nag-awhag kanila nga mangupot sa ilang pribilehiyo ug dili ibalewala kini, si Pablo nag-ingon: “Si Kristo kasaligan ingon nga Anak ibabaw sa balay [sa Diyos]. Kita mao ang balay niana nga Usa, kon kita mangupot pag-ayo sa atong kagawasan sa pagsulti ug sa atong pagpanghambog mahitungod sa paglaom nga lig-on hangtod sa kataposan.”​—Hebreohanon 3:6.

¹² Oo, aron maluwas ang Hebreohanong mga Kristohanon sa nagsingabot nga konklusyon sa Hudiyohanong sistema sa mga butang, kinahanglan nilang panguptan ang ilang hinatag-sa-Diyos nga paglaom nga “lig-on hangtod sa kataposan.” Mao usab kanay atong buhaton karon kon kita buot nga maluwas sa kataposan niini nga sistema. (Mateo 24:13) Dili nato tugotan nga ang mga kabalaka sa kinabuhi, ang pagkawalay-pagtagad sa mga tawo, o ang atong kaugalingong dili-hingpit nga mga kiling magpaluya kanato sa atong pagtuo sa mga saad sa Diyos. (Lucas 21:​16-19) Aron makita kon unsaon nato sa paglig-on sa atong kaugalingon, atong hatagag pagtagad ang dugang mga pulong ni Pablo.

“Ayaw Patig-aha ang Inyong mga Kasingkasing”

13. Unsang pasidaan ang gihatag ni Pablo, ug sa unsang paagi gipadapat niya ang Salmo 95?

¹³ Human sa paghisgot sa pinaborang posisyon sa Hebreohanong mga Kristohanon, si Pablo naghatag niining pasidaana: “Ingon sa gisulti sa balaang espiritu: ‘Karong adlawa kon kamo mamati sa iyang kaugalingong tingog, ayaw patig-aha ang inyong mga kasingkasing ingon niadtong higayon nga nakapukaw ug hilabihang kasuko, ingon niadtong adlaw sa pagpanulay didto sa kamingawan.’” (Hebreohanon 3:​7, 8) Si Pablo nagkutlo gikan sa ika-95 nga Salmo, ug busa nakasulti sa “gisulti sa balaang espiritu.”b (Salmo 95:​7, 8; Exodo 17:​1-7) Ang Kasulatan dinasig sa Diyos pinaagi sa iyang balaang espiritu.​—2 Timoteo 3:16.

14. Sa unsang paagi misanong ang mga Israelinhon sa nahimo ni Jehova alang kanila, ug ngano?

¹⁴ Human nga gihatagag kagawasan sa pagkaulipon sa Ehipto, ang mga Israelinhon gihatagan ug dakong pasidungog sa pagsulod ngadto sa usa ka relasyon sa pakigtugon uban kang Jehova. (Exodo 19:​4, 5; 24:​7, 8) Apan, imbes magpakitag apresasyon sa nahimo sa Diyos alang kanila, sila sa ulahi nagmaalsahon. (Numeros 13:​25-14:10) Sa unsang paagi nahitabo kana? Gipunting ni Pablo ang katarongan: ang pagkatig-a sa ilang mga kasingkasing. Apan sa unsang paagi ang mga kasingkasing nga daling matandog ug masanongon sa Pulong sa Diyos nahimong matig-a? Ug unsay atong kinahanglang himoon aron mapugngan kini?

15. (a) Sa unsang paagi ang ‘kaugalingong tingog sa Diyos’ nadunggan, sa miagi ug karon? (b) Unsang mga pangutana ang angay natong isukna sa atong kaugalingon mahitungod sa ‘tingog sa Diyos’?

¹⁵ Gisugdan ni Pablo ang iyang pasidaan uban sa kondisyonal nga mga pulong “kon kamo mamati sa iyang kaugalingong tingog.” Ang Diyos nakigsulti sa iyang katawhan pinaagi kang Moises ug ubang mga manalagna. Dayon, si Jehova nakigsulti kanila pinaagi sa iyang Anak, si Jesu-Kristo. (Hebreohanon 1:​1, 2) Karon, atong nabatonan ang kompletong dinasig nga Pulong sa Diyos, ang Balaang Bibliya. Kita usab adunay ‘matinumanon ug maalamong ulipon,’ nga gitudlo ni Jesus sa pagtaganag espirituwal nga “pagkaon sa hustong panahon.” (Mateo 24:​45-47) Busa, ang Diyos nagsulti gihapon. Apan kita ba namati? Pananglitan, unsay atong pagsanong sa tambag bahin sa panapot ug pamostura o pagpilig kalingawan ug musika? Kita ba “mamati,” sa ato pa, magpatalinghog ug mosunod sa kon unsay nadunggan? Kon kita naanad na nga mangatarongan o mosupak sa tambag, atong gibuksan ang atong kaugalingon sa malalangong kapeligrohan nga motig-a ang atong mga kasingkasing.

