ANG katawhan sa pipila ka kultura mas daling mokompas kay kanilang lain ug mga kagikan. Bisan pa niana, halos ang tanang tawo mosulti nga mausob ang ekspresyon sa nawong ug may usa ka matang sa pagkompas. Kini tinuod diha sa personal nga kabildohay ug sa publikong pakigpulong.

Ang mga kompas kinaiyanhon alang kang Jesus ug sa iyang unang mga tinun-an. Sa usa ka okasyon, may mitaho kang Jesus nga ang iyang inahan ug iyang mga igsoong lalaki buot makigsulti kaniya. Mitubag si Jesus: “Kinsa ba ang akong inahan, ug kinsa ba ang akong mga igsoon?” Unya ang Bibliya nagdugang: “Ug gitudlo ang iyang kamot ngadto sa iyang mga tinun-an, siya miingon: ‘Tan-awa! Ang akong inahan ug ang akong mga igsoon!’” (Mat. 12:​48, 49) Lakip sa ubang mga reperensiya, gipakita sa Bibliya diha sa Buhat 12:17 ug 13:16 nga ang mga apostol nga si Pedro ug Pablo kinaiyanhong nangompas usab.

Ang mga ideya ug mga pagbati ginapaila dili lamang pinaagi sa tingog kondili pinaagi usab sa mga kompas ug mga ekspresyon sa nawong. Ang kapakyasan sa paggamit niini makahatag ug impresyon nga ang usa nga nagsulti walay pagtagad. Apan kon magkabagay kaayo ang maong mga paagi sa komunikasyon, kini makapausbaw pag-ayo sa pagkaepektibo sa gisulti. Bisan kon mosulti ka pinaagig telepono, kon mogamit ka ug nahiangayng mga kompas ug mga ekspresyon sa nawong, ang imong tingog mas daling makapasabot sa kahinungdanon sa imong mensahe ingon man sa imong personal nga mga pagbati sa imong ginasulti. Busa, kon kaha ikaw nagpakigpulong nga ekstemporanyo o nagbasa, kon kaha ang imong mamiminaw nagtan-aw kanimo o sa ilang mga kopya sa Bibliya, ang mga kompas ug mga ekspresyon sa nawong maoy bililhon.

Ang imong mga kompas ug mga ekspresyon sa imong nawong angay nga dili artipisyal. Ikaw wala gayod magtuon kon unsaon pagkatawa o kon unsaon pagkasuko. Ang mga kompas kinahanglang magpahayag usab sa mga pagbating anaa sa imong kahiladman. Kon mas kinaiyanhon ang imong mga kompas, mas maayo.

Ang mga kompas maklasipikar sa duha ka malangkobong mga matang: mabatbaton ug mapasiugdahon. Ang mabatbaton nga mga kompas magpahayag ug lihok o magpadayag ug mga sukod ug lokasyon. Diha sa tunghaan, kon nagpauswag ka sa imong paggamit ug mga kompas, ayaw pagkakontento sa usa o duha lamang. Sulayi ang pagkompas sa kinaiyanhong paagi sa tibuok nimong pakigpulong. Kon malisdan ka sa paghimo niini, basin makatabang kanimo nga mangitag mga pulong nga magpadayag ug direksiyon, distansiya, gidak-on, lokasyon, o relatibong mga posisyon. Hinuon, sa daghang kaso ang kinahanglang buhaton lamang nimo mao ang paghatag ug bug-os nga pagtagad sa imong pakigpulong, nga dili mabalaka sa impresyon nga imong ginahatag, kondili magasulti ug magahimo sa mga butang sama ra sa adlaw-adlaw nga pagkinabuhi. Kon relaks ang usa ka tawo, kinaiyanhong mogawas ang mga kompas.

Ang mapasiugdahon nga mga kompas magpahayag sa pagbati ug sa kombiksiyon. Kana magpasiugda, maghimong buhi, ug magpalig-on sa mga ideya. Hinungdanon ang mapasiugdahong mga kompas. Apan pagbantay! Ang mapasiugdahong mga kompas daling mahimo nga mga manerismo. Kon balikbalikon nimo sa paggamit ang samang kompas, kini makadani sa pagtagad nganha niini mismo inay makapausbaw sa imong pakigpulong. Kon ang inyong magtatan-aw sa tunghaan magpaila nga kini maoy imong suliran, paningkamoti ang pagkompas lamang sa mabatbatong mga kompas sa usa ka yugto sa panahon. Human sa hamubong panahon, sugdi na usab ang paggamit sa mapasiugdahong mga kompas.

