Unsay Makatabang Kanato sa Paggamit sa Kamatuoran sa Hustong Paagi?

DIHAY kritiko sa teatro alang sa usa ka mantalaan nga mitan-aw kaniadto ug usa ka pasundayag. Wala kaayo niya magustohi kadto ug sa ulahi misulat: “Kon dili hinungdanon ug dili makaiikag ang imong gusto, tan-awa gayod kining maong pasundayag.” Sa ulahi, ang mga tigpasiugda sa maong pasundayag nagpatik ug usa ka anunsiyo nga nagkutlo sa obserbasyon sa kritiko. Ang pangutlo mao: “Tan-awa gayod kining maong pasundayag”! Ang anunsiyo tukmang nagkutlo sa mga pulong sa kritiko, apan kini sukwahi sa konteksto niini ug sa ingon naghatag ug sayop nga kahulogan sa iyang panglantaw.

Ang maong pananglitan nagpakita kon unsa ka hinungdanon ang konteksto sa usa ka pahayag. Ang pagkutlo sa mga pulong nga dili tagdon ang konteksto magtuis sa kahulogan niini, maingon nga gituis ni Satanas ang kahulogan sa Kasulatan sa dihang iyang gisulayan sa paglimbong si Jesus. (Mateo 4:1-11) Sa laing bahin, ang pagtagad sa konteksto sa usa ka pahayag motabang kanato nga mas tukmang masabtan ang kahulogan niini. Tungod niini, sa dihang tun-an nato ang usa ka bersikulo sa Bibliya, maalamong susihon kanunay ang konteksto niini aron mas pang masabtan kon unsay gihisgotan sa magsusulat.

Gamita sa Hustong Paagi

Ang konteksto gihubad sa usa ka diksiyonaryo ingong “mga bahin sa usa ka sinulat o gisulti nga mga pulong nga nag-una o nagsunod ug usa ka espesipikong pulong o mga pulong, nga sagad makaapekto sa kahulogan niini.” Ang konteksto masabot usab ingong “mga kahimtang o mga impormasyon bahin sa usa ka hitabo, situwasyon, ug uban pa.” Niining ulahi nga diwa, ang laing pulong alang sa “konteksto” mao ang “detalye.” Hinungdanon kaayo nga hatagan ug pagtagad ang konteksto sa usa ka kasulatan tungod sa gisulat ni apostol Pablo kang Timoteo: “Buhata ang kutob sa imong maarangan nga itanyag ang imong kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan, usa ka mamumuo nga walay angayng ikaulaw, nga nagagamit sa pulong sa kamatuoran sa hustong paagi.” (2 Timoteo 2:15) Aron magamit ang Pulong sa Diyos sa hustong paagi, kinahanglan natong sabton kini pag-ayo ug unya ipatin-aw kini sa matinud-anon ug tukma nga paagi ngadto sa uban. Ang pagtahod kang Jehova, nga Awtor sa Bibliya, motukmod kanato sa paghimo niana, ug ang pagtagad sa konteksto dakog ikatabang.

Ang Detalye sa Ikaduhang Timoteo

Pananglitan, atong susihon ang basahon sa Bibliya nga Ikaduhang Timoteo.a Sa pagsugod sa atong pagsusi, mahimo natong hibaloon ang detalye sa maong basahon. Kinsay nagsulat sa Ikaduhang Timoteo? Kanus-a? Ilalom sa unsang mga kahimtang? Dayon makasukna kita, Unsay situwasyon sa tawong ginganlag “Timoteo” kinsa kaniya gingalan ang basahon? Nganong iyang gikinahanglan ang impormasyon diha sa basahon? Ang mga tubag niining mga pangutanaha magpauswag gayod sa atong pagpabili sa basahon ug motabang kanato sa pagsabot kon sa unsang paagi kita karon makabenepisyo gikan niana.

Gipakita sa unang mga bersikulo sa Ikaduhang Timoteo nga ang basahon maoy sulat ni apostol Pablo ngadto kang Timoteo. Ang ubang mga bersikulo nagpakita nga sa dihang gisulat kini ni Pablo, gibilanggo siya tungod sa maayong balita. Gisalikway sa daghan, gibati ni Pablo nga hapit na siyang mamatay. (2 Timoteo 1:15, 16; 2:8-10; 4:6-8) Busa, lagmit gayod nga iyang gisulat ang basahon sa dihang gibilanggo siya sa ikaduhang higayon sa Roma, tingali mga 65 K.P. Wala madugay human niana, si Nero dayag nga nagsentensiya kaniya sa kamatayon.

