GILGAL

[Gipahilayo].

1. Usa ka siyudad “sa sidlakang utlanan sa Jerico.” (Jos 4:19) Duol sa “mga kubkobanan sa bato” sa Gilgal lagmit nagpuyo ang Moabihanon nga si Haring Eglon, ang manlulupig sa Israel sa panahon ni Ehud.​—Huk 3:12-26.

Sa nangagi, daghang geograpo ang mipabor nga ang Khirbet en-Nitleh mao ang posibleng lokasyon sa Gilgal. Apan, ilabina sukad niadtong 1931, gisugyot ang Khirbet El Mafjir. Ang nahimutangan niini nga 2 km (mga 1 mi) sa AS sa karaang Jerico (Tell es-Sultan; Tel Yeriho), mas mohaom gayod sa unang mga sinulat (sama nianang kang Josephus ug Eusebius) nga naghisgot bahin sa gilay-on gikan sa Jerico ngadto sa Gilgal. Dugang pa, walay nakuhang ebidensiya gikan sa pagpangubkob sa mga arkeologo didto sa Khirbet en-Nitleh nga magpamatuod nga kini gipuy-an sa wala pa ang Komong Panahon. Sa laing bahin, ang dili-bug-os nga mga pagpanuhid sa mga dapit duol sa Khirbet El Mafjir nakakaplag ug mga bika nga nagpakita nga adunay nagpuyo niining dapita kasiglohan sa wala pa ang Komong Panahon. Bisan tuod kini nga dapit wala mahimutang sa S sa karaang Jerico, ang pagtawag niini sa Bibliya nga “sidlakang utlanan sa Jerico” mahimong maglakip sa AS.

Ang Gilgal mao ang dapit nga unang gikampohan sa Israel human motabok sa Jordan niadtong bulan sa Abib (Nisan) sa 1473 W.K.P. Dinhi, agig paghandom sa pagpamala ni Jehova sa katubigan sa Jordan aron makatabok ang Israel, gipahimutang ni Josue ang 12 ka bato nga gikuha gikan sa taliwala sa salog sa suba. (Jos 4:​8, 19-24) Sa Gilgal gituli ang tanang Israelinhong mga lalaki nga nangatawo sa kamingawan, ug human niadto si Jehova nag-ingon nga iyang ‘gipahilayo ang kaulawan sa Ehipto gikan kanila.’ Unya ang dapit ginganlan ug “Gilgal,” nga nagkahulogang “Gipahilayo,” aron magsilbing handomanan labot niini. (Jos 5:​8, 9) Sa ulahi, ang nagtakoban nga mga Gabaonhon gikan sa kabungtoran sa K milugsong sa Walog sa Jordan ug miadto kang Josue didto sa Gilgal, ug mihimog pakigsaad uban sa Israel. (Jos 9:3-15) Human niadto, sa dihang ang mga Gabaonhon giatake, ang kasundalohan ni Josue mibaktas sa tibuok gabii gikan sa Gilgal ngadto sa ilang siyudad aron sa pagparot sa nag-abin nga lima ka Amorihanong mga hari. (Jos 10:1-15) Ang pag-apod-apod sa yuta sa Canaan nagsugod sa Gilgal (Jos 14:6–​17:18) ug natapos sa Shilo.​—Jos 18:1–​21:42.

Ang manulonda ni Jehova gitaho nga miadto “gikan sa Gilgal ngadto sa Bokim.” (Huk 2:1) Lagmit nagpunting kini sa pagpakita sa manulonda duol sa Gilgal wala madugay human motabok ang Israel sa Jordan (Jos 5:10-14) ug busa nagpaila nga ang mao ra nga manulonda ang nagpakita usab didto sa Bokim.

Dili matino kon kini nga Gilgal duol sa Jordan o ang Num. 2 nga sunod nga hisgotan mao ang lakip sa mga dapit nga gilibot ni Samuel tuigtuig. (1Sa 7:​15, 16) Didto siya nagtanyag ug mga halad human dihogi si Saul (1Sa 10:​1, 8) ug, duyog sa katawhan, didto iyang gipalig-on pag-usab ang pagkahari ni Saul.​—1Sa 11:​14, 15.

