Sa Unsang Paagi ang Pagtinguhag Mas Hataas nga Kinabuhi Makab-ot?

GIHAMBIN sa uban ang paglaom nga ang bag-ong milenyo makaagom ug kalamposan sa mga paningkamot sa tawo sa pagpataas sa kinabuhi. Si Dr. Ronald Klatz maoy usa kanila. Siya mao ang presidente sa American Academy of Anti-Aging Medicine, usa ka organisasyon sa mga doktor ug mga siyentipiko nga dedikado sa pagpalugway sa gitas-on sa kinabuhi sa tawo. Siya ug ang iyang mga kauban naglaraw nga mabuhi sa hataas kaayo nga panahon. “Ako nagpaabot nga makabaton ug gitas-on sa kinabuhi nga 130 ka tuig, sa kinamenosan,” nag-ingon si Dr. Klatz. “Kami nagtuo nga ang pagkatigulang malikayan. Aduna nay teknolohiya karon nga makapahinay, makapahunong ug tingali makapabali pag dako sa pagkadaot ug pagkasakit sa lawas nga gitawag karon nga kinaiyanhong pagkahimong tigulang.” Si Dr. Klatz mismo nagtomar ug mga 60 ka tabletas matag adlaw sa iyang pagtinguha sa pagpataas sa kinabuhi.

“Hormone Therapy” ug Genetika​—Mga Katarongan sa Paglaom?

Ang hormone therapy maoy usa ka natad nga nakapapukaw ug paglaom. Ang mga eksperimento sa hormone nga nailhan ingong DHEA daw nagpahinay sa proseso sa pagkatigulang diha sa mga hayop sa laboratoryo.

May kalabotan sa hormone sa tanom nga kinetin, ang mantalaan sa Sweden nga Aftonbladet nagkutlo kang Dr. Suresh Rattan, propesor sa Aarhus University, Denmark, nga nag-ingon: “Ang mga eksperimento sa among laboratoryo nagpakita nga ang mga selula sa panit sa tawo nga gipatubo sa kinetin dili mausab sa normal nalangkit-sa-edad nga paagi. Kini nagpabiling batan-on sa tibuok niini nga kinabuhi.” Ang mga insekto nga gibutangan ug hormone giingong mabuhi gikan sa 30 ngadto sa 45 porsiyento nga mas taas kay sa normal.

Ang mga pagtambal pinaagig melatonin giingong nakapataas sa gitas-on sa kinabuhi sa mga ilaga kutob sa 25 porsiyento. Dugang pa, ang mga ilaga nakita nga mas batan-on, mas mahimsog, ug mas lagsik.

Ang mga tigpaluyo sa human growth hormone (hGH) nangangkon nga kini mohatag ug pulapula nga panit, bus-ok nga kaunoran, dugang nga seksuwal nga gana, mas maayog buut, mas hait ug kaisipan, ug dunay metabolismo nga sama sa usa ka tin-edyer.

Daghan usab ang naglaom sa genetika. Ang mga siyentipiko naghinapos nga pinaagi sa pagmaniobra sa mga gene, makontrolar nila ang gitas-on sa kinabuhi sa usa ka nematode, o bitok. Sa pagkatinuod, milampos sila sa paghupot sa pipila niini nga buhi nga unom ka pilo sa normal niini nga gitas-on sa kinabuhi. Kini nakapukawg mga paglaom sa pagkaplag ug pagmaniobra sa samang mga gene diha sa mga tawo. Ang magasing Time nagkutlo kang Dr. Siegfried Hekimi sa McGill University, sa Montreal, nga nag-ingon: “Kon among madiskobrehan ang tanang gene nga magtino sa gitas-on sa kinabuhi sa tawo, tingali mahimo namong pahinayan ug diyutay ang proseso, aron mapalugway namo ang kinabuhi.”

Ang mga biologo dugay nang nahibalo nga ang tumoy nga bahin sa mga chromosome, ang gitawag nga telomere, momubo matag panahong mosanay ang selula. Kon ang telomere mawad-an ug mga 20 porsiyento sa gitas-on niini, ang katakos sa selula sa pagsanay mohunong ug kini mamatay. Usa ka partikular nga enzyme nga gitawag ug telomerase makapasig-uli sa bug-os nga gitas-on sa telomere, sa ingon nagtugot sa selula sa pagpadayon sa pagbahinbahin. Diha sa kadaghanang selula kini nga enzyme dili makalihok ug dili makaobra, apan malamposong napasudlan ug aktibong telomerase ang pipila ka selula, nga nagpatubo ug nagpabahinbahin kanila sa daghang higayon nga dili sumala sa naandan.