16. Unsa ang usa ka paagi diin ang atong mga kasingkasing mahimong motig-a?

¹⁶ Ang atong mga kasingkasing mahimong motig-a usab kon mamalibad kita sa pagbuhat sa atong mahimong buhaton ug angay buhaton. (Santiago 4:17) Bisan pa sa tanang butang nga gihimo ni Jehova alang sa mga Israelinhon, sila napakyas sa pagpasundayag ug pagtuo, mialsa batok kang Moises, mipili sa pagtuo sa dili maayong taho bahin sa Canaan, ug midumili sa pagsulod sa Yutang Saad. (Numeros 14:​1-4) Mao nga mihukom si Jehova nga sila magpabilin diha sa kamingawan sulod sa 40 ka tuig​—igong panahon nga mangamatay ang walay-pagtuong mga membro niadtong kaliwatana. Nasuko kanila, ang Diyos miingon: “‘Kanunay silang nahisalaag diha sa ilang mga kasingkasing, ug sila mismo wala managpakahibalo sa akong mga dalan.’ Busa sa akong kasuko ako nanumpa, ‘Sila dili makasulod sa akong kapahulayan.’” (Hebreohanon 3:​9-11) May leksiyon ba kitang makita niini alang kanato?

Usa ka Leksiyon Alang Kanato

17. Bisan pag nakakita sila sa gamhanang mga buhat ni Jehova ug nakadungog sa iyang mga pagpahayag, nganong ang mga Israelinhon walay pagtuo?

¹⁷ Ang kaliwatan sa mga Israelinhon nga nanggula sa Ehipto nakakita sa ilang kaugalingong mga mata ug nakadungog sa ilang kaugalingong mga dalunggan sa gamhanang mga buhat ug mga pagpahayag ni Jehova. Bisan pa niana, sila walay pagtuo nga ang Diyos luwas nga makagiya kanila ngadto sa Yutang Saad. Ngano? “Sila mismo wala managpakahibalo sa akong mga dalan,” nagaingon si Jehova. Sila nahibalo sa gisulti ug gihimo ni Jehova, apan wala nila maugmad ang pagsalig ug kompiyansa sa iyang katakos sa pag-atiman kanila. Sila nalinga pag-ayo sa ilang personal nga mga panginahanglan ug mga kagustohan nga wala kaayo nila hatagig pamalandong ang mga dalan ug katuyoan sa Diyos. Oo, sila kulang ug pagtuo sa iyang saad.

18. Sumala kang Pablo, unsang buhat ang moresulta ug “usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo”?

¹⁸ Kining dugang mga pulong ngadto sa mga Hebreohanon aplikado nga may samang puwersa alang kanato: “Pagbantay, mga igsoon, kay basin ug may maugmad diha kang bisan kinsa kaninyo nga usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo pinaagi sa pagpahilayo gikan sa buhi nga Diyos.” (Hebreohanon 3:12) Nasabtan ni Pablo ang kahulogan sa mga butang pinaagi sa paghisgot nga ang “usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo” maoy resulta sa “pagpahilayo gikan sa buhi nga Diyos.” Sa sinugdan niining sulata, siya naghisgot bahin sa “pagpahilayo” tungod sa pagkawalay-pagtagad. (Hebreohanon 2:1) Apan, ang Gregong termino nga gihubad “pagpahilayo” nagkahulogang “pagpahilit” ug nalangkit sa pulong “apostasya.” Kini nagpasabot ug usa ka tinuyo ug hinunahunang pagsukol, pagsibog, ug pagbiya, nga may gidugang nga tono nga pagtamay.