Samtang ang Filistehanong kasundalohan nagtigom didto sa kabungtoran nga palibot sa Mikmas, si Haring Saul didto sa Walog sa Jordan sa Gilgal. Nahadlok nga ang kaaway moatake kaniya, si Saul sa pagkamapangahason mitanyag ug halad-nga-sinunog. (1Sa 13:4-15) Didto usab sa Gilgal nga si Saul gisultihan nga siya gisalikway ni Jehova ingong hari tungod sa iyang dili pagsunod sa gisugo ni Jehova nga itugyan sa kalaglagan ang mga Amalekanhon ug ang ilang panon sa mga karnero ug mga baka.​—1Sa 15:12-28.

Human mapakyas ang pag-alsa ni Absalom, ang mga tawo sa Juda miadto sa Gilgal aron sa pagdala kang David tabok sa Jordan.​—2Sa 19:​15, 40.

Pinaagi ni manalagnang Miqueas, gipahinumdoman ni Jehova ang iyang katawhan bahin sa iyang mga panalangin nganha kanila. ‘Gikan sa Sitim, hangtod sa Gilgal’ iyang gibabagan ang paningkamot sa mga Moabihanon sa pagdaot kanila, gidala ang Israel tabok sa Jordan, ug gipahilayo ang kaulawan sa Ehipto. Apan ang Israel napakyas sa pagsabot niining “matarong nga mga buhat ni Jehova.”​—Miq 6:5; Num 25:1.

Ang Gilgal lagmit nailhan usab ingong Gelilot.​—Tan-awa ang GELILOT.

Ang Bet-gilgal human sa pagkadestiyero tingali mao ra usab ang Gilgal nga duol sa Jerico o ang Num. 2.​—Neh 12:​28, 29.

2. Bisan tuod lahi ang ideya sa uban labot niini, ang Gilgal nga gihisgotan maylabot kang Elias ug Eliseo dayag nga dili mao ang Num. 1. Sa wala pa dad-a ngadto sa langit pinaagi sa usa ka alimpulos, si Elias, nga inubanan ni Eliseo, milugsong gikan sa Gilgal ngadto sa Bethel ug dayon sa Jerico. (2Ha 2:1-5) Kini nga ruta nagsugyot sa usa ka dapit nga duol sa Bethel. Dugang pa, ang ilang ‘paglugsong’ nagpasabot nga kini nga Gilgal anaa sa bukirong rehiyon. Ang Gilgal sa Walog sa Jordan dili mohaom niini nga kahubitan. Busa kini nga Gilgal sagad nga gituohang mao ang Jil Jiliya, usa ka dakong balangay nga anaa sa ibabaw sa usa ka bungtod nga mga 11 km (7 mi) sa A sa Bethel. Sa ulahi gihimo ni Eliseo nga dili makadaot ang usa ka makahilong sinabaw didto. (2Ha 4:38-41) Tingali kini o ang lain pang Gilgal mao ang gihubit sa Deuteronomio 11:​29, 30 nga atbang sa Bukid sa Gerizim ug sa Bukid sa Ebal.

Sa ulahing mga yugto, kini nga siyudad (o tingali ang Num. 1) dayag nga nahimong sentro sa bakak nga pagsimba. (Os 4:15; 9:15; 12:11) Kay nalantawng daan ang pagkadestiyero sa amihanang gingharian, si Jehova, pinaagi sa iyang manalagnang si Amos, mayubitong namulong sa dili na magbag-o nga mga Israelinhon sa “paghimog kalapasan kanunay” didto sa Gilgal, nga nagtagna usab sa pagkadestiyero sa mga molupyo niini.​—Am 4:4; 5:5.

3. Usa ka dapit sa K sa Jordan nga gihisgotan diha sa talaan sa pagpanakop sa Israel ubos ni Josue. (Jos 12:​7, 8, 23) Ang pipila nagtuo nga ang teksto mahimong naundan sa usa ka sayop sa magkokopya, busa mipabor sa hubad sa Gregong Septuagint nga “Galilea,” sama sa hubad sa Revised Standard Version.