Aron matino ang gidaghanon sa mapasiugdahong mga kompas nga angay nimong gamiton ug ang matang sa mga kompas nga angay, tagda ang mga pagbati niadtong imong gipakigsultihan. Ang pagpunting sa tudlo ngadto sa mamiminaw basin makapapikal kanila. Kon ang usa ka lalaki sa pipila ka kultura mohimog mga pagkompas, sama sa pagtak-op sa iyang kamot sa iyang baba aron ipahayag ang katingala, kini isipong binabaye. Sa pipila ka bahin sa kalibotan, isipong dili ligdong nga ang mga babaye magpatuyang sa pagkompas pinaagi sa mga kamot. Busa sa maong mga dapit, ang mga igsoong babaye ilabina kinahanglang magpahimulos pag-ayo sa mga ekspresyon sa nawong. Ug atubangan sa gamayng grupo, ang hingaping mga kompas mahimo nga isipong kataw-anan sa halos bisan diing bahin sa kalibotan.

Samtang maeksperyensiyado ug mas marelaks ka sa pagpanulti, ang bisan unsang mapasiugdahong mga kompas nga imong gamiton mopahayag nga kinaiyanhon sa imong mga pagbati sa kahiladman, nga magpasundayag sa imong kombiksiyon ug pagkasinsero. Kana makahimong mas makahuloganon sa imong gisulti.

Ang Ekspresyon sa Imong Nawong. Labaw pa kay sa ubang mga sangkap sa lawas, ang imong nawong kasagarang mopahayag sa imong tinuod nga gibati. Ang imong mga mata, ang porma sa imong baba, ang kiling sa imong ulo ngatanan adunay gidulang bahin. Bisan pag walay usa ka pulong nga gisulti, ang imong nawong makapaila sa kawalay-pagtagad, kalagot, kalibog, kahingangha, o kahimuot. Sa dihang ang maong mga ekspresyon sa nawong moduyog sa gibungat nga pulong, kana makadugang sa makita-sa-mata ug emosyonal nga epekto. Ang Maglalalang nagbutang ug dakong pundok sa kaunoran diha sa imong nawong​—kapin sa 30 tanan. Halos katunga niini magamit sa dihang ikaw mopahiyom.

Kon kaha ikaw anaa sa entablado o nagapakigbahin sa pagsangyaw sa kanataran, ikaw nagapaningkamot sa pagpakig-ambit sa katawhan sa usa ka mensaheng makapahimuot, nga makapalipay sa ilang mga kasingkasing. Ang mainitong pahiyom magpamatuod niana. Sa laing bahin, kon ang imong nawong walay ekspresyon, kini makapatunghag mga pagduhaduha bahin sa imong pagkasinsero.

Labaw pa niana, ang usa ka pahiyom mosulti sa uban nga ikaw maluloton kanila. Kana hinungdanon gayod ilabina karong mga adlawa sa dihang ang mga tawo kasagarang mahadlok sa mga estranyo. Ang imong pahiyom makatabang sa mga tawo nga marelaks ug mas madawaton sa imong isulti.

ANG atong mga mata magpasabot sa mga tinamdan ug mga emosyon. Ikapaila niini ang katingala o kahadlok. Ikapasabot niini ang kahangawa o gugma. Usahay, ikapadayag niini ang pagduhaduha o mohatag kinig ebidensiya sa kasubo. Mahitungod sa iyang mga katagilungsod, kinsa hilabihang nag-antos, usa ka tigulang nga lalaki miingon: “Nagsulti kami pinaagi sa among mga mata.”

Ang uban makahimog mga konklusyon mahitungod kanato ug mahitungod sa atong isulti pinasukad sa kon asa nato itutok ang atong mga mata. Sa daghang kultura, ang mga tawo lagmit mosalig sa tawong may mahigalaong tinan-awan kanila. Sa balit-ad, sila basin magduhaduha sa kasinsero o katakos sa usa ka tawong motan-aw sa iyang mga tiil o sa usa ka butang inay kay sa tawo nga iyang gipakigsultihan. Isipon sa ubang mga kultura ang pagpasipat sa mata ingong bastos, makig-awayon, o mahagiton. Matuod kini ilabina sa dihang makigsulti sa mga tawo sa kaatbang nga sekso o sa usa ka pangulo sa tribo o sa laing tawo nga may katungdanan. Ug sa pipila ka dapit, kon ang usa ka batan-on motan-awg deretso sa dihang makigsulti sa usa ka tigulang, kini isipon nga pagkadili-matinahoron.