Mao kanay detalye sa Ikaduhang Timoteo. Apan, makaiikag nga wala magsulat si Pablo kang Timoteo aron magreklamo bahin sa iyang mga problema. Hinunoa, iyang gipasidan-an si Timoteo bahin sa umaabot nga malisod nga mga panahon ug gidasig ang iyang higala nga dili magpalinga, nga magpadayon sa “pagkuhag kusog,” ug magpasa sa mga instruksiyon ni Pablo ngadto sa uban. Sa baylo, kini sila makabaton ug igong katakos sa pagtabang sa uban pa. (2 Timoteo 2:1-7) Pagkamaayong panig-ingnan sa dili-mahakogong kahingawa alang sa uban bisan pa sa malisod nga mga panahon! Ug pagkamaayong tambag alang kanato karon!

Si Pablo nagtawag kang Timoteo nga “usa ka anak nga hinigugma.” (2 Timoteo 1:2) Ang maong batan-on kanunayng gihisgotan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan ingong matinumanong kauban ni Pablo. (Buhat 16:1-5; Roma 16:21; 1 Corinto 4:17) Sa dihang gisulat ni Pablo kining sulata kaniya, mopatim-aw nga si Timoteo nagpangedaron ug kapin sa 30 anyos—giisip gihapong batan-on. (1 Timoteo 4:12) Bisan pa niana, siya aduna nay rekord sa pagkamatinumanon, nga ‘nagpaulipon uban kang Pablo’ tingali sulod sa 14 ka tuig. (Filipos 2:19-22) Bisan pa sa kabatan-on ni Timoteo, gisangonan siya ni Pablo ug kaakohan sa pagtambag sa ubang mga ansiyano nga “dili makiglantugi bahin sa mga pulong” kondili magsentro sa pagtagad sa hinungdanong mga butang, sama sa pagtuo ug pagkamalahutayon. (2 Timoteo 2:14) Awtorisado usab si Timoteo sa pagtudlo ug mga magtatan-aw sa kongregasyon ug ministeryal nga mga alagad. (1 Timoteo 5:22) Apan, siya nagpanuko tingali sa paggamit sa iyang awtoridad.—2 Timoteo 1:6, 7.

Giatubang sa batan-ong ansiyano ang pipila ka seryosong mga suliran. Usa sa maong mga suliran mao ang duha ka tawo, si Himeneo ug Fileto, nga ‘nagdaot sa pagtuo sa pipila,’ nga nagtudlo nga “ang pagkabanhaw nahitabo na.” (2 Timoteo 2:17, 18) Dayag nga sila nagtuo nga ang bugtong pagkabanhaw maoy sa espirituwal lamang ug nga nahitabo na kini alang sa mga Kristohanon. Lagmit wala nila tagda ang konteksto sa dihang ilang gikutlo ang giingon ni Pablo nga ang mga Kristohanon namatay na diha sa ilang mga sala apan gibuhi pinaagi sa espiritu sa Diyos. (Efeso 2:1-6) Si Pablo nagpasidaan nga mouswag ang maong apostatang impluwensiya. Siya misulat: “Aduna unyay yugto sa panahon nga sila dili makaantos sa makapahimsog nga pagtulon-an, . . . ug ilang ilingiw ang ilang mga dalunggan gikan sa kamatuoran, samtang sila moliso ngadto sa bakak nga mga sugilanon.” (2 Timoteo 4:3, 4) Ang abanteng pasidaan ni Pablo nagpakita nga kinahanglang tumanon dayon ni Timoteo ang tambag sa apostol.