Sumala sa mga tigdukiduki, kini nagbukas ug dagkong mga posibilidad sa pagpakig-away sa mga sakit nga nalangkit sa pagkatigulang. Unsay ikasulti bahin sa pag-ilis sa mga stem cell sa lawas (mga selula nga nagatagana alang sa pagpasig-uli sa tisyu sa lawas) ug mga stem cell nga “gihimong dili mamatay” pinaagig aktibong telomerase? Si Dr. William A. Haseltine nag-ingon: “Kini maoy klarong ideya labot sa pagkawalay kamatayon sa tawo nga inanayng ipailaila unya sa sunod nga 50 ka tuig.”​—The New York Times.

Ang “Nanotechnology” ug “Cryonics” ba ang Makasulbad?

Ang nanotechnology, ang siyensiya sa inhenyeriya sa nanometer (usa ka bilyon sa usa ka metros) nga sukod, nakapukaw usab ug paglaom. Ang mga tighanduraw nianang natara nangangkon nga ang kompiyuterisadong mga makina, nga mas gagmay kay sa mga selula, mahimong sa umaabot gamaon aron mohimo sa trabaho diha sa molekular nga sukod aron moayo ug mobag-o sa nagkatigulang nga mga selula, mga tisyu, ug mga organo. Diha sa usa ka komperensiya bahin sa batok-pagkatigulang, usa ka tigdukiduki nagsugyot nga ang ika-21ng-siglong mga doktor basin mogamit ug nanotechnology sa paghimo sa lawas sa tawo nga dili na mamatay.

Ang cryonics mao ang batasan sa pagpakamig sa mga lawas sa tawo sa paglaom nga ang siyensiya makabuhi pag-usab sa patayng mga selula, sa ingon magpabuhi kanila pag-usab. Ang tibuok lawas, o utok lamang, ang mahimong pakamigon. Gipakamig pa gani sa usa ka tawo ang habol. Nganong habol man? Iya kini sa usa ka namatayng higala ug may nabiling pipila ka selula sa panit ug pipila ka buhok. Iyang gipakamig kini aron sa paghatag sa iyang higala ug higayon nga mabuhi pag-usab kon maabot sa siyensiya ang yugto nga matukod pag-usab ang mga tawo gikan sa pipila o bisan usa lamang sa ilang mga selula.

Asa Nato Ibutang ang Atong Pagsalig?

Ang tawo kinaiyanhon nga gustong mabuhi, dili mamatay. Busa, ang kauswagan sa siyensiya niining natara pasidunggan dayon ug hatagan ug dagkong mga paglaom. Apan hangtod karon wala gayoy lig-ong ebidensiya nga ang DHEA, kinetin, melatonin, hGH, o bisan unsang ubang substansiya ang aktuwal nga makapugong sa pagkatigulang sa mga tawo. Ang mga maduhaduhaon nahadlok nga ang pagmaniobra sa mga telomerase sa mga selula magpatungha lamang ug potensiyal nga mga selulang kanser. Ug ang paggamit ug nanotechnology ug cryonics nagpabilin gihapong tumotumo lamang sa siyensiya kay sa tinuod.

Ang siyensiya nakahatag, ug mahimong makahatag pa, ug mas taas ug mas himsog nga kinabuhi alang sa pipila, apan dili gayod kini makahatag kang bisan kinsa ug kinabuhing walay kataposan. Nganong dili? Sa yanong pagkasulti, tungod kini kay ang hinungdan sa pagkatigulang ug kamatayon maoy saylo na sa natad sa siyensiya sa tawo.

Ang Hinungdan sa Pagkatigulang ug Kamatayon

Ang kadaghanang siyentipiko mouyon nga ang pagkatigulang ug kamatayon morag sa usa ka paagi naprograma diha sa atong mga gene. Ang pangutana mao: Kanus-a, sa unsang paagi, ug nganong kini misulod sa atong genetikong kodigo, pagaingnon pa?