19. Sa unsang paagi ang dili pagpamati sa tambag moagak ug seryosong mga sangpotanan? Iilustrar.

¹⁹ Busa, ang leksiyon mao nga kon mahimo na natong batasan ang dili ‘pagpamati sa iyang kaugalingong tingog,’ nga dili magtagad sa tambag ni Jehova pinaagi sa iyang Pulong ug sa matinumanong ulipon nga matang, sa ngadtongadto ang atong kasingkasing makubalan, motig-a. Pananglitan, ang dili-minyong parisan tingali nagkinarinyohay. Unsa kahay mahitabo kon dili nila hatagag seryosong pagtagad kining butanga? Magpanalipod ba kana kanila batok sa pagbuhat ug balik sa ilang nahimo, o magpasayon lamang hinuon kana kanila sa pagbuhat niana pag-usab? Sa susama, sa dihang ang ulipon nga matang mohatag ug tambag nga kinahanglang magmapilion sa atong pagpilig musika ug kalingawan, ug uban pa, mapasalamaton ba natong dawaton kini ug maghimog mga pagpasibo kon gikinahanglan? Si Pablo nag-awhag kanato nga “dili talikdan ang atong mga panagkatigom.” (Hebreohanon 10:​24, 25) Bisan pa niining tambaga, gilantaw sa uban ang Kristohanong mga tigom nga dili kaayo hinungdanon. Sila tingali mibati nga ang dili pagtambong sa pipila niini o bisan pagpalta sa pagtambong sa pipila ka mga miting wala ray kaso.

20. Nganong hinungdanong mosanong kita sa positibong paagi sa tambag sa Kasulatan?

²⁰ Kon kita dili positibong mosanong sa “tingog” ni Jehova, nga tin-awng gipahayag diha sa Kasulatan ug sa pinasukad sa Bibliya nga mga publikasyon, sa dili madugay atong makita ang atong mga kaugalingon nga ‘mapahilayo gikan sa buhi nga Diyos.’ Ang paglingoglingog sa pagpamati sa tambag daling mahimong aktibong pagtamay, pagyubit, ug pagsupak niana. Kon dili matul-id, ang resulta maoy “usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo,” ug ang pagpasig-uli ug balik gikan sa maong dalan sagad lisod kaayo. (Itandi ang Efeso 4:19.) Si Jeremias tukmang nagsulat: “Ang kasingkasing labawng malimbongon kay sa bisan unsang butang ug desperado. Kinsay makatugkad niini?” (Jeremias 17:9) Tungod niini nga katarongan, giawhag ni Pablo ang iyang isigka-Hebreohanong mga magtutuo: “Padayon nga magtinambagay sa usag usa sa matag adlaw, samtang matawag pa nga ‘Karong adlawa,’ kay basin ug may si bisan kinsa kaninyo nga motig-a pinaagi sa malimbongong gahom sa sala.”​—Hebreohanon 3:13.

21. Unsay gitambag kanatong tanan nga atong buhaton, ug unsang mga palaaboton ang atong nabatonan?

²¹ Pagkamalipayon nato nga si Jehova nagpadayon gihapon sa pagpakigsulti kanato hangtod karon, pinaagi sa iyang Pulong ug sa iyang organisasyon! Kita mapasalamaton nga ang ‘matinumanon ug maalamong ulipon’ nagpadayon sa pagtabang kanato aron ‘makapangupot ug maayo sa pagsalig nga atong nabatonan sa sinugdan nga lig-on hangtod sa kataposan.’ (Hebreohanon 3:14) Karon na ang panahon alang kanato sa pagsanong sa gugma ug pagtultol sa Diyos. Samtang atong himoon kana, atong matagamtam ang laing katingalahang mga saad ni Jehova​—ang ‘pagkanahisulod’ sa iyang kapahulayan. (Hebreohanon 4:​3, 10) Mao kanang ulohana ang sunod nga gihisgotan ni Pablo uban sa Hebreohanong mga Kristohanon, ug kini usab ang atong hisgotan sa mosunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Makapatin-aw Ka Ba?

◻ Nganong nakasulat si Pablo ug kusganong tambag sa Hebreohanong mga Kristohanon?

◻ Sa unsang paagi gitabangan ni Pablo ang Hebreohanong mga Kristohanon sa pagsabot nga sila adunay mas maayong butang kay sa kinabuhi ilalom sa Hudaismo?

◻ Sa unsang paagi ang kasingkasing sa usa mahimong motig-a?

◻ Unsay atong kinahanglang himoon aron makalikay nga makaugmad ug “usa ka tuman-kadaotang kasingkasing nga walay pagtuo”?

[Hulagway sa panid 10]

Nagpasundayag ka ba ug pagtuo kang Jesus, ang Dakong Moises?