Ang Bili sa Ikaduhang Timoteo Karong Adlawa

Sumala sa nahisgotan na, atong nasabtan nga gisulat ni Pablo ang Ikaduhang Timoteo labing menos tungod sa mosunod nga mga rason: (1) Siya nahibalo nga hapit na siyang mamatay, ug buot niyang andamon si Timoteo alang sa panahon nga dili na unya niya mapaluyohan si Timoteo. (2) Gusto niyang masangkapan si Timoteo aron mapanalipdan ang iyang giatiman nga mga kongregasyon batok sa apostasya ug ubang makadaot nga mga impluwensiya. (3) Buot niyang dasigon si Timoteo nga magmapuliki sa pag-alagad kang Jehova ug mosalig sa tukmang kahibalo sa inspiradong Kasulatan maylabot sa iyang baroganan batok sa bakak nga mga pagtulon-an.

Ang pagsabot niining maong detalye magpahimo sa Ikaduhang Timoteo nga mas makahuloganon alang kanato. Karon usab, dunay mga apostata nga sama kang Himeneo ug Fileto kinsa nagpasiugda sa ilang kaugalingong mga ideya ug buot daoton ang atong pagtuo. Dugang pa, ania na ang gitagna ni Pablo nga “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” Daghan na ang nakasinati sa katinuoran sa pasidaan ni Pablo: “Ang tanan nga nagtinguha sa pagkinabuhi uban ang diyosnong pagkamahinalaron kalangkit ni Kristo Jesus pagalutoson usab.” (2 Timoteo 3:1, 12) Sa unsang paagi kita makabarog nga malig-on? Sama kang Timoteo, kinahanglan natong patalinghogan ang tambag niadtong dugay nang nag-alagad kang Jehova. Ug pinaagi sa personal nga pagtuon, pag-ampo, ug Kristohanong panag-ubanay, kita ‘makapadayon sa pagbaton ug kusog’ pinaagi sa dili-takos nga kalulot ni Jehova. Gawas pa, uban ang pagsalig sa gahom sa tukmang kahibalo, kita makatuman sa awhag ni Pablo: “Magpadayon ka sa paghupot sa sumbanan sa makapahimsog nga mga pulong.”—2 Timoteo 1:13.

Ang “Sumbanan sa Makapahimsog nga mga Pulong”

Unsa ang “makapahimsog nga mga pulong” nga gihisgotan ni Pablo? Iyang gigamit ang maong ekspresyon sa pagtumong sa matuod nga Kristohanong pagtulon-an. Diha sa iyang unang sulat kang Timoteo, gipatin-aw ni Pablo nga ang “makapahimsog nga mga pulong” maoy sa panguna ‘iya sa atong Ginoong Jesu-Kristo.’ (1 Timoteo 6:3) Ang pagsundog sa sumbanan sa makapahimsog nga mga pulong moresulta sa pagkabaton sa usa ug maayong paghunahuna, usa ka mahigugmaong tinamdan, ug konsiderasyon sa uban. Sanglit ang ministeryo ug mga pagtulon-an ni Jesus maoy uyon sa tanang ubang mga pagtulon-an nga makaplagan sa tibuok Bibliya, ang ekspresyon nga “makapahimsog nga mga pulong” mahimong magtumong usab sa tanang pagtulon-an sa Bibliya.

Para kang Timoteo, maingon man sa tanang Kristohanong mga ansiyano, ang sumbanan sa makapahimsog nga mga pulong maoy usa ka “bililhong butang” nga angayng pagabantayan. (2 Timoteo 1:13, 14) Si Timoteo kinahanglang ‘magwali sa pulong, magmadali diha niini sa paborableng panahon, sa masamok nga panahon, magbadlong, magsaway, magtambag, uban sa tanang hataas-nga-pailob ug arte sa pagpanudlo.’ (2 Timoteo 4:2) Sa dihang atong mahibaloan nga mikaylap ang apostatang mga pagtulon-an sa adlaw ni Timoteo, atong masabtan kon nganong gipasiugda ni Pablo ang pagkadinalian sa pagtudlo sa makapahimsog nga mga pulong. Atong masabtan usab nga kinahanglang panalipdan ni Timoteo ang panon pinaagi sa ‘pagbadlong, pagsaway, pagtambag’ uban sa hataas nga pailob, nga naggamit sa maayong katakos sa pagtudlo.