Ang Bibliya naghatag kanato sa simpleng tubag​—bisan tuod wala kini ipresentar sa mga termino sa genetika o DNA. Ang Roma 5:12 mabasa: “Mao kana kon nganong, maingon nga pinaagi sa usa ka tawo ang sala misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug sa ingon ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala.”

Ang unang tawo, si Adan, may palaaboton nga mabuhi sa walay kataposan. Ang iyang lawas gidisenyo nga may hinungdanong mga gahom aron mabuhi ug magtagamtam ug walay kataposang kinabuhi. Apan, ang walay kataposang kinabuhi may kondisyon. Si Adan kinahanglang makigtambayayong ug magmasinugtanon sa Tuboran sa kinabuhi, ang iyang Maglalalang, aron mahuptan ang iyang kinabuhi sa walay kataposan.​—Genesis 1:31; 2:15-17.

Si Adan mipili sa pagsupak sa Maglalalang. Sa ingon, si Adan nangangkon nga ang tawo mas moarang-arang ug kahimtang kon magmando sa iyang kaugalingon nga bulag gikan sa Diyos. Busa siya nakasala. Sukad niadtong yugtoa padayon, morag ang iyang genetikong kodigo gibag-o. Imbes ipasa ang walay kataposang kinabuhi ingong panulondon sa iyang mga anak, napasa ni Adan ang sala ug kamatayon.​—Genesis 3:6, 19; Roma 6:23.

Ang Tinuod nga Paglaom

Apan, kanang kahimtanga dili magpabilin hangtod sa hangtod. Ang Roma 8:20 nag-ingon: “Ang kalalangan gipailalom sa pagkawalay-pulos, dili pinaagi sa kaugalingong kabubut-on niini apan pinaagi kaniya nga nagsakop niini, pinasukad sa paglaom.” Ang Maglalalang sa tawo, si Jehova nga Diyos, nagpailalom sa mga tawo sa kamatayon tungod kay sila nakasala kaniya, apan sa pagbuhat niini nagtukod usab siya ug usa ka basehanan sa paglaom.

Kini nga basehanan klarong gipaila sa dihang si Jesu-Kristo mianhi sa yuta. Ang Juan 3:16 nag-ingon: “Kay gihigugma pag-ayo sa Diyos ang kalibotan mao nga iyang gihatag ang iyang bugtong Anak, aron nga ang tanan nga magapasundayag ug pagtuo kaniya dili malaglag kundili makabaton ug kinabuhing walay-kataposan.” Apan, sa unsang paagi nga ang pagpasundayag ug pagtuo kang Jesu-Kristo makaluwas kanato gikan sa kamatayon?

Kon ang sala mao ang hinungdan sa kamatayon, ang sala kinahanglang kuhaon sa dili pa wagtangon ang kamatayon. Sayo sa pag-alagad ni Jesus ingong ang Kristo, si Juan Bawtista miingon: “Tan-awa, ang Kordero sa Diyos nga nagakuha sa sala sa kalibotan!” (Juan 1:29) Si Jesu-Kristo bug-os nga walay sala. Busa, dili siya mamatay, nga maoy silot alang sa sala. Bisan pa, iyang gitugotan ang uban sa pagpatay kaniya. Ngano? Tungod kay sa pagbuhat niini, iyang gibayran ang bili sa atong mga sala.​—Mateo 20:28; 1 Pedro 3:18.

Kay nabayran kanang maong bili, ang posibilidad nga mabuhi nga dili na gayod mamatay nabuksan alang niadtong magpasundayag ug pagtuo kang Jesus. Ang siyensiya mahimong makatabang sa pagpataas sa atong mga kinabuhi sa limitado kaayong sukod, apan ang pagpasundayag ug pagtuo kang Jesus mao ang tinuod nga dalan ngadto sa walay kataposang kinabuhi. Nabatonan ni Jesus ang maong kinabuhi didto sa langit, ug mabatonan usab kini sa iyang matinumanong mga apostoles ug sa pipila pang uban. Hinunoa, alang sa kadaghanan kanato nga magpasundayag ug pagtuo kang Jesus, ang walay kataposang kinabuhi maangkon dinhi sa yuta, sa dihang ipasig-uli ni Jehova nga Diyos ang yutan-ong Paraiso.​—Isaias 25:8; 1 Corinto 15:48, 49; 2 Corinto 5:1.