Bisan pa niana, sa dapit diin kini dili daotan, ang pagtan-aw sa usa ka tawo diha sa mata sa dihang magasultig hinungdanong butang mas makapasiugda sa gisulti. Maisip kini nga ebidensiya sa kombiksiyon sa bahin sa mamumulong. Matikdi kon unsay tubag ni Jesus sa dihang ang iyang mga tinun-an nagpahayag ug dakong kahibulong ug miingon: “Kinsa ba gayod diay ang maluwas?” Ang Bibliya nagtaho: “Mitan-aw kanila sa nawong, si Jesus miingon kanila: ‘Sa mga tawo kini imposible, apan sa Diyos ang tanang butang posible.’” (Mat. 19:​25, 26) Gipakita usab sa Kasulatan nga si apostol Pablo idlot nga naniid sa mga sanong niadtong nagpatalinghog kaniya. Sa usa ka higayon ang usa ka tawong bakol sukad sa pagkatawo presente sa dihang nagsulti si Pablo. Ang Buhat 14:​9, 10 nag-ingon: “Kining tawhana namati kang Pablo nga nagsulti, kinsa, sa pagtutok kaniya ug sa nakita nga siya adunay pagtuo nga mamaayo, miingon sa usa ka makusog nga tingog: ‘Barog nga tul-id sa imong mga tiil.’”

Mga Sugyot Alang sa Pag-alagad sa Kanataran. Sa dihang makigbahin ka sa pag-alagad sa kanataran, magmahigalaon ug magmadasigon sa imong pagduol sa mga tawo. Diin nahiangay, gamita ang makapukaw-sa-hunahuna nga mga pangutana aron masugdan ang kabildohay mahitungod sa butang nga gikaikagan ninyong duha. Samtang ginahimo mo kini, paningkamoti nga tan-awon siya sa mata​—o labing menos tan-awa ang maong tawo diha sa nawong sa matinahoron ug malulotong paagi. Ang mahigalaong pahiyom nga mobathay sa nawong sa usa ka tawo kansang mga mata magpadayag sa sulod nga kangaya maoy madanihon kaayo. Ang maong ekspresyon daghag ikasulti ngadto sa indibiduwal mahitungod sa matang sa imong pagkatawo ug makatabang kaniya nga mobating mas relaks samtang magsultihanay kamo.

Ang pagpaniid sa ekspresyon sa mga mata sa tawo, kon angay, makapaila kanimo kon unsaon pag-atubang sa usa ka kahimtang. Kon ang tawo nasuko o kon dili gayod siya interesado, makakita ka niini. Kon siya wala makasabot kanimo, makaamgo ka niana. Kon siya gilaay na, kasagarang maila nimo kini. Kon siya interesado kaayo, kini madayag usab. Ang ekspresyon sa iyang mga mata makapasidaan nimo nga kinahanglang usbon nimo ang imong paso, nga maningkamot kag dugang sa paglangkit kaniya sa kabildohay, pagtapos sa panaghisgot o, lagmit, pagpasundayag kon unsaon pagtuon sa Bibliya.

Kon ikaw nagasangyaw sa publiko o nagadumalag usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay, paningkamoti nga makigtinan-away sa matinahorong paagi sa imong gipakigsultihan. Bisan pa niana, ayaw siyag tutoki kay basin maulaw siya. (2 Hari 8:11) Apan sa natural, mahigalaong paagi, tan-aw kanunay sa nawong sa tawo nga imong gikaestorya. Sa daghang nasod, magpaila kinig tim-os nga interes. Hinuon, kon magabasa ka gikan sa Bibliya o sa ubang publikasyon, ang imong mga mata masentro sa pinatik nga panid. Apan aron sa pagpasiugda sa usa ka punto, basin buot nimong tan-awon nga direkta ang tawo, bisan pag daklit lang kaayo. Kon motan-aw ka matag karon ug unya, makapaniid ka usab sa iyang reaksiyon nganha sa ginabasa.

Kon sa sinugdan lisdan ka sa pagtan-aw sa mamiminaw tungod sa pagkamaulawon, ayawg surender. Pinaagi sa pagbansay, ang nahiangayng pagkomunikar pinaagi sa pagtan-aw mahimong kinaiyanhon, ug makadugang kini sa pagkaepektibo sa imong pagpakigsulti sa uban.

Sa Dihang Magahatag ug Pakigpulong. Ang Bibliya nagsugilon kanato nga una sugdi ni Jesus ang iyang Wali sa Bukid, “giyahat niya ang iyang mga mata ngadto sa iyang mga tinun-an.” (Luc. 6:20) Makakat-on gikan sa iyang panig-ingnan. Kon mohatag kag usa ka pakigpulong atubangan sa usa ka grupo sa mga tawo, atubanga sila ug unya hunong ug pipila ka segundo sa dili ka pa mosugod sa pagsulti. Diha sa daghang dapit kini maglakip sa pagpakigtinan-away sa pipila ka mamiminaw. Kining kadiyot nga kalangan makatabang