Kinsay walihan ni Timoteo sa pulong? Gipakita sa konteksto nga ang pulong iwali ni Timoteo, ingong usa ka ansiyano, sa sulod sa Kristohanong kongregasyon. Tungod sa mga pagpit-os nga gihimo sa mga magsusupak, kinahanglang huptan ni Timoteo ang iyang espirituwal nga panimbang ug ipahayag nga maisogon ang pulong sa Diyos, dili ang tawhanong mga pilosopiya, personal nga mga ideya, o way-pulos nga mga pamanabana. Tinuod nga mahimong mopatungha kinig pagsupak gikan sa pipila nga duna nay daotang mga kiling. (2 Timoteo 1:6-8; 2:1-3, 23-26; 3:14, 15) Apan, pinaagi sa pagsunod sa tambag ni Pablo, si Timoteo padayon nga mahimong babag sa apostasya, sama gayod kang Pablo.—Buhat 20:25-32.

Ang giingon ba ni Pablo bahin sa pagwali sa pulong mapadapat usab sa pagsangyaw sa gawas sa kongregasyon? Oo, mapadapat usab, sumala sa gipakita sa konteksto. Si Pablo padayong miingon: “Apan, ikaw, maghupot ug maayong panghunahuna sa tanang butang, antosa ang daotan, himoa ang buluhaton sa usa ka tig-ebanghelyo, tumana sa bug-os ang imong ministeryo.” (2 Timoteo 4:5) Ang pag-ebanghelyo—pagwali sa maayong balita sa kaluwasan ngadto sa mga dili-magtutuo—maoy hinungdanon kaayo sa Kristohanong ministeryo. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ug maingon nga ang pulong sa Diyos ginawali diha sa kongregasyon bisan sa “masamok nga panahon,” kita angayng mopadayon sa pagwali sa pulong ngadto sa gawas sa kongregasyon bisag mailalom sa malisod nga mga kahimtang.—1 Tesalonica 1:6.

Ang pasukaranan sa tanang ginahimo natong pagsangyaw ug pagpanudlo mao ang inspiradong Pulong sa Diyos. Kita bug-os gayong nagsalig sa Bibliya. Giingnan ni Pablo si Timoteo: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong.” (2 Timoteo 3:16) Ang maong mga pulong kanunayng gikutlo sa hustong katuyoan sa pagpakita nga ang Bibliya maoy inspiradong Pulong sa Diyos. Apan unsay katuyoan ni Pablo sa pagsulat niana?

Si Pablo nakigsulti sa usa ka ansiyano, sa usa nga may responsabilidad sa “pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong,” sulod sa kongregasyon. Busa, siya nagpahinumdom kang Timoteo sa pagsalig sa kaalam sa inspiradong Pulong, nga niini natudloan si Timoteo sukad pa sa pagkamasuso. Sama kang Timoteo, ang mga ansiyano usahay kinahanglang magbadlong sa mga nakasala. Sa paghimo niana, sila angayng mosalig kanunay sa Bibliya. Dugang pa, sanglit ang Kasulatan inspirado sa Diyos, ang tanang pagbadlong nga gipasukad niana maoy pagbadlong nga gikan gayod sa Diyos. Si bisan kinsa nga magsalikway sa pinasukad-sa-Bibliya nga pagbadlong nagsalikway, dili sa tawhanong mga ideya, kondili sa inspiradong tambag nga gikan kang Jehova mismo.

Pagkadagaya gayod sa diyosnong kaalam nga makaplagan diha sa Ikaduhang Timoteo! Ug labi pa kining makahuloganon kon atong tagdon ang tambag niini sumala sa konteksto! Niining artikuloha, mihimo lamang kitag mubong sumaryo sa kahibulongan, inspirado nga impormasyon nga anaa niining basahona, apan igo na kining magpakita kon unsa ka mapuslanon ang pagkonsiderar sa konteksto sa atong ginabasa diha sa Bibliya. Motabang kana sa pagseguro nga kita sa pagkatinuod “nagagamit sa pulong sa kamatuoran sa hustong paagi.”

[Footnote]

[Hulagway sa panid 27]

Gustong sangkapan ni Pablo si Timoteo aron mapanalipdan ang mga kongregasyon

[Hulagway sa panid 30]

Gipahinumdoman ni Pablo si Timoteo sa pagsalig sa kaalam sa inspiradong Pulong