Kinabuhing Walay Kataposan sa Paraisong Yuta

Usa ka tawo nangutana: “Pila ka tawo ang makakaplag nga mapuslanon ang pagkinabuhi kon sila dili na mamatay?” Ang kinabuhi ba nga dili mamatay makalaay? Ang Bibliya nagpasalig kanato nga dili kini makalaay. “Gihimo niya ang tanang butang nga matahom sa iyang panahon. Bisan ang panahong walay kinutoban iyang gibutang diha sa ilang kasingkasing, aron ang tawo dili gayod makatugkad sa buhat nga nahimo sa matuod nga Diyos gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan.” (Ecclesiastes 3:11) Ang kalalangan ni Jehova nga Diyos daghan ug komplikado kaayo nga kini magpadayon sa pagpaikag kanato, pagdasig kanato, ug paghimo kanatong malipayon samtang kita magpabiling buhi​—bisan hangtod sa walay kataposan.

Usa ka tawo nga nagtuon sa langgam nga nailhang Siberian Jay nagtawag niining “usa ka talagsaon, maanindot nga kasinatian” ug nag-ingon nga ang pagpaniid sa langgam maoy usa sa labing makapalipayng mga kaagi sa iyang kinabuhi. Sa sige niyag tuon sa langgam, mas misamot ang iyang kaikag niini. Siya miingon nga bisan human sa 18 ka tuig, ang iyang pagtuon wala pa gayod matapos. Kon ang usa ka espisye sa langgam makapaikag, makapadasig, ug makapalipay sa usa ka tawong intelihente sulod sa 18 ka tuig nga kuging pagtuon, hunahunaa lang ang posibleng kalipay ug katagbawan sa pagtuon sa tibuok yutan-ong kalalangan.

Handurawa ang makaiikag nga mga natad sa siyensiya nga mobukas alang sa usa ka tawo nga dili kinutohan ang panahon. Hunahunaa ang tanang maanindot nga mga dapit nga pagaadtoan ug ang tanang makaiikag nga mga tawo nga mahibalag unya didto. Sulayi pagtugkad ang walay kataposang mga posibilidad sa paghunahuna, pagmugna, ug pagtukod ug mga butang. Wala unyay kinutoban ang atong kahigayonan sa pag-ugmad ug pagpahimulos sa atong pagkamamugnaon. Sa mamalandong kita sa kadagaya sa kalalangan, dayag nga ang pagkawalay kataposan lamang ang eksaktong gidugayon sa panahon nga makab-ot ang mga posibilidad sa kinabuhi.

Ang Bibliya nagpakita nga pinaagi sa pagkabanhaw, ang pagkinabuhi nga walay kataposan ipaabot usab ngadto sa mga nangamatay. (Juan 5:28, 29) Ang daghang wala hibal-ing mga detalye sa kasaysayan mahimong matin-aw kanato sa dihang isulti niadtong nakaagi niini ang mga detalye ug mga tubag sa atong mga pangutana. Hunahunaa ang tanang impormasyon bahin sa nagkalainlaing mga yugto sa kasaysayan nga ipadayag unya sa mga mangabanhaw.​—Buhat 24:15.

Sa mamalandong niana unyang panahona, imong masabtan nga tingali gustong usbon sa mabanhawng Job ang mga pulong nga makita diha sa Job 14:1. Tingali siya moingon hinuon: ‘Ang tawo, nga natawo sa babaye, karon mabuhi nga walay kataposan ug puno sa katagbawan.’

Alang niadtong nagsalig kang Jehova ug nagpasundayag ug pagtuo kang Jesus, ang pagpataas sa kinabuhi saylo sa mga kinutoban sa panahon maoy dili usa lamang unya ka dili-makab-ot nga damgo. Kini sa dili madugay mahimong tinuod. Ang pagkatigulang ug kamatayon mahanaw. Kini nahiuyon sa Salmo 68:20, nga nag-ingon: “Iya ni Jehova nga Soberanong Ginoo ang mga dalan sa kagawasan gikan sa kamatayon.”​—Pinadayag 21:3, 4.

[Mga hulagway sa panid 4, 5]

Ang pag-uswag sa siyensiya nakapukaw sa mga paglaom labot sa posibilidad nga makabaton ug mas hataas nga kinabuhi

[Hulagway sa panid 7]

Ang pagkawalay kataposan lamang ang eksaktong gidugayon sa panahon nga makab-ot ang mga posibilidad nga ikatanyag sa kinabuhi